Σφυροδρέπανο: Ποια είναι η προέλευσή του

Πριν επιλεγεί το σφυρί και το δρεπάνι ως σύμβολο του σοβιετικού κράτους οι κομμουνιστές αρχηγοί διχογνωμούσαν: σφυρί και σκαλιστήρι; Σφυρί και τσουγκράνα; Πάντως, το σύμβολο έπρεπε να αντιπροσωπεύει ξεκάθαρα και τους εργάτες και τους αγρότες.

Τελικά, τον Απρίλιο του 1918, το 5ο Συνέδριο των Σοβιέτ ενέκρινε την πρόταση του Γεβγκένι Καμζόλκιν. Όμως, ο Μοσχοβίτης καλλιτέχνης που επινόησε το γνωστό σφυροδρέπανο, ως το σύμβολο της ένωσης του προλεταριάτου με την αγροτιά, όχι μόνο δεν ήταν κομουνιστής, αλλά ήταν και βαθιά θρησκευόμενος, από ευκατάστατη οικογένεια, χώρια που ήταν και μέλος του καλλιτεχνικού/μυστικιστικού συλλόγου “Λεονάρντο Ντα Βίντσι”.

Εκτός από την εργατική τάξη, το σφυρί, σε πολλές θρησκείες και λατρείες συμβολίζει τη δύναμη: το κραδαίνει ο Ήφαιστος, αλλά και ο Θωρ, ο θεός του κεραυνού στη Σκανδιναβική μυθολογία, ενώ στην Ινδία και την Κίνα το σφυρί σημαίνει επίσης την ισχύ, αλλά στην καταστρεπτική μορφή της. Καταστροφή, και μάλιστα μαζική, συμβολίζει και το δρεπάνι: στη μεσαιωνική Χριστιανική παράδοση, ο Χάρος κρατά μεγάλο δρεπάνι για να θερίζει τις ψυχές…

Το σφυροδρέπανο, σαν έμβλημα τόσο της ιδέας του κομουνισμού, όσο και της εφαρμογής του, φορτίστηκε υπέρμετερα, θετικά αλλά και αρνητικά. Όπως συμβαίνει όμως με όλα τα εμβλήματα και τις σημαίες, δεν έχει και τόση σημασία το σύμβολο, όσο το χέρι που το κρατά και ο νους που το νοηματοδοτεί.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.