Μάνος Χατζιδάκις: Ο Μεγάλος Ερωτικός, ο Αναρχικός της Δεξιάς και το Όσκαρ

Ο Εμμανουήλ Χατζιδάκις γεννιέται σαν σήμερα, 23 Οκτωβρίου 1925, στην Ξάνθη, γιος του Ρεθυμνιώτη δικηγόρου Γεωργίου Χατζιδάκι και της Αλίκης Αρβανιτίδου από την Αδριανούπολη.  Ο Μάνος Χατζιδάκις θα γινόταν ένα από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες, ένας από τους πλαστουργούς του σύγχρονου ελληνικού μουσικού πολιτισμού, που μελοποίησε τα όνειρα και τις επιθυμίες μας – ο Μάνος Χατζιδάκις θα γινόταν πράγματι ένας Μεγάλος Ερωτικός.

Το μουσικό του έργο άφησε εποχή: ο έλλογος λυρισμός του, η μουσική του ευφυία και επινοητικότητα, η βαθιά εσωτερικότητα, αλλά και το χιούμορ, το παιγνιώδες των συνθέσεών του, αγαπήθηκαν πολύ εντός και εκτός Ελλάδας. Το μοναδικό του, εντελώς χατζιδακικό, ηχόχρωμα τον έκανε παγκοσμίως γνωστό: δεκαπέντε χρόνια μετά το Όσκαρ που έλαβε η Κατίνα Παξινού από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου για την ερμηνεία της στην ταινία «Για ποιον χτυπά η καμπάνα», ο Μάνος Χατζιδάκις τιμήθηκε το 1961 με το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού για τα «Παιδιά του Πειραιά», το τραγούδι που ακούστηκε στην ταινία «Ποτέ την Κυριακή» του Ζυλ Ντασέν.

Θα ήταν άσκοπο, και σίγουρα θα αδικούσε τον πλούτο του έργου του, να απαριθμούσαμε τους τίτλους της δισκογραφίας του. Ενδεικτικά να πω πως ένα από αυτά, το «Χαμόγελο της Τζοκόντας», πραγματικά άλλαξε τη ζωή κάποιων από τους ανθρώπους που το άκουσαν – την άλλαξε προς το καλύτερο, εννοείται. Κατά τ’ άλλα, ο Μάνος Χατζιδάκις, πολύ συνοπτικά, έγραψε μουσική για τον κινηματογράφο, διοργάνωσε μουσικές γιορτές και φεστιβάλ, εξέδωσε πολιτιστικό περιοδικό – το αξέχαστο «Τέταρτο» – και ίδρυσε την Ορχήστρα των Χρωμάτων, ενώ το Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, υπό τη Διεύθυνσή του, ασφαλώς έφτασε την κορυφή του ως ραδιοσταθμός, αποτελώντας έκτοτε ένα πρότυπο ποιότητας που κανείς άλλος σταθμός, ιδιωτικός ή δημόσιος, δεν έχει αγγίξει στη χώρα.

Ωστόσο, να πω πως όσο σημαντικό ήταν το μουσικό του έργο, άλλο τόσο σπουδαίο ήταν και το παράδειγμα που έδωσε ο συνθέτης  με το δημόσιο βίο του. Ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν ένας «αναρχικός της Δεξιάς», όπως χαρακτηρίστηκε, όχι και τόσο επιτυχημένα.  Ήταν ένας ανεξάρτητος άνθρωπος, που είχε κερδίσει το δικαίωμα να λέει εντελώς ελεύθερα τη γνώμη του για τον οποιονδήποτε, όσο υψηλά ιστάμενος ή ισχυρός κι αν ήταν αυτός.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.