ΕΝΑΣ ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΝΟΜΑΣ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ

Το πλάνο στη Φράνσις Μακντόρμαντ είναι κοντινό. Εξηγεί χαμηλόφωνα, με τα μάτια της βουρκωμένα, γιατί, σε πείσμα όσων τη συμβούλευαν για το αντίθετο, αποφάσισε να σταθεί στο πλευρό του άντρα της που ήθελε να παραμείνουν στη μικρή κωμόπολη που αποκαλούσαν σπίτι τους, ακόμη και αφού είχε ήδη αρχίσει να παραπαίει μετά το κλείσιμο του εργοστασίου που αποτελούσε τη ζωοδόχο πηγή της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας. Ήταν μια απόφαση που μετά το θάνατο του άντρα της, μετά το σβήσιμο από το χάρτη του τόπου της, μετά τον χαμό του σπιτιού της, θα την οδηγούσε στο δρόμο, στην αρχή ως μία ακόμη άστεγη ανάμεσα στα εκατομμύρια των ομοιοπαθών συμπατριωτών της, κατόπιν ως ένα ακόμη μέλος της ολοένα αυξανόμενης κοινότητας όσων από ανάγκη, όπως εν προκειμένω, ή από επιλογή, αποφασίζουν να πορευτούν στη ζωή ως νομάδες.

Επόμενο πλάνο, πάλι κοντινό, στον μειλίχιο άντρα με τα μακριά λευκά μαλλιά και το πυκνό λευκό μούσι απέναντι της. Την ακούει προσεκτικά και της συμπαραστέκεται. Έχει και αυτός ήδη βιώσει το αβάσταχτο μερίδιο απώλειας και θλίψης που του αναλογεί σε αυτή τη ζωή. Ο γιος του αυτοκτόνησε. Ένας κόμπος του κλείνει το λαιμό όταν λέει ότι για πολλά χρόνια αναρωτιόταν πώς γίνεται να ζει ο ίδιος χωρίς να ζει ο γιος του, ώσπου συνειδητοποίησε ότι θα μπορούσε να τιμήσει τη μνήμη του χαμένου του παιδιού με την προσφορά και τη βοήθεια σε άλλους. «Ένα από τα πράγματα που αγαπώ πιο πολύ σε αυτόν τον τρόπο ζωής», λέει, «είναι ότι δεν υπάρχει οριστικός αποχαιρετισμός. Έχω γνωρίσει εκατοντάδες ανθρώπους έξω, στο δρόμο, και δεν τους αποχαιρετώ ποτέ, πάντα τους λέω ότι θα τους δω ξανά κάποτε. Και τους βλέπω! Είτε μετά από ένα μήνα, είτε μετά από χρόνια. Τώρα πια μπορώ να κοιτάζω το δρόμο μπροστά μου και να είμαι σίγουρος στα βάθη της καρδιάς μου ότι θα ξαναδώ τον γιο μου».

Eίναι ίσως η πιο συγκινητική σκηνή του Nomadland, μιας ταινίας γεμάτη από σκηνές που κάθε άλλο παρά τους λείπει το βαρύ συγκινησιακό φορτίο. Είναι μια σκηνή στην οποία παρακολουθούμε τη Φράνσις Μακντόρμαντ, μία από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών, να ζωντανεύει -με τρόπο που κέρδισε κοινό και κριτικούς και τα μέλη της Ακαδημίας που της απένειμαν το τρίτο της Όσκαρ- το σενάριο που η Κλόι Ζάο εμπνεύστηκε από το βιβλίο της δημοσιογράφου Τζέσικα Μπρούντερ «Nomadland: Surviving America in the Twenty-First Century». Και απέναντι της παρακολουθούμε τον Μπόμπ Γουέλς, έναν από τους μη ηθοποιούς που χρησιμοποίησε η Ζάο, να μιλά για πρώτη φορά δημόσια για το πραγματικό συμβάν που καθόρισε τη ζωή του, αυτοσχεδιάζοντας και υποδυόμενος τον ίδιο του τον εαυτό: τον πιο διάσημο -στις ΗΠΑ, άρα και σε ολόκληρο τον κόσμο- νομά.

Ζει έτσι από το 1995, διοργανώνει την ετήσια συνάντηση των δεκάδων χιλιάδων πια vandwellers από το 2010 (Rubber Tramp Rendezvous), παράγει χρήσιμο -σε επίπεδο πρακτικών συμβουλών και φιλοσοφικών παραινέσεων- περιεχόμενο στο κανάλι του στο Youtube από το 2015, και ίδρυσε την ΜΚΟ Homes on Wheels Alliance το 2018. Έχει περάσει δηλαδή σχεδόν τα μισά από τα χρόνια που ζει με όλο του το βιος σε ένα βαν, προσφέροντας στήριξη και γνώσεις σε όσους από επιλογή ή -το κυριότερο- από ανάγκη καταφεύγουν σε έναν τρόπο ζωής που, όσο και να γοητεύει πια ορισμένα feed του instagram, δεν θα πάψει να εξελίσσεται στις παρυφές αυτού που νοείται ως κανονικότητα. «Έχουμε καταντήσει σαν τα ποντίκια που τρέχουν στη ρόδα τους. Όμως ακόμη και αν κερδίσεις έναν αγώνα δρόμου αρουραίων, αρουραίος θα είσαι. Θες να είσαι αρουραίος; Ή θες να είσαι ένα ζωντανό ανθρώπινο πλάσμα που ξεφεύγει από την πεπατημένη;» είπε στο Magazine μέσω Zoom, καθισμένος αναπαυτικά στο κέντρο του σπιτιού του. Στο κέντρο μιας καρότσας.

Κύριε Γουέλς, ποια γωνιά των ΗΠΑ αποκαλείτε σπίτι σας αυτή την περίοδο;
Βρίσκομαι στην πολιτεία της Νεβάδα, σε μία μικρή πόλη που λέγεται Pahrump. Είναι περίπου 50 μίλια μακριά από το Λας Βέγκας.

Πόσο καιρό βρίσκεστε εκεί;
Σχεδόν ένα μήνα. Έχει αρχίζει όμως να κάνει ζέστη, μάλλον θα φύγω σύντομα.

Κατά κανόνα πόσο συχνά μετακινείστε;
Θα έλεγα ότι συνήθως μένω στο ίδιο μέρος για περίπου δύο εβδομάδες. Eξαρτάται κυρίως από τον καιρό. Αν είναι καλός, μένω περισσότερο. Αν όχι, τα μαζεύω και φεύγω νωρίτερα.

Ποιες άλλες παράμετροι που καθορίζουν την κινητικότητα των νομάδων;
Προσωπικά αναζητώ πάντα τους ομορφότερους τόπους. Στο μυαλό μου η εμπειρία της νομαδικής ζωής είναι σαν μια τεράστια σκηνή, στην οποία υπάρχει χώρος για ένα τεράστιο φάσμα ανθρώπων, πχ με διαφορετικό οικονομικό υπόβαθρο ή ηλικία. Αρκετοί είμαστε συνταξιούχοι και κάθε μήνα λαμβάνουμε μια μικρή ή μεγάλη, δεν έχει σημασία, σύνταξη. Έχουμε επίσης όλοι αριθμό Κοινωνικής Ασφάλισης (Social Security Number). Συνεπώς, αν έχεις ένα σταθερό εισόδημα, δεν χρειάζεται να ανησυχείς αν θα βρεις δουλειά. Εγώ, για παράδειγμα, έχω σταθερό εισόδημα, λαμβάνω σύνταξη. Επιπλέον, το κανάλι μου στο Youtube έχει έσοδα, είναι μια κερδοφόρα επιχείρηση. Συνεπώς, εργάζομαι και μάλιστα περισσότερο απ’ όσο είχα ποτέ εργαστεί σε όλη μου τη ζωή. Ο μέσος νομάς, λοιπόν, που είναι μεγάλος σε ηλικία ζει από τη σύνταξη του. Αν όμως πρέπει να δουλέψεις, κατά κανόνα επιλέγεις εποχιακές δουλειές, τρεις ως έξι μήνες το χρόνο, ώστε να μπορείς να περάσεις την υπόλοιπη χρονιά χωρίς να χρειάζεται να χτυπάς κάρτα.

Δεν ήταν όμως επιλογή μου η νομαδική ζωή. Την υιοθέτησα εξαιτίας οικονομικής δυσπραγίας. Γι’ αυτό και την πρώτη νύχτα που πέρασα μέσα στο βαν, ντρεπόμουν πολύ. Ένιωθα ότι είχα αποτύχει σύμφωνα με τα μέτρα και τα σταθμά της κοινωνίας. Ήταν τραυματική εμπειρία.

Μπορείτε να ανακαλέσετε τη στιγμή που πήρατε την ομολογουμένως μεγάλη απόφαση να ζήσετε ως νομάς;
Αναγκάστηκα να το κάνω μόλις βγήκε το διαζύγιο μου. Ήμασταν εντάξει οικονομικά ως παντρεμένο ζευγάρι, αλλά από τη στιγμή που έπρεπε να μείνω μόνος μου, τα χρήματα δεν ήταν αρκετά για να συντηρήσω δύο διαφορετικά νοικοκυριά. Αναζητούσα ένα φτηνό σπίτι, όμως οι τιμές των ενοικίων παντού στις ΗΠΑ είναι στα ύψη. Δεν έβρισκα τίποτα που να σήκωνε η τσέπη μου. Ευτυχώς σε όλη μου τη ζωή όμως μου άρεσε να κάνω κάμπινγκ, ήξερα πώς να ζω σε μια σκηνή. Μια μέρα που πήγαινα στη δουλειά, το μάτι μου έπεσε σε ένα μικρό βαν και σκέφτηκα: αφού μπορώ να ζήσω μέσα σε μια σκηνή, γιατί να μη μπορώ να ζήσω μέσα σε ένα βαν; Σταμάτησα και αγόρασα το βαν. Δεν ήταν όμως επιλογή μου η νομαδική ζωή. Την υιοθέτησα εξαιτίας οικονομικής δυσπραγίας. Γι’ αυτό και την πρώτη νύχτα που πέρασα μέσα στο βαν, ντρεπόμουν πολύ. Ένιωθα ότι είχα αποτύχει σύμφωνα με τα μέτρα και τα σταθμά της κοινωνίας. Ήταν τραυματική εμπειρία. Μετά από λίγο καιρό όμως, ερωτεύτηκα τη νέα μου ζωή. Τώρα πια η επιθυμία μου είναι να μη ζήσω πουθενά αλλού πέρα από πάνω σε τέσσερις ρόδες.

Πότε συνέβη μέσα σας η αλλαγή που περιγράφετε;
Ήταν μια αργή μετάβαση. Πέρασαν έξι μήνες μέχρι να καταλάβω ότι έτσι ήθελα να ζω. Ξέρεις τι παίζει μεγάλο ρόλο; Κάθε φορά που έρχεται η 1η του μήνα, δεν χρειάζεται να πληρώνεις νοίκι ή την υποθήκη του σπιτιού σου. Αυτό αλλάζει τα πάντα. Ξεκινάει ο μήνας, μπαίνουν λεφτά στην τσέπη σου και μένουν εκεί, δεν ξεπαραδιάζεσαι αμέσως. Όχι απλά φτάνεις στο τέλος του μήνα χωρίς να δανειστείς, αλλά μπορείς να κάνεις και αποταμίευση. Το λάτρεψα αυτό! Όπως λάτρεψα και την απλότητα της όλης υπόθεσης. Οι περισσότεροι σκέφτονται πόσο μικρός είναι ο χώρος στον οποίο μένω, θεωρούν ότι είναι τεράστια η απώλεια σε σχέση με ένα κανονικό σπίτι. Με τον καιρό κατάλαβα ότι ισχύει το αντίθετο. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους δεν θέλω να μείνω ποτέ ξανά σε ένα σπίτι: πρόκειται για απίστευτη σπατάλη χώρου. Προτείνω στον καθένα να κάνει το εξής πείραμα: σημείωσε με μπογιά τις διαδρομές που ακολουθείς στο σπίτι και τα σημεία που κάθεσαι. Θα δεις ότι ο χώρος στον οποίο περνάς τη συντριπτική πλειοψηφία του χρόνου σου, είναι πολύ μικρός. Ο υπόλοιπος χώρος απλά υπάρχει και πληρώνεις για να τον θερμάνεις ή να τον ψύξεις ή να τον επισκευάσεις. Χαίρομαι που δεν χρειάζεται να τα κάνω όλα αυτά.

Δεν σας λείπει τίποτα απολύτως από την ιδέα ενός κανονικού σπιτιού;
Το μόνο που μου λείπει είναι η διαρκής παροχή ζεστού νερού. Θα μπορούσα εύκολα να το παρέχω και τώρα στον εαυτό μου, αλλά θα καταλάμβανε περισσότερο χώρο στο βαν μου απ’ όσο θα ήθελα να διαθέσω. Προφανώς δεν το θέλω αρκετά για να κάνω αυτή τη θυσία.

Ζείτε ως νομάς σχεδόν τρεις δεκαετίες. Υπήρξαν μέχρι σήμερα στιγμές που να σκεφτήκατε σοβαρά να ριζώσετε κάπου;
Όχι, ποτέ. Συνέβη όμως το εξής: Μετά τα πρώτα έξι χρόνια γνώρισα μία κυρία, ερωτευτήκαμε και μετακόμισα για λίγο στο σπίτι της. Ήταν νοσοκόμα. Στις ΗΠΑ υπάρχει ο κλάδος των περιοδευόντων νοσοκόμων. Λόγω έλλειψης μόνιμου προσωπικού, μπορεί να επικοινωνήσει μαζί σου ένα νοσοκομείο, να σου προσφέρει καλές αποδοχές και παροχές για τρεις μήνες. Το πλάνο μας ήταν να συνταξιοδοτηθώ εγώ, να συνταξιοδοτηθεί και εκείνη ως μόνιμη νοσοκόμα, να γίνει περιοδεύουσα, να αγοράσουμε ένα μεγάλο τροχόσπιτο, και να περάσουμε τη ζωή μας ταξιδεύοντας, ανάλογα με τα προσωρινά της συμβόλαια. Μετακόμισα στο σπίτι της μέχρι να τελειώσουν τα διαδικαστικά. Το μίσησα από την πρώτη στιγμή, δεν άντεχα, ήθελα να φύγω τρέχοντας. Αποδείχθηκε όμως ότι εκείνη τελικά δεν ήθελε τη νομαδική ζωή. Η σχέση μας τελείωσε. Από τότε μέχρι σήμερα ζω διαρκώς στο δρόμο και δεν σκοπεύω να ζήσω ποτέ ξανά σε σπίτι.

Με βάση την εμπειρία σας, ποιοι παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην απόφαση κάποιου να εγκαταλείψει την ιδέα του σπιτιού ως σπιτικό και να ξεκινήσει να ζει ως νομάς;
Στη νομαδική κοινότητα θα συναντήσεις πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους. Είμαι 66 ετών και, συναναστρέφομαι περισσσότερο με μεγαλύτερες ηλικίες. Πολλοί επιλέγουν τη νομαδική ζωή εξαιτίας οικονομικής ανάγκης, είναι ο μοναδικός τρόπος να επιβιώσουν στις ΗΠΑ. Ξέρω, είναι θλιβερό για μια χώρα να σου λέει ότι δεν θα τη βγάλεις καθαρή αν δεν μετακομίσεις στο αυτοκίνητο σου. Κρίνοντας όμως από τα email που λαμβάνω από κόσμο που βλέπει τα βίντεό μου στο Youtube, είναι ολοένα και περισσότεροι αυτοί που το αποφασίζουν συνειδητά, λένε “θέλω να το κάνω, όχι απλά γιατί δεν έχω λεφτά, αλλά γιατί θα μου άρεσε αυτή η ζωή”. Έχω παρατηρήσει ότι πολλοί που εξαναγκάστηκαν να ζήσουν ως νομάδες, λάτρεψαν τελικά αυτόν τον τρόπο ζωής. Όπως εγώ.

Αν αναζητήσεις στο Youtube τις λέξεις van life, θα δεις χιλιάδες βίντεο νέων ανθρώπων που ζουν σε βαν. Νομίζω ότι μετά την οικονομική κρίση του 2008, πολλοί νέοι απογοητεύθηκαν βλέποντας τους μεγαλύτερους να χάνουν δουλειές, συντάξεις, σπίτια, τους κόπους μιας ζωής. Η κρίση έδειξε ξεκάθαρα ότι κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για την επόμενη μέρα μέσα σε αυτό το οικονομικό καθεστώς. Κανείς δεν μπορεί να σου εγγυηθεί ότι αν είσαι ο καλύτερος υπάλληλος στο γραφείο, δεν θα σε πετάξουν στο δρόμο λίγο πριν τη σύνταξη. Πολλοί απογοητευμένοι νέοι λοιπόν είπαν: “ως εδώ, εγώ θα ζήσω με τους δικούς μου όρους”. Αυτό το έλλειμμα εμπιστοσύνης έχει οδηγήσει σε μια πολύ μεγάλη αύξηση του αριθμού νέων σε ηλικία νομάδων.

Ποια είναι η ερώτηση που σας κάνουν πιο συχνά όσοι είτε από ανάγκη είτε από επιλογή επιλέγουν αυτόν τον τρόπο ζωής;
Θα νιώθω μοναξιά; Θα κάνω νέους φίλους; Αυτοί είναι οι μεγάλοι φόβοι. Ρωτάνε επίσης για την ασφάλεια τους, αν θα τους κλέψουν, ακόμη και αν θα τους επιτεθούν άγρια ζώα – υπάρχουν, ως γνωστόν, πολλά στις ΗΠΑ. Επίσης ρωτάνε σχετικά με την τουαλέτα, την υγιεινή και μερικά ακόμη πρακτικά ζητήματα.

Είναι ασφαλής τρόπος ζωής;
Ναι! Όλοι οι κακοί είναι μαζεμένοι στις πόλεις! Μπορείς να οδηγήσεις για ώρες γύρω απ’ όπου βρίσκομαι τώρα, θα δεις μόλις δυό-τρεις ανθρώπους. Αν είσαι εγκληματίας και σταθείς σε μια οποιαδήποτε γωνία μιας πόλης, θα δεις χιλιάδες ανθρώπους να περνάνε, θα επιλέξεις κάποιον που σου φαίνεται ματσωμένος, θα τον ακολουθήσεις ως το σπίτι του και την κατάλληλη στιγμή θα τον ληστέψεις. Στη μέση του πουθενά όπου είμαι εγώ, οι νομάδες θα σε δουν να πλησιάζεις από χιλιόμετρα. Αλήθεια, όμως, για ποιο λόγο ένας ληστής να βάλει στο μάτι ένα νομά που λογικά θα έχει ελάχιστα χρήματα, ενώ μπορεί να πιάσει την καλή μέσα σε μια πόλη; Δεν λέω ότι η εγκληματικότητα είναι άγνωστη έννοια ανάμεσα στους νομάδες. Δεν είναι απίθανο να απομακρυνθείς από το μέρος που έχεις παρκάρει και κάποιος να αρπάξει ένα μικροαντικείμενο. Αλλά μέχρι εκεί. Η βίαιη εγκληματικότητα είναι σχεδόν ανύπαρκτη.

Ως νομάς δεν έχετε δηλαδή νιώσει ποτέ φόβο;
Το ανθρώπινο μυαλό, ξέρετε, παίζει περίεργα παιχνίδια, ανάβει το λαμπάκι του κινδύνου με το παραμικρό. Όμως δεν έχω φοβηθεί ποτέ εξαιτίας ανθρώπων. Εξαιτίας άγριων ζώων, ναι, μερικές φορές. Είναι μέσα στο πρόγραμμα.

Έχουμε χάσει την ικανότητα να προσαρμοζόμαστε εύκολα σε νέα δεδομένα. Έχουμε καταντήσει σαν τα ποντίκια που τρέχουν στη ρόδα τους. Πορευόμαστε σε ένα μονοπάτι από το οποίο δεν ξεστρατίζουμε ποτέ. Όμως ακόμη και αν κερδίσεις έναν αγώνα δρόμου αρουραίων, αρουραίος θα είσαι. Θες να είσαι αρουραίος;

Είναι όμως η νομαδική ζωή κάτι που θα μπορούσε να κάνει ο οποιοσδήποτε; Αν το αποφάσιζα αύριο, θα τα κατάφερνα;
Ναι, νομίζω ότι θα τα κατάφερνες. Εξαρτάται και από τις συνθήκες της χώρας στην οποία βρίσκεται κανείς. Στις ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα εύκολο γιατί υπάρχει άφθονος δημόσιος χώρος, τεράστιες άδειες εκτάσεις προσβάσιμες από όλους. Οποιοσδήποτε μπορεί να κατασκηνώσει εκεί ανά πάσα στιγμή και να ζήσει ανέξοδα. Αρκεί όμως να μετακινείσαι ανά τακτά διαστήματα, για να είσαι νόμιμος. Τα πράγματα δυσκολεύουν εντός του αστικού τοπίου. Στις περισσότερες πόλεις είναι ανεπιθύμητοι όσοι ζουν στα οχήματα τους. Η ζωή για τους περισσότερους στη σύγχρονη ανθρώπινη κοινωνία, έχει καταντήσει συνήθεια. Ξυπνάς το πρωί, πηγαίνεις στη δουλειά, γυρίζεις στο σπίτι, κοιμάσαι, πάλι τα ίδια την επομένη. Γι’ αυτό έχουμε χάσει την ικανότητα να προσαρμοζόμαστε εύκολα σε νέα δεδομένα. Έχουμε καταντήσει σαν τα ποντίκια που τρέχουν στη ρόδα τους. Πορευόμαστε σε ένα μονοπάτι από το οποίο δεν ξεστρατίζουμε ποτέ. Όμως ακόμη και αν κερδίσεις έναν αγώνα δρόμου αρουραίων, αρουραίος θα είσαι. Θες να είσαι αρουραίος; Ή θες να είσαι ένα ζωντανό, γεμάτο ενέργεια, ανθρώπινο πλάσμα που ξεφεύγει από την πεπατημένη; Δε σηκώνει αμφιβολία ότι αν πάρεις τη μεγάλη απόφαση, το ρίσκο θα είναι μεγάλο, πολλά πράγματα μπορούν να πάνε στραβά. Μπορεί το αμάξι σου να σε αφήσει στη μέση του πουθενά. Τι θα κάνεις; Θα πεθάνεις; Όχι! Θα μάθεις να το αντιμετωπίζεις. Θα πάψεις να είσαι ένας από όσους έχουν χάσει την ικανότητα να αναπτύσσουν κριτική σκέψη. Θα βρεις τις λύσεις.

Υπάρχουν μέρες που ως νομάς νιώθετε απόκληρος της κοινωνίας;
Όταν ήμουν νέος νομάς, πράγματι ένιωθα σαν να με είχε αποβάλλει το σύστημα. Ντρεπόμουν, ένιωθα αποτυχημένος. Σιγά σιγά όμως συνειδητοποίησα ότι είχα κάνει την καλύτερη επιλογή. Γι’ αυτό ξεκίνησα το CheapRVliving.com και κατόπιν το κανάλι μου στο Youtube. Ήθελα να μάθουν οι άνθρωποι ότι υπάρχει και αυτός ο δρόμος. Ήθελα να εμπνεύσω, να μεταδώσω τις γνώσεις μου. Στην κοινωνία μας κάνουμε τα πράγματα με τον λάθος τρόπο. Αν όμως γίνεις νομάς, θα καταλάβεις ότι πρόκειται για έναν καλύτερο τρόπο ζωής, κι ας σε θεωρούν κάποιοι απόκληρο. Ξέρεις την Αλληγορία του Σπηλαίου που υπάρχει στην Πολιτεία του Πλάτωνα; Έχεις μια κοινωνία ανθρώπων που είναι δεμένοι και στραμμένοι στον τοίχο, κοιτάζουν τις σκιές τους. Κάποιος το σκάει, βγαίνει στο φως και μόλις προσαρμόζονται τα μάτια του, τρέχει πίσω στη σπηλιά και λέει στους άλλους: “ζούμε σε μια σπηλιά, έξω είναι η κανονική ζωή, ελάτε μαζί μου”. Oι άλλοι όμως τον αποπαίρνουν, τον αποκαλούν τρελό, τον διώχνουν κακήν κακώς. Φυσικά ο “τρελός” ζει τελικά μια υπέροχη ζωή στο φως. Στην προκειμένη περίπτωση αυτός είναι ο απόκληρος. Και ο απόκληρος έχει δίκιο.

Η πανδημία πώς έχει επηρεάσει τη νομαδική ζωή;
Σχεδόν καθόλου. Ζω σε δημόσιο χώρο, ο πιο κοντινός άνθρωπος είναι σε απόσταση μισού μιλίου. Αν κάποιος πλησιάσει υπερβολικά, απλά μετακινούμαι λίγο πιο πέρα. Κινδυνεύω μόνο όταν πηγαίνω στην πόλη για να πετάξω τα σκουπίδια μου και να αγοράσω προμήθειες από τα σούπερ μάρκετ.

Τα χρόνια που ζείτε ως νομάς έχει αλλάξει η αντίληψη των…αρουραίων, όπως λέτε, για τον τρόπο ζωής που έχετε επιλέξει; Θα βοηθήσει προς τη σωστή κατάσταση η επιτυχία του Nomadland;
Σίγουρα έχει αλλάξει. Όπως προανέφερα, είναι πολλοί οι νέοι που έχουν αγκαλιάσει τη νομαδική ζωή, την κάνουν να φαντάζει ακόμη και λαμπερή. Δεν σου κρύβω ότι ανησυχώ λίγο ως προς αυτό. Ορισμένοι νέοι έχουν αρκετά χρήματα για να ζουν με λούσα και ανέσεις ως νομάδες, ενώ δεν είναι έτσι τα πράγματα για τους περισσότερους από εμάς. Από κει και πέρα, προφανώς η νομαδική ζωή είναι λιγότερο δαιμονοποιημένη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Nomadland θα δείξει σε περισσότερο κόσμο ότι είναι μια βιώσιμη επιλογή.

Κινδυνεύει η νομαδική ζωή από το gentrification;
Υπάρχει και στη νομαδική ζωή ταξική διαστρωμάτωση. Κάποιοι νομάδες έχουν εκατομμύρια δολάρια, κάποιοι άλλοι ζουν με λιγότερα από 500 δολάρια το μήνα, δηλαδή κάτω από το όριο της φτώχειας. Υπάρχουν εκτάσεις με παρκαρισμένα τροχόσπιτα αξίας εκατοντάδων χιλιάδων δολαρίων. Υπάρχουν εκτάσεις όπου θα δεις μόνο παλιά, τρακαρισμένα βανάκια. Είναι η ανθρώπινη φύση. Ευτυχώς είναι ατελείωτες οι εκτάσεις στις ΗΠΑ.

Εσείς, ένας αληθινός νομάς, υποδυθήκατε στο Nomadland έναν αληθινό νομά, ουσιαστικά τον εαυτό σας. Ακούγεται από μόνο του σαν σενάριο ταινίας όλο αυτό.
Ήταν σουρεαλιστική εμπειρία. Μέχρι και από το GQ μου πήραν συνέντευξη. Ποιος, εγώ στο GQ! Που είμαι το εντελώς αντίθετο από το πρότυπο του άντρα στον οποίο απευθύνεται το περιοδικό! Όμως χαίρομαι που έχω τη δυνατότητα, με αφορμή την ταινία, να μιλήσω σε ακόμη μεγαλύτερο κοινό για το ότι υπάρχει και αυτός ο τρόπος ζωής.

Όπως καταλαβαίνετε δεν γίνεται να μη σας ρωτήσω για το πώς ήταν η εμπειρία της συνεργασίας σας με τη Φράνσις Μακντόρμαντ.
Είναι μία από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών. Θυμάμαι το γύρισμα της σκηνής που περιγράφει την παλιά της ζωή σε εκείνη την κωμόπολη που δεν υπάρχει πια. Ένιωσα σαν να βρισκόμουν εκεί. Δεν ξέρω πώς το κάνει. Είναι μαγικό να βλέπεις εν τη γενέσει την ερμηνεία μιας τόσο ταλαντούχας ηθοποιού. Είναι σαν ταξίδι στο χωροχρόνο.

Γιατί αποφασίσατε να μιλήσετε για τον χαμό του γιου σας μπροστά στην κάμερα της Κλόι Ζάο; Είναι σίγουρα μία από τις πιο συγκινητικές σκηνές της ταινίας.
Ήταν δύσκολη απόφαση. Δεν το είχα αντιμετωπίσει καλά. Έχουν περάσει δέκα χρόνια από τότε που τον έχασα. Δεν ήθελα να μοιραστώ την οδύνη μου. Όταν με ρωτούσαν αν έχω παιδιά, δύο ήταν οι επιλογές. Ή θα έλεγα ότι έχω δύο αλλά το ένα δεν είναι πια εν ζωή, οπότε όλοι μου έδιναν συλληπητήρια και δεν ήξεραν τι άλλο να πουν. Ή θα έλεγα ότι έχω ένα παιδί, όμως έτσι θα ήταν σαν ο νεκρός γιος μου να μην είχε υπάρξει ποτέ. Μου πήρε χρόνια να αντιμετωπίσω την κατάθλιψη, να βγω από το σπιράλ ανείπωτου πόνου. Αυτό είναι όμως και το πραγματικό θέμα του Nomadland. Η νομαδική ζωή είναι απλά ο καμβάς πάνω στον οποίο η Κλόι Ζάο διαπραγματεύεται την έννοια της απώλειας και της οδύνης. Η νομαδική ζωή κατά τη γνώμη μου είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να τα ξεπεράσεις.

Η ευτυχία είναι σχεδόν πάντα ένα ψέμα, εκεί έχω καταλήξει. Για τη μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων εξαρτάται από ό,τι συμβαίνει γύρω τους, κάτι που μπορεί να αλλάξει ανά πάσα στιγμή.

Είστε στ’ αλήθεια τόσο χαρούμενος όσο φαίνεστε;
Η ευτυχία είναι σχεδόν πάντα ένα ψέμα, εκεί έχω καταλήξει. Για τη μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων εξαρτάται από ό,τι συμβαίνει γύρω τους, κάτι που μπορεί να αλλάξει ανά πάσα στιγμή. Όσα σε κάνουν ευτυχισμένο μπορούν να χαθούν μέχρι να ανοιγοκλείσεις τα μάτια σου. Άρα η πραγματική ευτυχία πρέπει να έχει άλλη πηγή. Αν έχεις νόημα στη ζωή σου, η χαρά μπορεί να είναι συνεχής, ακόμη και αν δεν την αντιλαμβάνεσαι διαρκώς ως χαρά. Ακόμη κι αν χάσεις τα πάντα γύρω σου, αν έχεις βρει το νόημα της ύπαρξης σου, θα ζήσεις μια καλή ζωή. Αν έχεις και αυτά που θες γύρω σου αλλά και το βαθύτερο νόημα, θα ζήσεις μια απίστευτη ζωή. Τώρα πια βρίσκομαι σε αυτό το σημείο: η ζωή μου είναι γεμάτη νόημα, είναι γεμάτη από τη χαρά της προσφοράς στους άλλους. Επιπλέον όλες οι εξωτερικές παράμετροι, είναι ακριβώς όπως θέλω να είναι. Οπότε ναι, είμαι τόσο χαρούμενος όσο φαίνομαι.

Πού φαντάζεστε τον εαυτό σας σε δέκα χρόνια από τώρα;
Ελπίζω να είμαι ζωντανός. Από κει και πέρα, θέλω να συνεχίσω να προσφέρω στους άλλους, όμως με το ρυθμό που το κάνω τώρα, δεν θα αντέξω για πολύ. Γι’ αυτό προσπαθώ να χτίσω μια ομάδα. Είναι μαθηματικά βέβαιο ότι η κλιματική αλλαγή θα οδηγήσει σε αύξηση της νομαδικής ζωής παγκοσμίως. Σε 100 χρόνια πολλά σημεία του πλανήτη θα είναι αδύνατο να κατοικηθούν. Ο κόσμος θα αναζητήσει νέες πατρίδες. Ήδη υπάρχουν κλιματικοί πρόσφυγες. Νιώθω ότι είναι χρέος μου να βάλω το μικρό μου λιθαράκι ώστε να διευκολύνω τη ζωή τους.

Με τις γνώσεις που έχετε σήμερα, τι θα συμβουλεύατε τον νεότερο εαυτό σας τη στιγμή που πήρατε την απόφαση να ζήσετε ως νομάς;
Θα του έλεγα: είσαι στο σωστό μονοπάτι, συνέχισε.