Αλέξανδρος Οικονόμου: Έχω μεγαλώσει κυριολεκτικά μέσα σε Ορχήστρα

Λίγο πριν τη συναυλία «Η μαγεία του Κλασικού», την ερχόμενη Παρασκευή 29 Μαρτίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στην οποία θα συμπράξει με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, ο Αλέξανδρος Οικονόμου, ο πιο γνωστός Έλληνας σολίστας στο φαγκότο, μιλά στο News 24/7 για όσα τον γοητεύουν στο ασυνήθιστο αυτό όργανο αλλά και για αυτά που τον συνδέουν με την πρώτη Ορχήστρα της χώρας.

Μεγαλώσατε σε μουσική οικογένεια καθώς ο πατέρας σας, Μιλτιάδης Οικονόμου, ήταν εξέχον φαγκοτίστας. Υπάρχει μια παιδική ανάμνηση η οποία καθόρισε την πορεία σας;

«Συγκεκριμένη ανάμνηση δεν υπάρχει. Όμως, το γεγονός ότι άκουγα έναν άνθρωπο μέσα στο σπίτι τον πατέρα μου να μελετά φαγκότο και να ακούει κλασική μουσική θεωρώ ότι σίγουρα καθόρισε την εξέλιξη και την πορεία μου ως μουσικός. Φυσικά, επέδρασε και η έφεση αλλά και το ταλέντο στη μουσική, που ίσως είναι κληρονομικά.»

Το φαγκότο είναι μια ασυνήθιστη επιλογή μουσικού οργάνου. Εσείς το είχατε μέσα στο σπίτι σας, αλλά υπάρχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που το καθιστούν ιδιαίτερα γοητευτικό στα μάτια σας;

«Είναι όντως ένα μουσικό όργανο που δύσκολα διαλέγει ένα μικρό παιδί. Όμως, ο ήχος αλλά και η ποικιλία των ηχοχρωμάτων που έχει το φαγκότο είναι ένα στοιχείο πολύ γοητευτικό.

Φαντάζομαι είναι δύσκολο να χειριστεί το φαγκότο ένα παιδί…

«Οπωσδήποτε. Για να ξεκινήσει ένα παιδί να μελετά φαγκότο πρέπει να έχει φτάσει συνήθως στην ηλικία των 11-12 ετών. Εξαρτάται βέβαια και από το ύψος αλλά και το πόσο μακριά δάχτυλα έχει κάποιος – ειδικά στο δεξί χέρι- γιατί είναι μεγάλες οι αποστάσεις ανάμεσα στα “κλειδιά”».

Υπάρχει κάποιο αστείο περιστατικό με εσάς μικρό κατά την εκμάθηση ενός ιδιαίτερα απαιτητικού μουσικού οργάνου;

«Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι όταν ήμουν μόλις 11 ετών σπούδαζα στο Ωδείο Αθηνών με δασκάλους αφενός τον πατέρα μου και αφετέρου τον κ. Χαράλαμπο Φαραντάτο. Εκείνο το καλοκαίρι παίξαμε το διάσημο έργο του Προκόφιεφ “Ο Πέτρος και ο Λύκος”. Ο αφηγητής, όπως συμβαίνει πάντα, ξεκίνησε παρουσιάζοντας τους ρόλους που αναπαριστά το κάθε μουσικό όργανο και όταν έφτασε στο φαγκότο είπε: “Το φαγκότο κάνει τον παππού”. Τότε σηκώθηκε ένα παιδί, εγώ, με το τεράστιο αυτό όργανο στα χέρια μου και όπως ήταν φυσικό όλοι γέλασαν με την ψυχή τους.»

Ποια είναι η πιο παλιά μνήμη σας από το φαγκότο;

«Η πιο παλιά μνήμη είναι ο πατέρας μου που μελετούσε στο σπίτι. Από τη στιγμή που ξεκίνησα να έχω αναμνήσεις.»

Πόσες ώρες την ημέρα μελετούσε;

«Όσες ώρες ήταν στο σπίτι. Γιατί μην ξεχνάτε ότι τότε οι μουσικοί έπρεπε να δουλεύουν σε 2 ή ακόμα και 3 Ορχήστρες για να βγάζουν τα προς το ζην, ήταν πολύ διαφορετική η κατάσταση πριν από 40 σχεδόν χρόνια.»

Μια συμβουλή που σας έδωσε όταν του είπατε ότι θέλετε να ασχοληθείτε με το φαγκότο;

«Παρόλο που νομίζω ότι ποτέ δεν είπα «Θέλω να ασχοληθώ με το φαγκότο» και η επιλογή ήρθε τελείως φυσικά, ο πατέρας μου – ως δάσκαλος- μου έδωσε άπειρες συμβουλές. Άλλωστε, σε αντίθεση με τα παιδιά που κάνουν μάθημα με κάποιο δάσκαλο στο ωδείο, για εμένα κάθε μέρα ήταν μέρα μαθήματος. Η πιο σημαντική συμβουλή όμως – την οποία μου την έδωσαν ο πατέρας μου αλλά και ο πατέρας του Λεωνίδα Καβάκου, ο οποίος με ξέρει από μικρό παιδί- ήταν η εξής: “Ένα πράγμα θα σου πω: ορθοτονία, ορθοτονία!”»

Θελήσατε στην εφηβεία ή σε κάποια άλλη φάση της σταδιοδρομίας σας να παίξετε άλλα είδη μουσικής;

Για να είμαι ειλικρινής, δε μου πέρασε από το μυαλό. Όμως, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, υπάρχουν μουσικοί που ασχολούνται με τη τζαζ, τη λάτιν ακόμα και την ποπ, προσαρμόζοντας το όργανό τους ανάλογα με το είδος. Είναι γνωστό ότι τα πνευστά απέκτησαν πιο διευρυμένο ρεπερτόριο μόλις κατά τον 20ο αιώνα. Όμως, το φαγκότο χρησιμοποιούνταν ως σόλο όργανο – αν και σπανίως- ήδη από την εποχή του Μπαρόκ και έχει εμπνεύσει κορυφαίους συνθέτες (Βιβάλντι, Μότσαρτ, Φρανσαί κ.ά).

Ποια τα στοιχεία που το κατατάσσουν ψηλά στις προτιμήσεις των συνθετών και ποιος ο ρόλος του για την Ορχήστρα;

«Το φαγκότο παίζει ανάλογο ρόλο με το βιολοντσέλο στην οικογένεια των εγχόρδων. Είναι δηλαδή το μπάσο όργανο που δένει τον ήχο, φτιάχνει την ορθοτονία και δένει με όλες τις ομάδες, κάνει όλα τα πνευστά να ακούγονται πιο όμορφα. Νομίζω όμως ότι το βασικότερο είναι η ποικιλομορφία του ήχου του, δηλαδή το ότι η κάθε οκτάβα – από τις τρεισήμισι στις οποίες εκτείνεται- βγάζει άλλο ηχόχρωμα. Αυτό το χαρακτηριστικό αξιοποίησαν οι συνθέτες, καθώς στις πιο χαμηλές οκτάβες ο ήχος του είναι πιο σκοτεινός, πιο μελωδικός ενώ όσο ανεβαίνουμε πιο ψηλά γίνεται πιο τραχύς, πιο ένρινος, πιο γοερός θα έλεγα.

Επίσης, λειτουργούσε πολυδιάστατα, σε μελωδίες πιο “χιουμοριστικές” αλλά και “μελαγχολικές”. Είναι ένα όργανο – χαμαιλέων.

Το «Κοντσέρτο για φαγκότο και 11 έγχορδα» του Ζαν Φρανσαί που θα ερμηνεύσετε στη συναυλία «Η μαγεία του κλασικού» είναι ένα έργο, το οποίο έχει παίξει έναν ιδιαίτερο ρόλο στην εξέλιξή σας. Ποιες οι αναμνήσεις σας από την πρώτη εκτέλεσή του κατά τις διπλωματικές εξετάσεις σας;

«Μελέτη και πάλι μελέτη. Για εμένα στην ηλικία των 16 ήταν ένα κομμάτι λίγο πιο πάνω από τις δυνατότητές μου αλλά ακριβώς αυτή η πολλή μελέτη με έκανε κι εμένα να γίνω καλύτερος. Είχατε τρακ την ημέρα των εξετάσεων; Μεγαλώνοντας κατάλαβα ότι το άγχος είναι δημιουργικό, όχι παραλυτικό. Σε βοηθά να παίξεις όσο καλύτερα μπορείς.»

Τι είναι αυτό που σας γοητεύει στη συγκεκριμένη σύνθεση; Ποιες οι ιδιαίτερες προκλήσεις του Κοντσέρτου για το γερμανικό φαγκότο, με το οποίο θα το ερμηνεύσετε εσείς;

«Η γοητεία του συγκεκριμένου Κοντσέρτου έγκειται ακριβώς στις προκλήσεις που κρύβει, ειδικά για το γερμανικό φαγκότο. Λέω “κρύβει” γιατί η ιδιαιτερότητα της μουσικής του Ζαν Φρανσαί είναι ακριβώς αυτή: ενώ είναι απαιτητική για τον εκτελεστή, πρέπει να ακούγεται αβίαστη και “εύκολη”, αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση.

Το Κοντσέρτο έχει γραφτεί για τον Maurice Allard, ο οποίος όμως έπαιζε γαλλικό φαγκότο, το οποίο έχει πιο αιχμηρό ήχο αλλά προσφέρει κάποιες ευκολίες. Χρειάστηκαν χρόνια για να καταφέρουμε να αναπτύξουμε τις απαιτούμενες τεχνοτροπίες ώστε να μπορούμε να το ερμηνεύσουμε σε γερμανικό φαγκότο. Παρ’ όλα αυτά, πιστεύω ότι πάντα παίζει κυρίαρχο ρόλο το πόσο μελετά ένας σολίστ.

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών ήταν ανέκαθεν μέρος της ζωής σας. Ο πατέρας σας ήταν σημαντικό μέλος της μέχρι προσφάτως, ο αδελφός σας Γιάννης είναι Κορυφαίος Α’ στα Όμποε ενώ εσείς εμφανιστήκατε ως σολίστ για πρώτη φορά στα 13 σας με την ΚΟΑ και είστε κορυφαίος στα φαγκότα. Ποια τα συναισθήματά σας για την επερχόμενη σύμπραξη; Βαραίνει περισσότερο η χαρά και το αίσθημα ασφάλειας ή η ευθύνη;

«Όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, από ηλικία 4-5 ετών έχω ως ανάμνηση να πηγαίνω σχεδόν κάθε Δευτέρα στο Παλλάς για να παρακολουθήσω συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Έχω μεγαλώσει κυριολεκτικά μέσα στην Ορχήστρα και κάθε φορά που συμπράττω με τους συναδέλφους μου είναι για μένα μοναδική χαρά. Από την άλλη, αισθάνομαι όμως και την υποχρέωση να δώσω – όπως σε κάθε συναυλία βέβαια- τον καλύτερο μου εαυτό, να βγάλω ασπροπρόσωπους την Ορχήστρα αλλά και τους συναδέλφους μου, που πιστεύουν σ’ εμένα.»

Πληροφορίες

“Η Μαγεία του Κλασικού” με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών

Παρασκευή 29 Μαρτίου στην αίθουσα “Χρήστος Λαμπράκης”, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Ώρα: 20:30.

Τιμές εισιτηρίων: 25€, 15€, 10€ και 5€ (εκπτωτικό)

Το πρόγραμμα με μια ματιά:

Γιόζεφ Χάυντν (1732 – 1809) – Συμφωνία αρ.86 σε ρε μείζονα, Hob. I/86

Ζαν Φρανσαί (1912 – 1997) – Κοντσέρτο για φαγκότο και 11 έγχορδα

Σεζάρ Φρανκ (1822–1890) – Συμφωνία σε ρε ελάσσονα

Σολίστ: Αλέξανδρος Οικονόμου, φαγκότο

Μουσική Διεύθυνση: Νικολά Σαλβέν