Η συγγνώμη που ζήτησε ο Προκόπης για τη στάση της Πολιτείας στον Νικηταρά τον Τουρκοφάγο

Τα μηνύματα προς την Τουρκία που απέστειλε το βράδυ του Σαββάτου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έφεραν ειδησεογραφικά σε δεύτερη μοίρα την εκδήλωση στον Τουρκολέκα Μεγαλόπολης, τη γενέτειρα του ήρωα του 1821, Νικηταρά. Εκδήλωση ακριβώς που έγινε για να τιμηθεί η μνήμη ενός από τους μεγαλύτερους ήρωες της Επανάστασης, όπως ήταν ο Νικηταράς, ο αποκαλούμενος και “Τουρκοφάγος”. Έναν ήρωα που η πατρίδα τού φέρθηκε όπως ακριβώς σε πολλούς άλλους που της προσέφεραν ανιδιοτελώς, με περιφρόνηση, με διώξεις και φυλακίσεις.

Είναι δε θετικό που ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εκφράζοντας “εκ μέρους” της Πολιτείας την τόσο καθυστερημένη συγγνώμη της για την ταλαιπωρία που υπέστη ο Νικηταράς κατά τα τελευταία έτη του βίου του, βίου ο οποίος, όπως είναι κοινώς γνωστό, τερματίστηκε σε άσχημες συνθήκες, που δεν περιποιούσαν τιμή στο Κράτος μας”, που έθεσε ακριβώς το θέμα πώς φέρεται η ελληνική πολιτεία στα περισσότερα ίσως από τα καλύτερα παιδιά της.

Διαβάστε για τον ηρωικό βίο του Νικηταρά του τουρκοφάγου (το πραγματικό του όνομα ήταν Νικήτας Σταματελόπουλος), όπως ακριβώς τον περιέγραψε ο Προκόπης Παυλόπουλος με την ομιλία του στον Τουρκολέκα Μεγαλόπολης:

«A. Ο Νικήτας Σταματελόπουλος, γνωστότερος ως Νικηταράς, όπως και όλη του η οικογένεια έχουν ως τόπο καταγωγής τους το χωριό Τουρκολέκα. Για λόγους συγκυριακούς, σχετιζόμενους με την συνεχή μετακίνηση των κατοίκων εξαιτίας της αγριότητας των Τούρκων, γεννήθηκε το 1781  στο χωριό Μεγάλη Αναστάσοβα  -σημερινή Νέδουσα Μεσσηνίας- το οποίο ήταν μέρος των Χωριών του Μυστρά στους πρόποδες του Ταϋγέτου, 25 χλμ από την πόλη της Καλαμάτας, όπως μας διηγείται ο ίδιος στα απομνημονεύματά του που κατέγραψε ο Γ. Τερτσέτης.

1. Στην πρώτη, μάλιστα, σελίδα, αναφέρονται ως αφήγησή του τ’ ακόλουθα, που τα χαρακτηρίζει μια εντυπωσιακή εκφραστική λιτότητα: «Εγεννήθηκα εις ένα χωριό Μεγάλη Αναστασίτσα (Αναστάσοβα) αποδώθε από του Μυστρά προς την Καλαμάτα. Ο προπάππος μου ήτον Προεστός και ο πατέρας μου έφυγε δεκαέξι χρόνων και επήγε με τα στρατεύματα τα Ρούσικα στην Πάρο και ήτον πολεμικός. Τον εσκότωσαν εις την Μονεμβασιά μαζί με έναν αδελφό και μ’ έναν κουνιάδο μου. Από ένδεκα χρόνων, μαζί με τον πατέρα μου, έσερνα άρματα. Ετουφέκισα ένα Τούρκο στο Λεοντάρι».

2. Πράγματι, διωγμένος και επικηρυγμένος από τους Τούρκους ο πατέρας του, Σταματέλος –ήταν, άλλωστε, στ’ άρματα από τα 16 του χρόνια και είχε πολεμήσει στην Πάρο με Ρώσικα στρατεύματα, όπως προαναφέρθηκε- έφυγε από την Μεγάλη Αναστάσοβα και βρήκε καταφύγιο στο Τουρκολέκα. Το 1816, κατά τον ανηλεή διωγμό των κλεφταρματολών της Πελοποννήσου, ο πατέρας του σκοτώθηκε από τους Τούρκους, όπως και ο γιος του Γιάννης, ο ένας από τα δύο αδέλφια του Νικηταρά. Αργότερα αγιοποιήθηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία ως “Άγιος Ιωάννης ο Τουρκολέκας”. Ο άλλος αδελφός του Νικηταρά ονομαζόταν Νικόλαος.

3. Μετά από αυτά τα γεγονότα, ο Νικηταράς ακολούθησε τον θείο του, Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, στα Επτάνησα, όπου εντάχθηκε στα Ρωσικά τάγματα και μετέβη στην Ιταλία για να πολεμήσει κατά του στρατού του Ναπολέοντα. Στην συνέχεια, επέστρεψε στα Επτάνησα και υπηρέτησε τους Γάλλους, στους οποίους είχαν περιέλθει με την Συνθήκη του Τιλσίτ.

Β. Κατά την Εθνεγερσία του 1821, ο Νικηταράς αναδείχθηκε σ’ έναν από τους σημαντικότερους Aγωνιστές της. Συντηρούσε δικό του σώμα ένοπλων, με άνδρες που προέρχονταν από διάφορα μέρη της Ελλάδας. Συγκεκριμένα:

1. Με την έκρηξη της Επανάστασης, πήρε μέρος στην πρώτη Μάχη που δόθηκε στο Βαλτέτσι της Αρκαδίας, στις 24 Απριλίου του 1821. Μετέπειτα, στην Μάχη των Δολιανών, ο Νικηταράς, που κρατούσε με λίγους άνδρες τα Άνω Δολιανά, κατάφερε ν’ αποκρούσει χιλιάδες Τούρκους, που επιτίθεντο με πυροβολικό. Χάρη στην ανδρεία που επέδειξε εκείνη την ημέρα, οι άνδρες του τον ονόμασαν «Τουρκοφάγο». Διακρίθηκε και στις μάχες που ακολούθησαν, όπου συνεργάσθηκε με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, κυρίως δε στην πολιορκία και την  άλωση της Τριπολιτσάς. Ο Κολοκοτρώνης, μάλιστα, τον αποκαλούσε «Αρχάγγελο Μιχαήλ» και «Άγιο Γεώργιο».

2. Είναι ενδεικτικό της άριστης ποιότητας του χαρακτήρα του το ακόλουθο περιστατικό: Όταν η Τριπολιτσά καταλήφθηκε από τους Έλληνες, δεν ζήτησε κανένα λάφυρο για τον εαυτό του. Και όταν του έδωσαν ένα αδαμαντοκόλλητο σπαθί, το προσέφερε σε έρανο που έκανε η προσωρινή κυβέρνηση της Ύδρας για ν’ αρματώσει τον Ελληνικό Στόλο.

3. Επίσης, αξίζει ν’ αναφερθεί ότι κατά την καταστροφή της στρατιάς του Δράμαλη  στα στενά των Δερβενακίων, ο Νικηταράς, μαζί με τους Δημήτριο Υψηλάντη και Παπαφλέσσα, είχαν καταλάβει την χαράδρα γύρω από τον Άγιο Σώστη, απ’ όπου θα περνούσαν οι Τούρκοι. Κατά την διάρκεια της μάχης ο Νικηταράς έσπασε διαδοχικά τρία σπαθιά και, όταν έσπασε και το τέταρτο, το χέρι του έπαθε αγκύλωση και χρειάστηκε γιατρός για να του το ανοίξει και να βγάλει το σπαθί. Καθώς ο Δράμαλης υποχωρούσε προς το Άργος, ο Νικηταράς κατέλαβε την οχυρή θέση Αγιονόρι και απέκρουσε πολλούς Τούρκους που προσπάθησαν να διαφύγουν μέσω αυτής. Συνετέλεσε έτσι αποφασιστικά στο να υποχωρήσει ο Δράμαλης, ο οποίος υπέστη τελικώς πανωλεθρία (26 – 28 Ιουλίου 1822). Ο Νικηταράς έλαβε μέρος σε πολλές ακόμη μάχες, ως την ολοκλήρωση της Εθνεγερσίας του 1821.

4. Επί Καποδίστρια και Όθωνα ανήκε στο Κόμμα των Ναπαίων (Ρωσόφιλων). Η Ελληνική Κυβέρνηση, φοβούμενη ότι το ρωσόφιλο Κόμμα επεδίωκε ν’ αντικαταστήσει τον Βασιλιά Όθωνα με κάποιον Ρώσο Πρίγκιπα, συνέλαβε τον Νικηταρά το 1839 και τον καταδίκασε σε ενάμιση χρόνο φυλάκιση, την οποία εξέτισε στις φυλακές της Αίγινας. Το κατηγορητήριο αφορούσε και τον αδελφό του Πρώτου Κυβερνήτη, Γεώργιο Καποδίστρια. Στην δίκη που ακολούθησε δεν κατέστη δυνατό να προσκομισθούν ενοχοποιητικά στοιχεία, οπότε αθωώθηκε.

Γ. Όταν αποφυλακίσθηκε, η υγεία του ήταν εξασθενημένη από τα βασανιστήρια που υπέστη κατά την διάρκεια της φυλάκισής του. Έπασχε από διαβήτη χωρίς να το γνωρίζει, με αποτέλεσμα ν’ απολέσει, σε μεγάλο βαθμό, την όρασή του.

1. Το 1843, όταν ο Όθων αναγκάσθηκε να παραχωρήσει Σύνταγμα, απονεμήθηκε στον Νικηταρά ο βαθμός του Υποστρατήγου, μαζί με μία πενιχρή σύνταξη. Χωρίς περιουσία, έζησε κάποια χρόνια στους Μύλους της Αργολίδας, για να καταλήξει πάμπτωχος σ’ ένα ταπεινό σπίτι στην Καστέλλα. Προκειμένου να επιβιώσει, του χορηγήθηκε “άδεια επαιτείας”, στον χώρο όπου υπάρχει σήμερα ο Ναός της Ευαγγελίστριας, κάθε Παρασκευή.

2. Άφησε την τελευταία του πνοή στις 25 Σεπτεμβρίου 1849, σε ηλικία 68 ετών. Τελευταία του επιθυμία υπήρξε το να ταφεί δίπλα στον θείο του, Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, στο Α′ Νεκροταφείο Αθηνών».