Γιατί έχουμε μουντό καιρό την Μεγάλη Παρασκευή

Σήμερα μαύρος ουρανός σήμερα μαύρ’ ημέρα

σήμερα εσταυρώσανε των πάντων βασιλέα.

Με αυτό το μοιρολόι της Παναγιάς μεγαλώσαμε οι περισσότεροι στα χωριά μας στη δεκαετία του 60, τότε που οι γιαγιάδες και οι μανάδες, μας μάθαιναν τους στίχους για να τους περάσουμε και μεις με την σειρά μας στα παιδια μας.

Με τα μάτια της ψυχής , βλέπαμε και εξακολουθούμε να βλέπουμε μέχρι σήμερα την φύση να συμπάσχει με την Παναγιά, που αναγνώριζε στον ουρανό δυσοίωνα σημάδια, τη μέρα της Σταύρωσης.

Βλέπει τον ουρανό θαμπό και τ’ άστρα φουρκωμένα

και το φεγγάρι το λαμπρό στο αίμα βουτηγμένο.

Τι έχεις, ήλιε, κι είσαι θαμπός; αστρί μου φουρκωμένο;

και συ φεγγάρι μου λαμπρό στο αίμα βουτηγμένο;

Ποιος δεν δάκρυσε και δεν ανατρίχιασε σε αυτόν τον πόνο της Παναγιάς και ποιος δεν διαπιστώνει ακόμη και τώρα, ότι ο καιρός τις περισσότερες Μεγάλες Παρασκευές αν δεν είναι βροχερός,  είναι τουλάχιστον μουντός, γιατί πιστεύει ότι ο καιρός υποδηλώνει τη θλίψη της φύσης για τα Πάθη του Ιησού.

Βέβαια σε ορισμένες περιοχές υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις, με τον καιρό να είναι “κλειστός” μια μέρα πριν ή μια μέρα μετά, και τη Μεγάλη Παρασκευή να είναι ηλιόλουστος με αραιή συννεφιά έστω και για λίγο ανήμερα, ώστε να επιβεβαιώνει στατιστικά την άποψη ότι πάντα η Μεγάλη Παρασκευή είναι μια μέρα μουντή για την φύση και την ψυχή.

 Αυτός ο “κανόνας” φαίνεται να επιβεβαιώνεται σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα της ΕΜΥ για την φετινή Μεγάλη Παρασκευή, όπου ακόμη και στις περιοχές που στον παραπάνω χάρτη υπάρχει ηλιοφάνεια, για λίγο ο καιρός θα “κλείσει” και θα επικρατήσει αυτή η κλασσική αραιή συννεφιά.

Από την άλλη μεριά βέβαια υπάρχουν και κάποιοι που δεν πιστεύουν ή δεν μπορούν να πιστέψουν τα περί συμμετοχής της φύσης στη θλίψη. Είναι οι άνθρωποι που δεν καταλαβαίνουν οτι στη λατρεία του Θείου, η θρησκευτική γλώσσα δεν αποσκοπεί να είναι ξερά επιστημονική· αλλά επιδιώκει να είναι ποιητική, να φέρνει στον νου αναμνήσεις και μερικές φορές να μας προκαλεί συναισθηματικές αντιδράσεις.

Μια τέτοια γλώσσα που να μπορεί συχνά να ερμηνεύεται ξανά, να λαμβάνεται κυριολεκτικά, αλληγορικά, μεταφορικά ή συμβολικά, και να αποτελεί παράγοντα για αντιδράσεις της ψυχής. Στα μαθηματικά χτίζονται όλοκληρες θεωρίες πάνω στα αξιώματα τα οποία τα δεχόμαστε γιατί έτσι έχουν.

Το ίδιο ισχύει και στη θεολογία. Υπάρχουν τα δόγματα της πίστεως τα οποία τα αποδεχόμαστε και αυτά ως αληθινά και αναμφισβήτητα. Ακόμη όμως και για αυτούς που έχουν κάποιες αμφιβολίες, υπάρχει επιστημονική απάντηση για τον καιρό που επικρατεί συνήθως την Μεγάλη Παρασκευή.

Το Πάσχα όλοι γνωρίζουμε οτι είναι κινητή εορτή και ο ορισμός της ημερομηνίας του εξαρτάται άμεσα από την πρώτη Πανσέληνο μετά την Εαρινή Ισημερία, η οποία πρακτικά γίνεται είτε στα τέλη Μαρτίου, είτε τον Απρίλιο.

Ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος ανέφερε στην διδακτορική του διατριβή χαρακτηριστικά :” …αξιοσημείωτον τυγχάνει το γεγονός ότι η Α’ Οικουμενική Σύνοδος, θελήσασα να ορίση την ημέραν εορτασμού του Πάσχα, δεν ώρισε μήνας και ημέρας του Ιουλιανού Ημερολογίου, αλλ’ έθετο ως σταθεράν βάσιν του υπολογισμού την εαρινήν ισημερίαν, δηλ. ώρισε τα κατά τον εορτασμόν ουχί ημερομηνιακώς, αλλ’ αστρονομικώς, και τούτο διότι το κανονικώς ενδιαφέρον δεν είναι η ημερομηνία, αλλ’ η ισημερία”. “

Η συσχέτιση των Σεληνιακών φάσεων με τον καιρό στην σύγχρονη επιστημονική βιβλιογραφία ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 60 όταν επιστήμονες άρχισαν να μελετούν πιο επισταμένα αυτή τη σχέση. Έτσι, το 1962 δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science μια μελέτη τριών μετεωρολόγων σύμφωνα με την οποία υπάρχει μια σαφής Σεληνιακή περιοδικότητα στις “σοβαρές” βροχοπτώσεις. Η μελέτη έγινε για πολλές περιοχές, στην Αμερική και ακολούθησαν για Ινδία, τη Νότια Αφρική και αλλού.

Τι λένε οι μελέτες

Η πεποίθηση ότι το φεγγάρι έχει επιπτώσεις στον καιρό είναι παρούσα εδώ και αιώνες. Είναι πιθανώς κατά πολλούς αποτέλεσμα της γνωστής επίδρασης της βαρυτικής δύναμης του φεγγαριού στις παλίρροιες των ωκεανών. Από τις αρχές του 18ου αιώνα οι επιστήμονες προσπαθούσαν να το αποδείξουν.

Οι περισσότεροι από αυτούς, ωστόσο, δεν βρήκαν σημαντικά αποδεικτικά στοιχεία. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά το 1900, ανακαλύφθηκε μια σεληνιακή παλίρροια, αλλά το πλάτος της βρέθηκε να είναι τόσο μικρό για να προκαλέσει οποιαδήποτε σημαντική αλλαγή καιρού. Μετά το 1950, αναφέρθηκαν αρκετές ενδείξεις ότι οι σεληνιακές φάσεις έχουν επίδραση στις βροχοπτώσεις και στις συγκεντρώσεις πυρήνων συμπύκνωσης δίνοντας ένα νέο ενδιαφέρον στο θέμα.

Για να εξηγήσουν αυτά τα στοιχεία, ορισμένοι συγγραφείς απέδωσαν τη σεληνιακή επιρροή στη σεληνιακή διαμόρφωση της μετεωρικής σκόνης που φτάνει στη Γη, αν και άλλοι το αποδίδουν στις βαρυτικές παλίρροιες ή ακόμα και σε αποτέλεσμα της σεληνιακής επίδρασης στην κυκλοφορία μεγάλων κυμάτων στην τροπόσφαιρα. Παρά τα στοιχεία αυτά, η επικρατούσα άποψη σήμερα είναι ότι αυτές οι αλλαγές δεν αισθητή επίπτωση στον καιρό.

Η άποψη αυτή στηρίχτηκε και έγινε αναφορά από άλλους επιστήμονες με παρεμφερή συμπεράσματα και την προσθήκη της υπόθεσης πως η έλξη της Σελήνης είναι πιθανόν να επηρεάζει την ποσότητα μετεωρητικής σκόνης που εισέρχεται στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην δημιουργία καταιγίδων.

Οι επικρατέστερες θεωρίες

Πιο σύγχρονες μελέτες προσπαθούν να βρουν τη σεληνιακή επίδραση στη δραστηριότητα καταιγίδων και εξετάζονται για δύο σχετικά μικρές περιόδους (1930-1933 και 1942-1965) σε σταθμούς στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι μελέτες διαπίστωσαν αύξηση της δραστηριότητας καταιγίδων δύο ημέρες μετά την πανσέληνο και την απέδωσαν αυτή στη σεληνιακή διαμόρφωση του μαγνητικού πεδίου της γης στη γεωμαγνητική ροή και σε μια άγνωστη επίδραση στην κατώτερη ατμόσφαιρα που προκαλείται από την ευθυγράμμιση του Ήλιου, της Γης και της Σελήνης.

Στη μελέτη αυτή, οι ημέρες καταιγίδας που συλλέχθηκαν σε τρεις σταθμούς στη Νότια και Νοτιοανατολική περιοχή της Βραζιλίας κατά τη διάρκεια 55 ετών και τα δεδομένα κεραυνών που ανιχνεύθηκαν στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης τα τελευταία 15 χρόνια αναλύθηκαν για να ερευνήσουν πιθανή εξάρτηση από τις σεληνιακές φάσεις.

Από όσο γνωρίζουμε, αυτή είναι η πρώτη μελέτη για τη χρήση δεδομένων κεραυνών για το σκοπό αυτό. Ο ερευνητές κατέληξαν ότι οι περισσότερες βροχοπτώσεις συμπίπτουν με την πρώτη και τρίτη εβδομάδα του κύκλου της Σελήνης και ιδιαίτερα στο διάστημα από 3 έως 5 ημέρες μετά την Νέα Σελήνη και την Πανσέληνο. Παραθέτουμε τη σχετική μελέτη για όσους ανδιαφέρονται να διαβάσουν περισσότερα (Μελέτη Lund).

Οι διάφορες δοκιμές στα δεδομένα δείχνουν σαφώς τη στατιστική σημασία του κύκλου των 14.765 ημερών. Πιθανώς ο αιτιώδης παράγοντας είναι σεληνιακός, αλλά αυτό δεν μπορεί να αποδειχθεί πλήρως μόνο με στατιστική ανάλυση.

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης επιβεβαιώνονται από τα δεδομένα υετού για τις ανεξάρτητες περιόδους 1950-1959 και 1871-1899. Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για τη δοκιμή της περιόδου 1950-59 ήταν επίσης διαθέσιμα για την περίοδο (1900-1949) και έδειξαν ουσιαστικά τα ίδια αποτελέσματα.

Τα στοιχεία για τη Βοστώνη, τη Νέα Υόρκη, το Τορόντο και την Ουάσινγκτον,δείχνουν ότι: τα τελευταία 90 χρόνια δεν υπήρξε σημαντική μετατόπιση επιπέδων στη φάση του κύματος με περίοδο 14.765 ημερών.

Η καμπύλη που παρουσιάζεται στο σχήμα 13, με βάση τα δεδομένα μπορεί να είναι δύσκολο να ερμηνευτεί από την άποψη του μεγέθους ενός συνολικού αποτελέσματος. Για το λόγο αυτό, θεωρήθηκε επιθυμητό να παραχθεί μια περίληψη όλων των 63 ετών των δεδομένων βροχοπτώσεων.

Τα αποτελέσματα, δείχνουν ότι η μέση ποσότητα βροχοπτώσεων ήταν περίπου 10% υψηλότερη λίγες μέρες μετά την πανσέληνο σε σχέση με λίγες ημέρες πριν.

Η επίδραση του φεγγαριού στον καιρό έχει προταθεί από πολλούς ερευνητές και σχεδόν όλοι φτάνουν τελικώς πολύ πίσω στην αρχαιότητα. Φαίνεται όμως ότι είναι “άσκοπο” να κάνουμε αναφορά της “αρχαίας γνώσης” επικαλούμενοι ατελείωτες πληροφορίες σε μια πίστη στις σχέσεις σεληνιακού και καιρού μεταξύ παλαιών ανθρώπων και πολιτισμών που χρησιμοποίησαν το σεληνιακό ημερολόγιο. Υπάρχουν όμως αυτές οι περιπτώσεις επαρχιακής λαογραφίας που μερικές φορές είναι προκλητικά ακριβείς.

Κάποιες ιστορίες για τις γεωργικές δεισιδαιμονίες ίσως να προέκυψαν από μια σωρευτική και διαισθητική “παρατήρηση”. Στις προηγούμενες εργασίες και αναφορές δεν γίνεται προσπάθεια να δοθεί μετεωρολογική ερμηνεία ή να προταθούν φυσικές εξηγήσεις των ευρημάτων. Σε άλλες γίνεται αναφορά με παρεμφερή συμπεράσματα και την προσθήκη της υπόθεσης πως η έλξη της Σελήνης είναι πιθανόν να επηρεάζει την ποσότητα μετεωρητικής σκόνης που εισέρχεται στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην δημιουργία καταιγίδων.

O Frank Wachowski, στο Σικάγο έλεγξε τα περιστατικά βροχόπτωσης σε 140 Μεγάλες Παρασκευές από το 1871. Μέτρησε οτι έχει συμβεί σε 72 από αυτές τις Παρασκευές να βρέχει πριν από το Πάσχα (ποσοστό 51 %) όταν κατά τη διάρκεια της περιόδου όλου του έτους η πιθανότητα βροχής για οποιαδήποτε μέρα είναι περίπου 40%.

Καταλήγοντας μπορούμε να πούμε οτι όλες οι σχετικές μελέτες που προέκυψαν μέχρι στιγμής τελικά έδωσαν μια νέα διάσταση και “ανακάλυψαν” ξανά αυτό που ο λαός γνώριζε από παλιά.

Ότι δηλαδή μετά την Πανσέληνο πριν το Πάσχα, ο καιρός είναι αρκετά άστατος. Και βέβαια σε σχέση με την Μεγάλη Εβδομάδα η οποία “πέφτει” αμέσως μετά την Εαρινή Πανσέληνο, το συμπέρασμα που βγαίνει αβίαστα είναι ότι με βάση πλέον και τα επιστημονικά δεδομένα έστω και στατιστικά συγκεντρώνονται υψηλές πιθανότητες η Μεγάλη Παρασκευή πάντοτε να κυλά με μουντό καιρό.

Ασχετα αν έχουμε πειστεί ή αν έχουμε πείσει, τελικώς αυτό που μπορούμε να πούμε είναι οτι μετά από αυτή τη ‘Μαύρη Μέρα” και την Σταύρωση του Χριστού θα ακολουθήσει η Ανάσταση. Θα έρθει η Λαμπρή για να γεννηθεί η ελπίδα μας.