“Χλευασμός του Χριστού”: Ο εσταυρωμένος από την πΓΔΜ με φωτοστέφανο τα αστέρια της ΕΕ – Αντιδράσεις στα Σκόπια

Η διαδικασία έγκρισης ή μη της Συμφωνίας των Πρεσπών βρίσκεται στην τελική της φάση στην πΓΔΜ, με τον Ζόραν Ζάεφ να προσπαθεί να βρει τον μαγικό αριθμό βουλευτών που μπορούν να του δώσουν το εισιτήριο για την συνταγματική αναθεώρηση. 

Την ίδια ώρα, στις αίθουσες των σινεμά στην γειτονική χώρα προβάλλεται μια ταινία, ο «Χλευασμός του Χριστού», τα θέματα της οποία αγγίζουν ίσως την καρδιά του προβλήματος και της διένεξης με την Ελλάδα. Ένα ζήτημα που σαφώς δεν περιορίζεται στο όνομα της πΓΔΜ, αλλά έχει τις ρίζες του πολύ πιο πίσω στον χρόνο. Αν ο τρόπος που το διαχειρίζεται είναι ισορροπημένος και ιστορικά ακριβής, μένει να αποδειχτεί στην πράξη από τους κριτικούς κινηματογράφου και τους ιστορικούς που ενδεχομένως θα ασχοληθούν με το φιλμ.

Ο σκηνοθέτης της ταινίας έχει καταγωγή από την Ελλάδα, όπου και έζησε για κάποια χρόνια πριν καταλήξει στα Σκόπια

Βλέπετε, ο Γιάννης Βογιατζής (Jani Bojadji), όπως είναι το όνομα του σκηνοθέτη της ταινίας είναι παιδί Έλληνα και Σλαβομακεδόνισσας που βρέθηκαν από την άλλη πλευρά των συνόρων μετά τον εμφύλιο και όπως λέει στο σημείωμα της ταινίας η κόντρα των δύο λαών διατρέχει όλη του τη ζωή: «Από τότε που θυμάται τον εαυτό μου, δεν μπορώ να ανατρέξω σε οικογενειακή συγκέντρωση, αρραβώνα, γάμο ή κηδεία που να μην καταλήγει με εκνευρισμένους άνδρες κάποιας ηλικίας να ρωτάνε ο ένας τον άλλο: “Ποιοι είστε οι Έλληνες και ποιοι είμαστε εμείς οι ‘Μακεδόνες’ και το αντίστροφο». Ο Bojadji παραδέχεται πως οι αναφορές στην ταινία είναι κατά κάποιο τρόπο βιωματικές, αν όχι αυτοβιογραφικές σε μια προσπάθεια να σκιαγραφήσει την ιδιαιτερότητα των Βαλκανίων.

Στα Βαλκάνια οι λαοί αρνούνται ο ένας στον άλλον το δικαίωμα να πιστεύουν στο δικό τους ψέμα

«Πρόκειται για μια ιστορία φόβου απέναντι σε ότι μπορεί να ανακαλύψει κανείς. Μια ταινία για ανθρώπους που δεν είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν την αλήθεια για όσα ονειρεύονταν, οπότε καταλήγουν πιο απογοητευμένοι από ότι πριν ξεκινήσουν την αναζήτηση. Στα Βαλκάνια αυτό είναι ακόμη πιο σκληρό. Εδώ αρνούνται ο ένας στον άλλο, το δικαίωμα να πιστεύουν στο δικό τους ψέμα» αναγράφεται στην ιστοσελίδα του σκηνοθέτη.

Η περμιέρα και οι αντιδράσεις

Το υπουργείο Πολιτισμού χαρακτήρισε σκανδαλώδη την ταινία και επιχείρησε να αποτρέψει την προβολή της στους κινηματογράφους

Φαίνεται πως το θέμα της ταινίας, που εμπνέεται από την κατάσταση στην γειτονική χώρα, τη σχέση της με την Ελλάδα και έλκει συμβολισμούς από τον χριστιανισμό έχει προκαλέσει αντιδράσεις στην πΓΔΜ. Λέγεται μάλιστα πως ο ίδιος ο Ζόραν Ζάεφ καταφέρθηκε ενάντια στην θεματολογία της, ειδικά σε ό, τι αφορά στις σκηνές με τις ένοπλες επιθέσεις των αλβανοφώνων, που θεώρησε πως προκαλούν τον διχασμό στη χώρα. Το υπουργείο Πολιτισμού της χώρας προσέφυγε κατά της ταινίας, ωστόσο η εισαγγελία έκρινε πως το φιλμ μπορεί να προβληθεί στους κινηματογράφους.

Η ανεξάρτητη ταινία με ιδιαίτερα χαμηλό μπάτζετ (280.000€) και γυρίσματα σε πΓΔΜ, Ελλάδα και Γαλλία χαρακτηρίστηκε συγκεκριμένα από το υπουργείο Πολιτισμού ως «σκανδαλώδης και αμφιλεγόμενη, μια μεροληπτική αφήγηση της ιστορίας που βλάπτει την συνύπαρξη στη χώρα». 

Το φιλμ «Χλευάζοντας τον Χριστό» έκανε πρεμιέρα στις 5 Οκτωβρίου στα Σκόπια και ο σκηνοθέτης της τότε καλούσε την κυβέρνηση να αφήσει την ταινία να κυκλοφορήσει στη χώρα. «Δεν είμαι ο εγώ το σημαντικό στοιχείο πια, εύχομαι στην ταινία καλή τύχη. Το σημαντικό ήταν να κάνει την πρεμιέρα της, να ανοίξουν οι πύλες και να πέσουν οι μάσκες. Χαίρομαι που το φιλμ προκαλεί κοινωνικές συζητήσεις» δήλωνε.

Η υπόθεση της ταινίας

Ο Αλέξανδρος Φιλιππόπουλος είναι διάσημος δημοσιογράφος σε γαλλικό περιοδικό και ζει στο Παρίσι. Ο ήρωας λαμβάνει ένα γράμμα από την πΓΔΜ πως ο πατέρας του Λάζαρος πέθανε. Έτσι ξεκινά μια αναζήτηση της ζωής του πατέρα του, πρώτα στην Αθήνα, όπου γνωρίζει μια Ελληνίδα φωτογράφο, την Άντρεα (την υποδύεται η Ιωάννα Πηλιχού), με την οποία ξεκινά για τα Σκόπια. 

Η μητέρα του Μαρία έφτασε με την οικογένειά της στην περιοχή από την Μικρά Ασία μετά την καταστροφή και ο πατέρας του, γηγενής από την πΓΔΜ, συντάχθηκε με τους Κομμουνιστές στον Εμφύλιο Πόλεμο. Με την μητέρα του έγκυο, ο Λάζαρος εγκαταλείπει το χωριό για τη Ρωσία και επιστρέφει χρόνια αργότερα όταν εδραιώνεται η Γιουγκοσλαβία.

Όσο ο Λάζαρος είναι μακριά και αφού η ελληνικής καταγωγής οικογένεια της μητέρας του δεν έβλεπε ποτέ με καλό μάτι αυτό τον γάμο, απαγορεύεται σε όλους να μιλούν για εκείνον στο γιο του, Αλέξανδρο. Μια συνθήκη που αποδέχεται και η μητέρα του. Ο νεαρός ολοκληρώνει τις σπουδές του και φεύγει με υποτροφία για τη Γαλλία.

Επιστρέφοντας στο παρόν, μια ομάδα αναρχικών πλησιάζει τον δημοσιογράφο με την πεποίθηση πως ο γιος του Λάζαρου θα ενταχθεί στις τάξεις τους. Ο Αλέξανδρος όμως αρνείται να συμμετέχει σε πράξεις βίας, με αποτέλεσμα να βρεθεί, σχεδόν κυνηγημένος στα Σκόπια, όπου προς μεγάλη του έκπληξη συναντά τον πατέρα του Λάζαρο (προφητικό) ζωντανό.

Η σκηνή της σταύρωσης

Η εικόνα της συμβολικής σταύρωσης του ήρωα της ταινίας έχει επίσης συγκεντρώσει τα βλέμματα Ελλήνων και πολιτών της πΓΔΜ. Ο Αλέξανδρος πεθαίνει, σταυρωμένος σε μια τεράστια αφίσα της Βόρειας Ελλάδας που διαφημίζει την Εγνατία Οδό. «Ο Αλέξανδρος πεθαίνει σταυρωμένος σαν τον Χρηστό σε ένα πανό που διαφημίζει τον ευρωπαϊκό δρόμο που οδηγεί από τη Ρώμη και τη Δύση, στην Κωνσταντινούπολη και την Ανατολή, χωρίζοντας τη Μακεδονία στα δύο» σημειώνεται στην σύνοψη της ταινίας, στην ιστοσελίδα της εταιρίας παραγωγής.

«Με τον τρόπο αυτό η ταινία σκιαγραφεί το πρόβλημα με τα Βαλκάνια και τους Βαλκάνιους. Συμβαίνει αυτή η ιστορία στην πραγματικότητα; Ναι» απαντά ο σκηνοθέτης και συνεχίζει: «Μπορεί να λυθεί (το πρόβλημα); Δεν γνωρίζω». Ο Bojandji ξεκαθαρίζει πως η τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά με την ταινία του θέλει να πει την ιστορία του. «Είναι αληθινή, πιστέψτε την».

Δείτε το τρέιλερ που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι:

Η ταινία διαγωνίστηκε στο φεστιβάλ κινηματογράφου του Μόντρεαλ, όπου κέρδισε το βραβείο καινοτομίας (Innovation Award) στις αρχές του Σεπτέμβρη. Σε αυτήν πέραν της Ιωάννας Πηλιχού εμφανίζονται από την Ελλάδα και οι Αργύρης Γκαγκάνης, Γιώργος Βαβάνης, Γιάννης Παγανιάς, Δημήτρης Μαξίδης, Αλέξανδρος Παπαδόπουλος, Αναστάσης Χαραλαμπόπουλος.