Οι γυναίκες μπροστά

«Πίσω από κάθε μεγάλο άνδρα κρύβεται μια γυναίκα», λέει μια φράση που με μεγάλη ευκολία έχουμε ξεστομίσει όλοι μας κατά καιρούς, χωρίς στην πραγματικότητα να συνειδητοποιούμε πόσα δεδομένα για την κοινωνία μας με αθωότητα αποκαλύπτει.

Ένα πρώτο, ότι οι μεγάλοι άνδρες είναι αυτοί που μπαίνουν επικεφαλής των εξελίξεων κι ένα δεύτερο και ακόμα πιο σημαντικό, ότι οι γυναίκες πρέπει να κρυφτούν πίσω από έναν άνδρα, για να επηρεάσουν αυτές τις εξελίξεις.

Η δουλειά για τα γυναικεία δικαιώματα και την ενδυνάμωση του… «ασθενούς φύλου» έχει βασικό στόχο να ανατρέψει τα δεδομένα αυτά και να προωθήσει τη συμμετοχή των γυναικών στη λήψη αποφάσεων και σε θέσεις-κλειδιά. Στο πλαίσιο αυτό, οι γυναίκες που, σε πείσμα παγιωμένων αντιλήψεων και στάσεων, βγήκαν μπροστά και μεταμόρφωσαν κοινωνίες ολόκληρες, κρύβοντας με το παράστημά τους πολλούς άνδρες που τις ήθελαν μικρές, είναι ενθαρρυντικά πολλές.

Η 50χρονη Nur μεγάλωσε σε ένα απομονωμένο χωριό της Ινδίας. Ήταν από μικρή ανήσυχη φύση και την πείσμωνε ιδιαίτερα το ζήτημα της καταπάτησης των γυναικείων δικαιωμάτων. Έτσι, παρά τις αντιστάσεις και τον πόλεμο που δέχτηκε από την πατριαρχική κοινωνία της Ινδίας, προώθησε από πολύ νωρίς μια πρωτοβουλία κατά της έμφυλης βίας, κατά των γάμων ανήλικων κοριτσιών και της εμπορευματοποίησης του ανθρώπινου σώματος. Η ActionAid συνεργάστηκε μαζί της διευρύνοντας τη δουλειά σε 15 χωριά της περιοχής και συστήνοντας το γυναικείο συνεταιρισμό Pramila Bahini για την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών.

Ενημέρωσε τις γυναίκες για το δικαίωμα στη γη, στο να έχουν κι εκείνες εισόδημα και για την κρατική ενίσχυση που δικαιούνται, πράγματα που οι συγχωριανές της δεν είχαν ποτέ φανταστεί. Χάρη στην ακούραστη αφοσίωσή της, η δουλειά του συνεταιρισμού γρήγορα αγκάλιασε 72 χωριά. Η Nur είναι τώρα γνωστή στις τοπικές αρχές, στην αστυνομία, και στους νομικούς κύκλους. Όλοι έχουν να διηγηθούν αμέτρητες ιστορίες για τη στήριξή της στα θύματα βίας μέχρι την απόδοση δικαιοσύνης, για τους αγώνες της για τα δικαιώματα των γυναικών στην ιδιοκτησία γης, αφού πιστεύει ότι είναι βασικό βήμα για την ενδυνάμωσή τους. Είναι επίσης επικεφαλής της ένωσης όλων των ομάδων αυτοβοήθειας της περιφέρειάς της και φυσικά πηγή έμπνευσης και ενθάρρυνσης για εκατοντάδες γυναίκες στη χώρα της. Και όλα αυτά χωρίς να έχει πάει ποτέ της σχολείο!

Στην αυστηρά ανδροκρατούμενη κοινωνία μιας αραβικής χώρας, όπως η Ιορδανία, κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι μια 25χρονη γυναίκα θα μπορούσε να αμφισβητήσει τα αποτελέσματα εκλογών και να απαιτήσει την επανάληψη της καταμέτρησης. Κι όμως, η Saba δεν δίστασε να εκτελέσει το καθήκον της ως τοπική επιβλέπουσα στις περιφερειακές εκλογές, μολονότι ο ισχυρισμός της προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση και ο κυβερνητικός υπεύθυνος της καταμέτρησης τής δήλωσε απειλητικά ότι αν είχε άδικο θα έπρεπε να απομακρυνθεί από το χώρο. Η Saba είχε παρακολουθήσει τα σεμινάρια της ActionAid για τα διαδικαστικά των τοπικών εκλογών και ήταν πλήρως ενήμερη για τα δικαιώματά της. «Οι ευκαιρίες για συμμετοχή των γυναικών στα πολιτικά πράγματα στην Ιορδανία είναι ανύπαρκτες», δηλώνει. «Με την παρακολούθηση του προγράμματος ένιωσα αυτοπεποίθηση, ότι μπορώ να ελέγξω, να επηρεάσω, ακόμα και να ηγηθώ στις εξελίξεις στη χώρα μου». Όσο για το αποτέλεσμα της επανακαταμέτρησης; Τη δικαίωσε!

Στην Αφρική από την άλλη, και συγκεκριμένα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η 23χρονη Jocelyn, διαψεύδει όποιον υποστηρίζει ότι η ηλικία είναι προϋπόθεση για να ηγηθείς, να εμπνεύσεις και να επηρεάσεις τις καταστάσεις στον τόπο σου. Επικεφαλής μιας ομάδας νέων στην περιοχή της, δουλεύει ακούραστα για την ενημέρωση κι ευαισθητοποίηση για τα δικαιώματα των κοριτσιών και την προστασία τους από τη βία. Αφού παρακολούθησε τα προγράμματα της ActionAid με στόχο την ασφάλεια των κοριτσιών και των γυναικών στους δημόσιους χώρους, αποφάσισε να ασχοληθεί με αυτό με δυναμισμό και πάθος. Η ομάδα της οποίας ηγείται, χρησιμοποιεί αρκετά συχνά τη δραματουργία, για να προβάλει τα προβλήματα και να προτείνει λύσεις, τόσο στους αρμόδιους και υπεύθυνους για την ασφάλεια του τόπου της, όσο και στις ομάδες που προκαλούν οι ίδιες περιστατικά βίας κατά των κοριτσιών, όπως οι ομάδες περιθωριοποιημένων νέων που επιδίδονται σε παράνομες ενέργειες. Παρόλο που συναντά συχνά ανταπόκριση από νέους που ενημερώνονται για τα δικαιώματα των γυναικών, παρόλο που υπάρχει μια εμφανής βελτίωση στην κατάσταση, η ίδια διακηρύσσει ότι «θα ξεσηκώσει και τις πέτρες στην κοινότητα, μέχρι να διασφαλίσει τη δημόσια ασφάλεια των γυναικών στην περιοχή της». Και σ’ αυτό δεν φαίνεται να παίζει θέατρο!

Πίσω από κάθε μεγάλη γυναίκα, λοιπόν, κρύβεται ένας δύσκολος και γεμάτος εμπόδια δρόμος. Κρύβεται ένας αδιάκοπος αγώνας κι ένα ακατάσβεστο πείσμα. Κρύβονται κι οι εκατομμύρια υπόλοιπες γυναίκες που ονειρεύονται κι εμπνέονται να βγουν κι αυτές μπροστά. Να πάει ο κόσμος μπροστά…