Ζούμε στη χώρα όπου η γυναίκα είναι “η κεφαλή της οικογένειας” επειδή τρέφει όλο το σπίτι

Δεν θα μπορούσα να μιλήσω για το 2022 χωρίς να το δω ως μια χρονική συνέχεια του 2021. Πρόκειται για έναν χρόνο που συνεχίζουμε να βιώνουμε κάτι πρωτόγνωρο. Δεν μιλάμε για φυσιολογικές χρονιές, μιλάμε για χρονιές πανδημίας. Πάλι καλά που βιώσαμε ως γυναίκες στη Δύση αυτήν την υγειονομική κρίση, γιατί όσον αφορά στο υπόλοιπο κομμάτι του πλανήτη, η γυναίκα βιώνει καθημερινά κάτι πρωτόγνωρο που δεν της αξίζει. Δεν μπορώ να κατανοήσω τη θέση στην οποία την έχουν τοποθετήσει σε χώρες όπως το Αφγανιστάν ή η Ινδία.

Το 2021 εγώ είχα την τύχη να εργάζομαι και λέω τύχη γιατί στον τομέα μου υπήρξε τεράστια καταστροφή. Τα θέατρα παρέμειναν κλειστά, ο βασικός τόπος εργασίας του ηθοποιού. Η υποκριτική είναι ένα επάγγελμα άλλωστε που δεν προσφέρει ίσες ευκαιρίες στους άντρες και τις γυναίκες, ούτε ίσες αμοιβές. Ένας άντρας μπορεί να παίζει τον εραστή για πολλά χρόνια, ακόμα και μετά τα 40 μπορεί να παίξει στην τηλεόραση, έχοντας για παρτενέρ του μια γυναίκα μικρότερη ηλικιακά κατά 15 ή 20 χρόνια. Το ανάποδο δεν συμβαίνει για τις γυναίκες. Ο άντρας ωριμάζει σαν το παλιό καλό κρασί, ενώ η γυναίκα μπορεί είναι γοητευτική, όμορφη και σέξι μέχρι κάποια ηλικία.

Ως γυναίκα αυτό που σίγουρα θέλω και πρέπει να σχολιάσω για το 2021 σε σχέση με άλλα έτη είναι ότι συνέβησαν δύο διαφορετικά γεγονότα που έχουν να κάνουν με το φύλο μου: Το πρώτο είναι η έλευση του MeToo στην Ελλάδα, (έστω και εάν έγινε αργοπορημένα) και το δεύτερο είναι τα συσσωρευμένα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και γυναικοκτονιών.

Είναι ίσως πολύ νωρίς να μιλήσουμε με ακρίβεια για το MeToo, γιατί θεωρώ είναι ακόμη στα σπάργανά του: Ξεκίνησε στα τέλη του 2020 με τις αποκαλύψεις της Σοφίας Μπεκατώρου. Σίγουρα ως γυναίκες και ως άνθρωποι θα βγούμε κερδισμένοι από αυτήν την υπόθεση γιατί μιλήσαμε επιτέλους ανοιχτά για θέματα που μέχρι τώρα αποδεδειγμένα αποτελούσαν ταμπού για την ελληνική κοινωνία (μην ξεχνάμε ότι γυναίκες που είχαν τολμήσει να καταγγείλουν στάσεις και συμπεριφορές πριν το MeToo, αντιμετωπίστηκαν με καχυποψία ή και χλευασμό). Η ατζέντα έχει ανοίξει πια όσον αφορά στη βία εναντίον των ανθρώπων: Εάν κάποια γυναίκα καταγγείλει ένα συμβάν, πλέον υπάρχει ένα σύστημα που λειτουργεί (και το οποίο μέχρι πρότινος δεν φαινόταν να λειτουργεί) στη χώρα μας. Πληροφορηθήκαμε σε μεγάλο κομμάτι για κακοποιητικές συμπεριφορές στο θέατρο μέσα από την τηλεόραση και τα ΜΜΕ που πολύ καλά έκαναν που έπαιξαν το θέμα. Από την άλλη όμως δεν μπορούμε να μη σχολιάσουμε το γεγονός ότι επειδή το θέμα “πουλούσε”, έγινε και λίγο βορά στα media και συνοδεύτηκε από ένα ακόμα στοιχείο: Aυτό της “κλειδαρότρυπας” και του διασυρμού ανθρώπων. Είμαι με το μέρος των θυμάτων και όχι με των θυτών. Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε για να λειτουργήσει σωστά κατά τη γνώμη μου το MeToo είναι ότι κάθε άνθρωπος δικαιούται μια δίκαιη δίκη, ας μην τον καταδικάσουμε από πριν.

Ως προς την έξαρση της βίας κατά των γυναικών στην Ελλάδα, πιστεύω ότι ίσως έχει να κάνει και με τον εγκλεισμό της καραντίνας. Κυκλοφορώντας στην Αθήνα, την πόλη μου, παρατηρώ ότι ο κόσμος δεν είναι καλά: Υπάρχει μια τρομερή ψυχολογική πίεση στον κόσμο, η οποία αποτελεί ένα ακόμη κόστος που θα μας αφήσει πίσω η ιστορία με τον κορονοϊό. Όταν υπάρχει αυτή η ψυχολογική πίεση, βλέπουμε τις βίαιες συμπεριφορές να πληθαίνουν – δεν είναι τυχαίο ότι σημειώνεται μια γυναικοκτονία κάθε μήνα. Η πατριαρχική νοοτροπία δεν έχει φύγει από την Ελλάδα, παραμένουμε μια πατριαρχική κοινωνία που μένει πίσω σε πάρα πολλά ζητήματα σε σχέση με τη Δύση, στην οποία θέλουμε να ανήκουμε. Πατάμε με το ένα πόδι στη Δύση και με το άλλο στην Ανατολή. Διαβάζοντας τις ιστορίες των γυναικοκτονιών, βλέπουμε ότι ο βασικός άξονας και μοχλός με τον οποίο κινήθηκαν οι δράστες εναντίον των θυμάτων τους είναι η ζήλια και η κτητικότητα. Καταλαβαίνουμε ότι αυτά είναι βαθιά ριζωμένα ένστικτα στους Έλληνες. Μια γυναίκα όταν είναι σε σχέση πρέπει να είναι κάπως και να συμπεριφέρεται κάπως και φυσικά πρέπει να είναι και μονογαμική. Όμως αυτό δεν το ορίζει κανείς και τίποτα. Ναι, όλοι ελπίζουμε στον σύντροφό μας να είναι μονογαμικός αλλά από εκεί και πέρα αν θέλει να δράσει αλλιώς, δεν έχει κανένα δικαίωμα κανείς να του κάνει τίποτα. Είμαστε ελεύθεροι άνθρωποι και κάνουμε ό,τι θέλουμε στη ζωή αυτή. Στη χώρα μας όμως δεν έχουμε φτάσει σε αυτά τα επίπεδα ενσυναίσθησης.

Κάτι που καταδεικνύει και το revenge porn. Από μικρή ηλικία άκουγα για αγόρια που κινηματογραφούσαν τις συμμαθήτριές τους στις τουαλέτες των σχολείων ή που είχαν κρυμμένες κάμερες στα δωμάτιά τους. Δεν μπορώ να καταλάβω τι χαρά μπορεί να βρίσκει ένας άντρας μέσα από αυτό. Εκείνο που με απασχολεί κυρίως όταν διαβάζω για τέτοια γεγονότα, κατανοώντας απόλυτα πόσο υποφέρουν αυτές οι γυναίκες, είναι ότι έχω μια κόρη πέντε ετών στο σπίτι και πρέπει πραγματικά να την εξοπλίσω καταλλήλως. Αυτό σκέφτομαι. Θέλουμε πολύ χρόνο ακόμη, παιδεία, σωστή ενημέρωση και λειτουργικά σπίτια όπου θα λέμε στους γιους μας τα σωστά πράγματα για να μπορέσουμε να φτάσουμε σε ένα καλύτερο επίπεδο.

Με τρομάζουν επίσης τα ψεύτικα πρότυπα της εικόνας της γυναίκας που μας βομβαρδίζουν μέσω των social media. Όταν ένα νέο κορίτσι βομβαρδίζεται καθημερινά στο Instagram από φωτογραφίες ψεύτικης τελειότητας, πώς θα “χαλαρώσει” με τη φυσική του εικόνα; Το θεωρώ παρανοϊκό. Σε όλους μάς αρέσει η ομορφιά. Το φυσικό κάλλος είναι ένα δώρο της φύσης. Όμως άλλο η ομορφιά και άλλο η παραποιημένη εικόνα της γυναίκας που προωθείται στα social media και που θέλει να επιτείνει την αέναη προσπάθεια των γυναικών να μείνουν για πάντα νέες.

Δεν βλέπω επομένως ότι το 2022 θα είναι καλό για την Ελληνίδα γυναίκα, δεδομένου ότι ακολουθεί το 2021. Όταν παραμένουμε στη δίνη του κορονοϊού και σε όλα αυτά τα κατώτερα ένστικτα του ανθρώπου που έρχονται στην επιφάνεια, πώς μπορώ να δω μια αχτίδα φωτός που θα αφορά στην αλλαγή της θέσης της γυναίκας; Το βασικότερο που μπορώ να σκεφτώ για τη μικρή χώρα μας των 10 εκατομμυρίων είναι ότι πρέπει να γίνει αλλαγή της ατζέντας στα σπίτια μας, όπου μεγαλώνουν τα κορίτσια και τα αγόρια. Χρειάζεται μια τελείως διαφορετική συζήτηση των γονιών με τα παιδιά τους σε καθημερινή βάση. Να μιλήσουμε για το τι σημαίνει γυναίκα, τι σημαίνει άντρας και να διώξουμε τελείως αυτά τα ρατσιστικά κατάλοιπα που έχουμε μέσα μας για το αντρικό και το γυναικείο φύλο (τα οποία μπορεί να μην καταλαβαίνουμε καν ότι είναι ρατσιστικά). Όταν ένας άντρας λέει “η γυναίκα είναι η κεφαλή της οικογένειας γιατί εκείνη αναλαμβάνει και τρέφει όλο το σπίτι” είναι τόσο ρατσιστικό και όμως θεωρείται φυσιολογικό. Ξαφνικά η γυναίκα, λόγω φύλου, έχει επωμιστεί τις δουλειές του σπιτιού και την οργάνωσή του, κάτι που είναι καθαρή εργασία που θα έπρεπε να πληρώνεται.

Θέλω να μεγαλώσουν οι κόρες μας ξέροντας ότι δεν έχουν καμία υποχρέωση τέτοιου είδους ή ρόλο. Δεν ξέρω ποιος μοίρασε τους ρόλους αυτούς κάποτε… Και φυσικά θέλω να μεγαλώσουν οι γιοι μας μαθαίνοντας πώς να συμπεριφέρονται στο γυναικείο φύλο και να το εκτιμούν.

*Η Θάλεια Ματίκα είναι ηθοποιός

27 άρθρα σημαντικών προσωπικοτήτων που μοιράζονται σκέψεις και απόψεις για την Ελλάδα και τη θέση της στο μέλλον. Ανακαλύψτε περισσότερα στο αφιέρωμα “2022: Η Ελλάδα Στο Μέλλον”