Το ελληνικό θέατρο στην εποχή του κορονοϊού

Αδιαμφισβήτητα το ελληνικό θέατρο δεν έχει βιώσει “ρόδινες” ημέρες όχι μόνο στη φετινή ανασκόπηση του 2020, αλλά εδώ και πολλά χρόνια. Οι παθογένειες και τα προβλήματα καλά κρατούν με την οικονομική κρίση να πηγαίνει τους εργαζομένους του πολλά βήματα πίσω και τα “απόνερά” της να μην έχουν ακόμη σβήσει. Ποτέ όμως άλλοτε το θέατρο δεν “αιμορράγησε” τόσο όσο με την πανδημία του 2020. Η κρίση στον χώρο του θεάματος είναι παγκόσμια: Σε όλο τον πλανήτη τα θεατρικά φεστιβάλ ακυρώθηκαν το ένα μετά το άλλο, ενώ σε Νέα Υόρκη και Βρετανία ανακοινώθηκε επισήμως από την αρχή σχεδόν της πανδημίας ότι τα θέατρα θα παραμείνουν κλειστά ως το τέλος του 2020.

Στη χώρα μας με το κλείσιμο των θεατρικών σκηνών (που παραμένουν από τον Μάρτιο κλειστές με εξαίρεση το άνοιγμα που έγινε το καλοκαίρι για τις θεατρικές περιοδείες και τις λιγοστές παραστάσεις που κυριολεκτικά πρόλαβαν να ανέβουν τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο)επικράτησε σκηνικό ζόφου στον χώρο του πολιτισμού: Τα αισθήματα ανασφάλειας και αγωνίας περίσσευαν στους επαγγελματίες του θεάτρου που δεν γνώριζαν πότε θα είναι σε θέση να επιστρέψουν στις δουλειές τους. Θεατρικοί επιχειρηματίες προβληματίζονταν να ανοίξουν ακόμα και όταν επιτρεπόταν διότι αν βρισκόταν έστω κι ένα κρούσμα, το κλείσιμο θα ήταν μη αναστρέψιμο.

Μέσα στο σκοτάδι αυτό ξεπήδησαν νέες πρωτοβουλίες που προσπάθησαν να κρατήσουν το λίκνο αναμμένο, έως ότου τουλάχιστον επιστρέψουμε στην κανονικότητα. Κατά το πρώτο lockdown δεκάδες θεατρικοί οργανισμοί διέθεσαν δωρεάν στο διαδίκτυο επιτυχημένες μαγνητοσκοπημένες παραστάσεις τους προκειμένου να κρατήσουν συντροφιά σε όλους εμάς που μέναμε σπίτι. Το καλοκαίρι το Εθνικό Θέατρο αποπειράθηκε να μεταδώσει μέσω real time live streaming από το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου τους «Πέρσες» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λιγνάδη, ωστόσο από τον Οκτώβριο και μετά το εγχείρημα της διαδικτυακής αναμετάδοσης παράστασης που παίζεται σε πραγματικό χρόνο “αποθέωσε” το Θέατρο Πορεία και ο Δημήτρης Τάρλοου.

Πολλοί σχολίασαν ότι η μαγνητοσκόπηση μιας παράστασης δεν είναι θέατρο, δεδομένου ότι αυτό απαιτεί τη φυσική παρουσία ηθοποιών και θεατών και την άμεση επικοινωνία μεταξύ τους. Αυτή η σύμβαση ισχύει και ορίζει τη θεατρική δραστηριότητα, εντούτοις όμως το live streaming αποδείχτηκε ένα αξιοπρόσεκτο εγχείρημα που αγκαλιάστηκε από τον κόσμο και προσέφερε ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα που κάθε άλλο παρά “κονσερβοποιημένο” είναι…

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Πορεία Δημήτρης Τάρλοου, ο σκηνοθέτης Μιχάλης Ρέππας, και η ηθοποιός Κόρα Καρβούνη μιλούν στο News 24/7 για τη δυστοπική πραγματικότητα που βιώσαν οι καλλιτέχνες το 2020 και τις νέες θεατρικές πρωτοβουλίες που ίσως ήρθαν για να μείνουν:

Τάρλοου: “Είναι εύκολο να ανοίξεις το θέατρο, γνωρίζοντας ότι μπορεί να έχεις ένα κρούσμα; “

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Πορεία Δημήτρης Τάρλοου μαζί με την ομάδα του ήταν οι υπεύθυνοι για την ανάδειξη της live streaming μετάδοσης θεατρικών παραστάσεων, μια πλατφόρμα που σχολιάστηκε πολύ και αγκαλιάστηκε από τον κόσμο. Στις δηλώσεις του στο News 24/7, μιλά για τις “πληγές” του θεάτρου από την πανδημία, τη νέα πρωτοβουλία της οποίας ηγήθηκε, και τις νέες συγκινήσεις και επεκτάσεις που αυτή μπορεί να έχει.

«Τα θέατρα και γενικά οι χώροι συναθροίσεων πολιτισμού υπήρξαν από την αρχή της πανδημίας από τους πιο βαριά πληττόμενους κλάδους, και συνεχίζουν να είναι και τον χειμώνα. Οι κυβερνήσεις διεθνώς βρέθηκαν μπροστά σε τεράστια ζητήματα, μεταξύ των οποίων και η επιβίωση των πολιτιστικών οργανισμών. Άλλες κυβερνήσεις έχουν μεγαλύτερες δυνατότητες, άλλες λιγότερες. Τίθεται βέβαια και ζήτημα παιδείας, πώς βλέπει ένας λαός άρα και η κυβέρνησή του το θέμα του πολιτισμού, εάν το θεωρεί μείζονος σημασίας ή όχι.

Η δική μας είναι από αυτές που έχει κάνει κάποια πράγματα σωστά και σε κάποια άλλα ενδεχομένως να καθυστέρησε. Υπάρχει όμως μέριμνα για τον κλάδο και η κυβέρνηση προσπαθεί θεωρώ να κάνει αυτό το οποίο μπορεί για να επιβιώσουν οι θεατρικοί οργανισμοί. Καταλαβαίνω την αντίδραση πολλών ότι θα έπρεπε να γίνονται περισσότερα και καλά κάνουν και ζητούν περισσότερα, αλλά δεν είναι πάντα εφικτό. Είναι εύκολο και βιώσιμο να ανοίγεις το θέατρό σου γνωρίζοντας ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να έχεις ένα κρούσμα; Γιατί αυτό θα έχει ανυπολόγιστες συνέπειες και υγειονομικές αλλά και οικονομικές. Δεν είναι θεωρώ εύκολο, ακόμα και ψυχικά, να ανοίξεις έναν χώρο όπου συναθροίζονται άνθρωποι, έχοντας κάθε μέρα τον φόβο ότι κάποιος μπορεί να κολλήσει κάποιον άλλο.

Η υγειονομική κρίση είναι μια άνευ προηγουμένου δυσκολία για όλους και ένα πολύ περίπλοκο θέμα, το οποίο δεν έχει στην πραγματικότητα λύση. Η λύση είναι να σταματήσει η πανδημία. Κάποιοι λοιπόν επέλεξαν να μην κάνουν απολύτως τίποτα αλλά να περιμένουν να λήξει και να πάρουν το επίδομα κλειστού θεάτρου. Κάποιοι άλλοι επέλεξαν να κάνουν άλλα πράγματα- όπως εμείς: Από τον Μάρτιο κιόλας αρχίσαμε να εργαζόμαστε και να επενδύουμε πάνω σε ένα νέο μέσο, το real time live streaming, το οποίο θα χαρακτήριζα ίσως και παγκόσμια πρωτοπορία γιατί προσφέρει στο θεατή ένα θέαμα που διαδραματίζεται σε αληθινό χρόνο μπροστά στα μάτια του και δεν έχει καμία σχέση με “κονσέρβα”.

Η πλατφόρμα αυτή μας βοηθά να κινηματογραφήσουμε μια παράσταση και να την εκπέμψουμε ζωντανά στην Ελλάδα και σε όλον τον κόσμο. Το στοίχημα κερδήθηκε παρότι είχε πολλές μεταβλητές και πολλές δυσκολίες. Η αρχή έγινε τον Οκτώβριο με τον Γιούγκερμαν, όπου πραγματικά πετύχαμε κάτι σχεδόν ακατόρθωτο: Να συνυπάρξουν εν μέσω πανδημίας 20 ηθοποιοί επί σκηνής και να ολοκληρώσουμε αυτήν την παραγωγή που την είχαν δει ήδη 60.000 άνθρωποι ζωντανά στο Πορεία με δύο διαδικτυακές μεταδόσεις.»

Ένα από τα πλεονεκτήματα της πανδημίας είναι ότι μας έδωσε ιδέες, όπως το live streaming παραστάσεων που ίσως μάς φανούν χρήσιμες και μετά τη λήξη της

Πλέον είμαστε σε θέση να μπορούμε να παίζουμε ζωντανά όλες τις επιτυχημένες παραστάσεις των τελευταίων μηνών ή ετών που είχαμε στη “φαρέτρα” μας και αυτές να ταξιδεύουν σε κάθε γωνιά του πλανήτη για να τις δουν όλοι: άτομα με αναπηρία, άνθρωποι που ζουν σε απομακρυσμένα μέρη της Ελλάδας και δεν μπορούν να ταξιδέψουν συχνά, όχι μόνο στην πανδημία αλλά και γενικότερα, ομογενείς του εξωτερικού κ.ά. Θεωρώ ότι ένα από τα πλεονεκτήματα της πανδημίας είναι ότι μας έδωσε ιδέες, όπως το live streaming παραστάσεων που ίσως μάς φανούν χρήσιμες και μετά τη λήξη της»

Η επόμενη ερώτηση ήταν για τα νούμερα του εγχειρήματος, τα άτομα που συμμετείχαν, το κόστος και την ανταπόκριση: «Είναι ένα πολύ κοστοβόρο εγχείρημα, χρειάστηκε να προμηθευτούμε ειδικούς εξοπλισμούς. Επίσης πρέπει να κάνουμε rapid τεστ κάθε φορά που έχουμε διαδικτυακή παράσταση σε όλους τους συντελεστές. Τα τεστ γίνονται μέσα στον χώρο του θεάτρου από εξειδικευμένο προσωπικό και μόνο όταν βγουν τα αποτελέσματα προχωράμε στην παράσταση.

Οι παραγωγές που έχουν ανέβει μέχρι τώρα έχουν πάνω από 150 εμπλεκόμενους. Οι κάμερες προσαρμόζονται κάθε φορά ανάλογα με το είδος του θεάματος, συνήθως είναι από τέσσερις έως έξι. Κάποιες παραγωγές γίνονται με γερανό, ενώ υπάρχει επίσης φορητή κάμερα χειρός που χειρίζεται μια οπερατέρ που μπαίνει μέσα στη σκηνή και παρακολουθεί τους ηθοποιούς από σχετικά κοντινή απόσταση.»

«Ως προς την ανταπόκριση από το κοινό είναι εξαιρετική: Ο Γιούγκερμαν σε δύο μεταδόσεις είχε περίπου 3.500 θεατές αλλά να σημειωθεί ότι παίχτηκε την περίοδο που τα θέατρα ήταν ακόμη ανοιχτά. Το Romeo and Juliet έκανε στις δύο πρώτες παρουσιάσεις του 7.800 εισιτήρια και η Ευρυδίκη περίπου 2.100. Επίσης οι αριθμοί αυτοί δεν είναι απόλυτοι δεδομένου ότι σε οθόνη μπορούν να παρακολουθήσουν την παράσταση περισσότερα από ένα άτομα. Eπίσης οι παραστάσεις που έχουμε προγραμματίσει είναι εξαιρετικά ελκυστικές για το κοινό οπότε πιστεύω ότι θα έχουμε ακόμα καλύτερα νούμερα. Από την επόμενη μετάδοση θα δοθεί η ηθική δυνατότητα στους θεατές να πληρώσουν δεύτερο ή τρίτο εισιτήριο αν κρίνουν ότι αυτό είναι το πρέπον. Θα είναι καθαρά στην προαίρεσή τους.»

Στην ερώτηση τι απαντά σε όσους λένε ότι το live streaming δεν είναι θέατρο, ο Δημήτρης Τάρλοου αναφέρει: «Πράγματι. Είναι ακριβές, λείπει η φυσική παρουσία. Με τη μόνη διαφορά ότι η έλλειψη της φυσικής παρουσίας δημιουργεί μια πολύ ενδιαφέρουσα συνθήκη που φανερώνεται πιο πολύ συνήθως στο τέλος της παράστασης, στην υπόκλιση: Οι ηθοποιοί μένουν βουβοί και μόνοι και αυτό δημιουργεί μια τεράστια φόρτιση συγκινησιακή και στους ίδιους που νιώθουν την απουσία του κοινού παρότι αυτό είναι “παρόν”, και στους θεατές που συγκινούνται από την προσπάθεια των ηθοποιών. Είναι μια πολύ ευάλωτη στιγμή. Άρα λοιπόν έχουμε πράγματι αυτήν την τρομακτική έλλειψη. Αλλά η έλλειψη μπορεί να τη γεμίσει κάτι καινούργιο, είναι μια νέα συγκίνηση.

Πιστεύω ότι η εμπειρία του lockdown και της έλλειψης θα καταγραφεί μέσα μας έτσι ώστε να εκτιμάμε λίγο περισσότερο αυτά που έχουμε όταν τα έχουμε

Όταν έχουμε να δούμε τον εραστή ή την κοπέλα μας για πολύ καιρό, όταν ξαναβρεθούμε είναι μία τεράστια κατάκτηση και γιορτή. Περιμένω λοιπόν αυτήν τη στιγμή πώς και πώς και πιστεύω ότι η εμπειρία του lockdown και της έλλειψης θα καταγραφεί μέσα μας έτσι ώστε να εκτιμάμε λίγο περισσότερο αυτά που έχουμε όταν τα έχουμε» καταλήγει.

Ως προς τα σχέδια του Θεάτρου Πορεία μετά το άνοιγμα των θεάτρων αυτά περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την πρωτοβουλία «Νέο Αίμα» που θα παρουσιάσει από τον Μάιο έργα νέων Ελλήνων συγγραφέων, τα οποία βραβεύτηκαν στο σεμινάριο θεατρικής γραφής του θεάτρου. Πρώτα θα ανέβουν τα έργα «Νυχιάνγκ» της 19χρονης Ευαγγελίας Γατσωτή, σε σκηνοθεσία του Δ. Τάρλοου και «Labor» της 37χρονης Ανθής Τσιρούκη, σε σκηνοθεσία της Έμιλυς Λουΐζου.

Ρέππας: “Το live streaming καταστρατηγεί τη συνθήκη του θεάτρου”

Ο Μιχάλης Ρέππας μαζί με τον Θανάση Παπαθανασίου έγραψαν και σκηνοθέτησαν την πάρασταση «Φεγγάρι από χαρτί», η οποία μεταδόθηκε ζωντανά από το Εθνικό Θέατρο μέσω live streaming. Σε δηλώσεις του στο News 24/7, υπεραμύνεται του ζωντανού θεάτρου: «Δεν μου αρέσει το θέατρο στην τηλεόραση. Ό,τι έχω δει από κινηματογραφούμενο θέατρο δεν μου άρεσε ποτέ, καθόλου. Ποιοτικά δεν έχει καμία σχέση με τις ταινίες που γυρίστηκαν για να είναι ταινίες ή με τα σίριαλ που γυρίστηκαν για να είναι σίριαλ. Το θέατρο θέλει φυσική παρουσία ηθοποιού και φυσική παρουσία κοινού. Θέατρο χωρίς έργο γίνεται, χωρίς σκηνογραφία ή μουσική γίνεται, χωρίς ρούχα γίνεται – χωρίς ηθοποιό και κοινό δεν γίνεται. Το live streaming θεωρώ καταστρατηγεί αυτήν τη συνθήκη, κάνει κάτι αφύσικο.»

«Ο κορονοϊός δυστυχώς μηδένισε τα πάντα, τις προσδοκίες μας και τους προβληματισμούς μας. Θεωρώ δεν προέκυψε θεατρικά φέτος κάτι άξιο να σχολιαστεί, απλώς ανακυκλώσαμε τα ίδια και τα ίδια. Μπήκαμε στον “γύψο” όλοι, σε μια παρένθεση, μια δυσάρεστη παρένθεση απουσίας θεάτρου. Ελπίζω του χρόνου τον χειμώνα να περάσουμε σε μια κανονικότητα, να αφήσουμε πίσω μας αυτόν τον δαίμονα.»

“Δεν προέκυψε θεατρικά φέτος κάτι άξιο να σχολιαστεί. Ανακυκλώσαμε τα ίδια και τα ίδια”

Στην ερώτηση για το πόσο κινδυνεύουν οι θεατρικές σκηνές να μην ανακάμψουν, ο Μιχάλης Ρέππας απαντά: «Αν το ελληνικό θέατρο κινδυνεύει από κάτι, θεωρώ ότι δεν είναι ο κορονοϊός αυτό. Ο ίδιος ο πληθωρισμός του ελληνικού θεάτρου δεν ξέρω πια πόσο γόνιμος είναι ή πόσο αποπροσανατολίζει και κάνει τη δουλειά μας αναξιόπιστη κα την εμπιστοσύνη του κοινού όλο και λιγότερη. Για παράδειγμα όταν τα σίριαλ ήταν 10-12 (ή και λιγότερα), υπήρχε η δυνατότητα επιλογής από μια μεγάλη γκάμα καλλιτεχνών, σεναριογράφων, σκηνογράφων, σκηνοθετών και ηθοποιών βέβαια. Όταν τα σίριαλ έφτασαν να γίνονται 60, δεν μπορούσες να στήσεις διανομή, έκανες εκπτώσεις. Εμείς τις “Τρεις Χάριτες” τις πήγαμε 10 στα 10, δεν κάναμε καμία έκπτωση. Σκεφτείτε ποιοι έπαιζαν στους “Απαράδεκτους” ή ακόμα και στις ταινίες του χρυσού ελληνικού κινηματογράφου. Ποιοι στήριζαν τότε τη βιομηχανία. Αρχίζει νομίζω και χάνεται η μπάλα.»

Καρβούνη: “Ο κόσμος έχει τεράστια ανάγκη το θέατρο για να ξεσπάσει και να ξεσκάσει”

Η ηθοποιός Κόρα Καρβούνη πρωταγωνιστεί στην παράσταση «Ευρυδίκη» που παρουσιάζει 8 χρόνια μετά το πρώτο της ανέβασμα το Θέατρο Πορεία με νέα διανομή και καλώς εχόντων των πραγμάτων, με το άνοιγμα των θεατρικών σκηνών θα αποτελέσει την κεντρική παραγωγή του.

Η ανανεωμένη «Ευρυδίκη» προβλήθηκε ήδη μέσω live streaming και η Κόρα Καρβούνη μιλά στο News 24/7 για το κλείσιμο των θεάτρων και την εμπειρία της: «Δεν είμαι λοιμωξιολόγος αλλά από τη στιγμή που οι γιατροί λένε ότι απαγορεύεται να γίνονται οι θεατρικές παραστάσεις και να συνωστίζεται κόσμος σε μικρούς χώρους δεν μπορώ παρά να το σεβαστώ. Ειδικά όταν τα κρούσματα είναι τόσο υψηλά. Θεωρώ ότι στην αρχή, ο τρόπος που μας έκλεισαν ήταν λίγο απότομος γιατί εμείς τότε τηρούσαμε ευλαβικά τα μέτρα. Ήταν λίγο βεβιασμένο εκ μέρους της κυβέρνησης να κλείσει πρώτα πρώτα τους χώρους πολιτισμού. Από εκεί και πέρα περιμένω άμεσα με το που μειωθούν τα κρούσματα, θεωρώ ότι πρέπει να ανοίξουμε για να εργαστούμε όχι μόνο για λόγους βιοπορισμού αλλά και ψυχικής υγείας, της δικής μας και του κοινού. Ένας μεγάλος κίνδυνος αυτής της πανδημίας για εμένα είναι η ψυχική υγεία.»

Ως προς το κινηματογραφούμενο θέατρο αναφέρει: «Ήθελα πολύ να επιστρέψω στην “Ευρυδίκη” γιατί θεωρώ ότι δεν είχε κλείσει ο κύκλος της. Είναι μια καινούργια παράσταση με την έννοια ότι έχουν αλλάξει και οι αναγωγές που έχουμε μέσα μας και έχει αλλάξει και η εποχή. Ανεβάζουμε το έργο εν μέσω μίας πανδημίας, αυτό δεν μπορεί να μην επηρεάσει την προσέγγιση και το συναισθηματικό φορτίο της παράστασης. Η “Ευρυδίκη” παραμένει σήμερα επίκαιρη γιατί είναι ένας ύμνος προς τη ζωή δια μέσου του θεάτρου: Η κατάδυση της ηρωίδας στον κάτω κόσμο, γίνεται για να θελήσουμε να αναδυθούμε στον πάνω κόσμο. Για να εκτιμήσουμε τη ζωή μας όπως είναι και να επανεκτιμήσουμε και τις σχέσεις μας, τους ανθρώπους που είναι δίπλα μας.»

Όσον αφορά στο live streaming, νιώθω πολύ τυχερή που βρέθηκα στο Θέατρο Πορεία, το οποίο μπόρεσε να κάνει πολύ άμεσα αυτήν την πλατφόρμα. Είναι ένα κινηματογραφημένο θέατρο που δυστυχώς δεν μπορεί να αντικαταστήσει το αναντικατάστατο ζωντανό θέατρο, αλλά είναι ένας τρόπος για να έρθουμε κοντά σας και να μπορέσουμε κι εμείς κάπως να κάνουμε τη δουλειά μας.»

Πρώτη φορά ένιωσα τόσο μόνη και ευάλωτη χωρίς κοινό, χωρίς χειροκρότημα

«Για μένα η υπόκλιση ήταν η πιο συγκλονιστική στιγμή της παράστασης γιατί πρώτη φορά ένιωσα τόσο μόνη και ευάλωτη χωρίς κοινό, χωρίς χειροκρότημα. Ήταν ένα πολύ μεγάλο άδειασμα, δεν είχαμε κανένα feedback. Μετά βέβαια ακολούθησαν τα σχόλια σε μηνύματα και τηλέφωνα. Πολύς κόσμος που δεν γνωρίζω αγκάλιασε την παράσταση με μεγάλη χαρά. Ο συνειδητοποίησα είχε τεράστια ανάγκη να ξεσπάσει και να ξεσκάσει, να κλάψει, να γελάσει, να ερωτευτεί.»

Στην ερώτηση τι απαντά σε όσους λένε ότι το live streaming δεν είναι θέατρο, η Κόρα Καρβούνη είναι ξεκάθαρη: «To live streaming είναι ένα κινηματογραφούμενο θέατρο, δεν αντικαθιστά την έννοια του ζωντανού θεάτρου και δεν μπορεί να το αντικαταστήσει. Θεωρώ όμως ότι έχει και καλά: Η παράσταση μέσω της πλατφόρμας αυτής πήγε στις γωνιές όλης της Ελλάδας. Άνθρωποι που δεν μπορούσαν να έρθουν στην Αθήνα και δεν μπορούν λόγω δουλειάς, μέχρι και ομογενείς του εξωτερικού, κατάφεραν να τη δουν και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό.»

Εξηνταβελώνη: “Οι καλλιτέχνες για να πάρουν πραγματική ανάσα χρειάζεται να γίνουν ορατοί από την πολιτεία “

Η ηθοποιός και ενεργό μέλος της πρωτοβουλίας Support Art Workers, Νατάσα Εξηνταβελώνη, μίλησε στο News 24/7 για τα αιτήματα των εργαζόμενων στον χώρο της τέχνης, για το θέατρο σε live streaming και για το βίωμα της καραντίνας από τα μάτια ενός καλλιτέχνη που μπορεί να σταθεί ως αφορμή για δημιουργία.

Αναφορικά με την πρωτοβολία σύσσωμου σχεδόν του καλλιτεχνικού κόσμου η κ. Εξηνταβελώνη αναφέρει: «Το support art workers είναι μία πρωτοβουλία που ξεκίνησε όντως με αφορμή την πανδημία -ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2020- με σκοπό να ακουστούν τα αιτήματα όχι μόνο των ηθοποιών αλλά όλων των καλλιτεχνών. Αυτή είναι η βασική διαφορά του Support Art Workers: ότι στοχεύει να συσπειρώσει καλλιτέχνες όλων των τεχνών.

Εκτός από τους βραχυπρόθεσμους στόχους που είναι να αναδειχθούν οι ανάγκες των εργαζόμενων στον πολιτισμό την περίοδο της πανδημίας και να διεκδικήσουμε την κρατική στήριξη, ο απώτερος σκοπός, μακροπρόθεσμα δηλαδή, είναι να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο, μία πολιτιστική πολιτική καλύτερα χαραγμένη που να μπορεί να συμπεριλάβει μέσα όλους τους ανθρώπους στο χώρο του πολιτισμού.

Εμείς έχουμε ήδη γράψει ένα κείμενο με αιτήματα όσων σωματείων μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε, το οποίο αναρτήθηκε αλλά και στάλθηκε στα αρμόδια υπουργεία. Ξεκίνησε διάλογος σε σχέση με αυτό και προσωπικά πιστεύω ότι λήφθηκε υπόψη γιατί ήταν εμπεριστατωμένο και πυκνό. Αυτή την στιγμή δημιουργούμε ένα δεύτερο κείμενο αιτημάτων, ακόμη κι αν κάποια από τα αιτήματά μας έχουν υλοποιηθεί γιατί δεν παύουμε να ερχόμαστε αντιμέτωποι με χρόνια προβλήματα που κατά την γνώμη μου δεν έχουν να κάνουν μόνο με την πανδημία. Αναδείχθηκαν στην πανδημία».

Οι καλλιτέχνες για να πάρουν πραγματική ανάσα χρειάζονται να γίνουν ορατοί στην πολιτεία

«Ο κλάδος το καλοκαίρι δεν πρόλαβε να δουλέψει. Υπήρχε σε όλη αυτή την διάρκεια η σκέψη ότι οι λύσεις είναι προσωρινές και η πανδημία είναι έτσι κι αλλιώς μία πρωτόγνωρη συνθήκη. Μετά την δεύτερη καραντίνα ερχόμαστε αντιμέτωποι με πιο πυρηνικά ζητήματα, όπως είναι ας πούμε το ποια είναι η θέση της τέχνης σε αυτή την χώρα, τι χώρος δίνεται στους καλλιτέχνες, αν η τέχνη θεωρείται από την πολιτεία και τον κόσμο πολυτέλεια ή αν αλήθεια εντάσσεται στις ανάγκες του ανθρώπου τις βασικές.

Κάναμε πρόβες για καιρό, μην γνωρίζοντας πότε θα ανοίξουν τα θέατρα. Το είχα βιώσει θυμάμαι ως μία πάρα πολύ ανασφαλή συνθήκη. Να μην ξέρεις την δουλειά που κάνεις πότε θα την δείξεις, αν θα την δείξεις, σε ποια συνθήκη θα την δείξεις, γιατί όσες αποφάσεις σχετίζονταν με τον πολιτισμό αργούσαν πάρα πολύ. Η εστίαση ήξερε περίπου πότε θα ανοίξει, εμείς δεν ξέραμε, μαθαίναμε μερικές μέρες πριν τι θα γίνει με το άνοιγμα ή με το κλείσιμο.

Το επίδομα ήταν όντως ανακουφιστικό στον καιρό που ζούμε, απλώς εγώ επιμένω ότι οι καλλιτέχνες για να πάρουν πραγματική ανάσα χρειάζονται να γίνουν ορατοί στην πολιτεία. Ορατότητα σημαίνει πρόσκαιρη ενίσχυση αυτή την στιγμή, αλλά χρειάζεται να γίνει ένα πλάνο, γιατί το επάγγελμά μας πλήττεται εδώ και πολλά χρόνια.

Ο χώρος του πολιτισμού απαρτίζεται από πολύ κόσμο και όταν λέμε “οι εργαζόμενοι στον πολιτισμό” μιλάμε για τόσο ετερόκλητους και πολλούς κλάδους που δεν μπορείς να τους βάζεις κάτω από μία ομπρέλα.

Πρέπει να γίνει έρευνα από το κράτος και να ενημερωθεί η κυβέρνηση σε σχέση με το πώς γίνεται η δουλειά μας. Αυτή την στιγμή η πολιτεία δεν γνωρίζει πώς ακριβώς γίνεται η δουλειά και γι αυτό δεν μπορεί να πάρει ακριβή και σωστά μέτρα. Άργησε πάρα πολύ να πάρει μέτρα γιατί δεν ήξερε πώς γίνεται η διαδικασία μιας πρόβας, δεν ήξερε ότι κάποια πράγματα δεν μπορούν να γίνουν με την χρήση μάσκας, λεπτομέρειες που έχουν να κάνουν με την φύση της δουλειάς. Αν δεν έρθει κανείς σε επαφή με την φύση της δουλειάς, πώς θα πάρει μέτρα και πώς θα αναλάβει ευθύνη;

Το live streaming θεατρικών παραστάσεων είναι ένα δίκοπο μαχαίρι

«Το live streaming θεατρικών παραστάσεων είναι ένα δίκοπο μαχαίρι. Προσωπικά, δεν καταδικάζω το live streaming, γιατί ό,τι ξεπηδά από μία ανάγκη δεν έχει νόημα να προσπαθήσεις να το αναχαιτίσεις. Όσο το live streaming βοηθά να δούμε θέατρο σε μία στιγμή -αλλά σε μία στιγμή το τονίζω- που δεν μπορούμε να το δούμε όπως είναι ή επειδή ζούμε σε ένα χωριό και δεν γίνεται λόγω απόστασης, μπορώ να το ακούσω ως έσχατη λύση. Αυτό που με τρομάζει είναι μην πάρουν χώρο τέτοιες λύσεις από την πραγματική ουσία του θεάτρου. Επειδή το live streaming είναι στις αρχές του, είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο για το πώς μπορεί να λειτουργεί. Live streaming ίσον μία καινούργια συνθήκη που θέλει πάρα πολύ προσοχή. Σε καμία περίπτωση δεν πιστεύω ότι είναι πανάκεια και ότι μπορούμε να πάμε ανεξέλεγκτα προς αυτή την κατεύθυνση.

Η δυσκολία που έχουμε αντιμετωπίσει οι καλλιτέχνες θα βρει καλλιτεχνική διέξοδο

Οι καλλιτέχνες μέσα στο πρόβλημά τους έχουν βγει λίγο από τον εαυτό τους και επικοινωνούν ο ένας με τον άλλον. Επηρεάζομαι από τους καλλιτέχνες αυτή την στιγμή, έρχομαι σε ζύμωση μαζί τους και πιστεύω ότι μπορεί εντέλει και καλλιτεχνικά να βγουν πράγματα μέσα από αυτό.

Αυτή η ζύμωση που δημιουργείται θα έχει ενδεχομένως και καλλιτεχνικά αποτελέσματα που θα τα δούμε την επόμενη χρονιά. Εγώ δεν πιστεύω ότι όλη αυτή η δυσκολία που έχουμε αντιμετωπίσει οι καλλιτέχνες δεν θα βρει την καλλιτεχνική διέξοδο. Είμαστε φτιαγμένοι για την έκφραση. Αυτό δεν σημαίνει ότι κι εγώ δεν έχω περάσει από φρίκες. Έχω περάσει από πολύ απαισιόδοξες σκέψεις αλλά αυτό που μένει στο τέλος είναι ότι οι καλλιτέχνες έχουν αποδείξει ανά τους αιώνες ότι αφενός η ανάγκη για δημιουργία είναι η μεγαλύτερη από όλες και αφετέρου οι μεγαλύτερες δημιουργίες έχουν να κάνουν με αναγέννηση και με έξοδο από κάτι ζοφερό. Αν έχουν γραφτεί έργα μέσα στην καραντίνα, θέλω πολύ να τα διαβάσω, αν έχουν γυριστεί ταινίες μέσα στην καραντίνα, θέλω πολύ να τις δω».

Παναγιωτάκης: “Η επιδότηση 20% των θέσεων των θεάτρων είναι σαν να βγει ένα φάρμακο για έναν ασθενή, αφού έχει πεθάνει”

Ο Διονύσης Παναγιωτάκης, πρόεδρος της ΕΝΘΕΠΑ και εκπρόσωπος των αθηναϊκών θεάτρων μίλησε στο News 24/7 για την δυσκολία των θεάτρων να επανέλθουν ως επιχειρήσεις και για την ξεχωριστή φύση της δουλειάς που απαιτεί πολύμηνο προγραμματισμό και όχι αποφάσεις της τελευταίας στιγμής.

«Η κατάσταση είναι προβληματική και την βιώνουμε από τον Μάρτιο. Δεν υπήρξε έγκαιρη πρόβλεψη και ένας σχεδιασμός, ώστε σαν θεατρικοί παραγωγοί να προετοιμαστούμε. Η ιδιαιτερότητα στο θέατρο είναι ότι για να λειτουργήσει μία παράσταση πρέπει να την προετοιμάσεις ένα μήνα πριν, ακόμα κι αν κάνεις επανάληψη της παράστασης. Όταν κάνεις μία καινούρια παράσταση θέλει 3-4 μήνες προετοιμασία, από το να φτιαχτούν σκηνικά και κοστούμια μέχρι τις πρόβες και το στήσιμο της παράστασης.

Μας είπανε να ανοίξουμε κανονικά το καλοκαίρι και μετά τον Οκτώβριο, ο κόσμος πείστηκε και πίεζε να ανοίξουμε, δηλαδή οι ηθοποιοί, οι τεχνικοί που είχαν μείνει χωρίς δουλειά και είχαν σταματήσει οι αναστολές. Ξεκινήσαμε να ετοιμάζουμε αυτές τις παραγωγές και μέσα σε 20 μέρες ξανά κλείσαμε. Δεν υπήρχε οργανωμένο σχέδιο. Σε ένα κατάστημα λιανικής, έχεις ένα εμπόρευμα, ανοίγεις τα φώτα του καταστήματος και λειτουργείς. Το θέατρο δεν μπορεί να λειτουργήσει έτσι. Δεν μπορείς να λες σήμερα το κλείνω αύριο το ανοίγω. Για να ξανά ανοίξουμε θέλουμε μία προετοιμασία.

Να προλάβουμε να πάρουμε την επιδότηση για όσο θα είμαστε ακόμα ανοιχτοί, σαν ΑΦΜ και επιχειρήσεις πια, όχι σαν θέατρα

Από την άλλη, πληρώνουμε τα ενοίκια από τον Μάρτιο χωρίς να εισπράττουμε τίποτα. Δεν έχουμε κανένα έσοδο, αντίθετα έχουμε μόνο ζημιές. Μέχρι σήμερα που μιλάμε, πέρα από τα οριζόντια μέτρα που πάρθηκαν για όλες τις επιχειρήσεις (επιστρεπτέα προκαταβολή, αναστολή εργασίας) δεν έχουμε καμία απολύτως στήριξη.

Η επιδότηση 20% των θέσεων των θεάτρων είναι ένα πολύ καλό μέτρο για τις επιχειρήσεις. Είναι όμως σαν να βγει ένα φάρμακο για έναν ασθενή, αφού έχει πεθάνει. Το θέμα είναι αυτά τα χρήματα να τα παίρναμε τώρα, τον Δεκέμβριο. Δεν ξέρω πότε προβλέπεται να τα πάρουμε. Με βάση πληροφορίες μόνο που έχω, ευελπιστούμε να τα πάρουμε τον Γενάρη. Να προλάβουμε να τα πάρουμε για όσο θα είμαστε ακόμα ανοιχτοί, σαν ΑΦΜ πια, όχι σαν θέατρα. Σαν επιχειρήσεις να καταφέρουμε να αντέξουμε.

Τα θέατρα που προχώρησαν σε live streaming παραστάσεις είναι κάτω από το 10%

Οι online παραστάσεις είναι πολύ λίγες. Οι περισσότεροι δεν έχουν την δυνατότητα να κάνουν online παραστάσεις, κάποιες παραστάσεις δεν ενδείκνυνται κιόλας. Το θέατρο δεν μπορεί να μεταφερθεί σε μία οθόνη υπολογιστή ή τηλεόρασης. Κάποιοι συντελεστές -πολύ σωστά κατά την γνώμη μου- ηθοποιοί, σκηνοθέτες, σεναριογράφοι δεν θεωρούν ότι μπορεί να μεταφερθεί το θεατρικό συναίσθημα και δεν θέλουν να αλλοιωθεί η έννοια του θεάτρου.

Τα θέατρα που προχώρησαν σε live streaming παραστάσεις θα πρέπει να είναι κάτω από το 10%. Στο υπουργείο ίσως αδυνατούν να κάνουν καλύτερο προγραμματισμό. Σήμερα που μιλάμε δεν ξέρουμε πότε θα ανοίξουμε, με τι όρους θα ανοίξουμε και αν μας συμφέρει και να ανοίξουμε, γιατί τα μέτρα στήριξης ούτως ή άλλως ήταν μέχρι τον Δεκέμβριο. Δηλαδή, αν μας πουν να ανοίξουμε στις 10 Ιανουαρίου για παράδειγμα, δεν ξέρω αν θα μας συμφέρει. Η ζημιά είναι τόσο μεγάλη που δεν ξέρω αν μπορούμε να ανοίξουμε. Είναι το είδος της δουλειάς τέτοιο που δεν μπορεί να είναι ακορντεόν, ανοίγω 10 μέρες και μετά είμαι κλειστά 15.

3.500 εργαζόμενοι αυτοί θα εργαζόντουσαν την φετινή θεατρική σεζόν

Με ένα υπολογισμό που είχαμε κάνει τον Σεπτέμβριο σαν Ένωση Θεατρικών Παραγωγών, ήταν γύρω στις 3.500 εργαζόμενοι αυτοί που θα εργαζόντουσαν σε μία θεατρική σεζόν, με 160 θέατρα ανοιχτά. Σήμερα, δεν ξέρω πόσοι από αυτούς είναι σε θέση να εργαστούν. Η κατάσταση είναι δραματική. Ανάμεσα στους ηθοποιούς υπάρχει δυστυχία. Ο κύριος Μπιμπίλας για παράδειγμα κάνει καθημερινά συσσίτια.

Θέλουμε συγκεκριμένη αντιμετώπιση για το θέατρο και όχι να είναι μέσα στον σωρό όλων των επαγγελμάτων. Είτε χαλαρή, είτε αυστηρή, αλλά μία ειδική αντιμετώπιση. Δηλαδή ή λέμε ότι ανοίγουν τα θέατρα γιατί μπορούν να επιβάλλουν σαν χώροι αυστηρά μέτρα ή δεν ανοίγουν μέχρι να μπορεί όλη η κοινωνία να λειτουργήσει κανονικά».

Το χρονικό

Τα ελληνικά θέατρα έκλεισαν πρώτη φορά με κυβερνητική απόφαση στις 12 Μαρτίου 2020, αφήνοντας μεγάλες οικονομικές εκκρεμότητες, προγραμματισμένες πρεμιέρες που δεν έγιναν ποτέ, αλλά και παραστάσεις που δεν ολοκλήρωσαν τον κύκλο τους. Επιπλέον η πτώση των εισπράξεων των θεάτρων από την πρώτη εμφάνιση κρουσμάτων ως το κλείσιμό τους ήταν κατακόρυφη. Από τα τέλη Φεβρουαρίου η διαδικασία της προπώλησης μειώθηκε κατά 50% – όλες οι πλατφόρμες ηλεκτρονικής αγοράς εισιτηρίων έκτοτε υπολειτουργούσαν – εισιτήρια στο ταμείο διατίθενται ελάχιστα έως μηδενικά, οι ομαδικές προκρατήσεις (ειδικά από θεατές μεγαλύτερης ηλικίας) ακυρώνονταν χωρίς δεύτερη σκέψη

Η επαναλειτουργία της θεατρικής δραστηριότητας προγραμματίστηκε για την 15η Ιουλίου, αλλά με έκτακτη απόφαση της κυβέρνησης προκρίθηκε (στις 25 Ιουνίου) η επίσπευση επαναλειτουργίας την 1η Ιουλίου. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, οι θίασοι, και ενώ βρίσκονταν σε περιοδεία αντιμετώπισαν σε πολλές περιπτώσεις την αιφνίδια ακύρωση προγραμματισμένων πολιτιστικών εκδηλώσεων από την πλευρά των δήμων, χωρίς οικονομική αποζημίωση.

Ακολούθησε η ακύρωση από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας όλων των προγραμματισμένων εκδηλώσεων πολιτισμού και στη συνέχεια η απόφαση του περιφερειάρχη Αττικής να ακυρώσει όλες τις προγραμματισμένες μέχρι 31 Αυγούστου εκδηλώσεις της περιφέρειας. Στις 20 Σεπτεμβρίου με κυβερνητική απόφαση ακυρώθηκαν και πάλι όλες οι πολιτιστικές εκδηλώσεις στην Αττική.

Η λειτουργία των θεάτρων επετράπη και πάλι με ιδιαίτερα αυστηρό πρωτόκολλο (πληρότητα 30%) από τις 12 Οκτωβρίου. Στις 31 Οκτωβρίου ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε τη διακοπή κάθε πολιτιστικής δραστηριότητας από την 3η Νοεμβρίου και για ένα μήνα, δηλώνοντας πως τα μέτρα «επικεντρώνονται σε δύο εστίες, που, διαπιστωμένα, ευνοούν τη μετάδοση του ιού: Στη διασκέδαση και την κινητικότητα των πολιτών». Η νεοσύστατη Ένωση Θεατρικών Παραγωγών (ΕΝΘΕΠΑ) σε ανακοίνωσή της απάντησε ότι «το θέατρο αποτελεί εργασιακό χώρο, που ουδέποτε συνδέθηκε με κρούσμα. Αναμφίβολα, και χωρίς διάθεση κοινωνικού αυτοματισμού, οι θεατρικές αίθουσες λειτουργούν ασφαλέστερα από εμπορικά κέντρα, ΜΜΜ, κομμωτήρια και Εκκλησίες…» και κάλεσε την κυβέρνηση να εφαρμόσει άμεσα τα μέτρα στήριξης που έχει προαναγγείλλει, προτού «ξεψυχήσει ο ασθενής και η κατάσταση καταστεί μη αναστρέψιμη…»

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.