ΠΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΑΝ ΟΙ ΝΑΖΙ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

Ο πλανήτης ζούσε στο 1926, όταν το École Internationale de Genève σκέφτηκε -στο δεύτερο χρόνο της λειτουργίας του- πως θα είχε ενδιαφέρον να βρεθούν στον ίδιο στο ίδιο εκπαιδευτικό σύστημα και εκπαιδευτικό χώρο παιδιά από διαφορετικές χώρες, με στόχο να γνωριστούν μεταξύ τους καλύτερα -ανεξάρτητα από τον πολιτισμό στον οποίον μεγάλωναν έως τότε- και να φτάσουν μαζί σε έναν ειρηνικό και γεμάτο σεβασμό διάλογο.

Σημείωση: το Ecolint είναι το παλαιότερο διεθνές σχολείο του πλανήτη και το μεγαλύτερο που έχει τη λέξη ‘διεθνές’ στο όνομα του.

Το σχολείο αυτό είχε ιδρυθεί για να προσφέρει υπηρεσίες στο League of Nations (βλ. πρώτος παγκόσμιος διακυβερνητικός οργανισμός που είχε ως αποστολή τη διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης) και την πρώτη και παλαιότερη εξειδικευμένη υπηρεσία του ΟΗΕ για την προώθηση της κοινωνικής και οικονομικής δικαιοσύνης -μέσω καθορισμένων διεθνών προτύπων εργασίας-, το International Labour Organization.

Το πείραμα απέτυχε, καθώς οι διαφορετικές γλώσσες δεν επέτρεψαν την επικοινωνία στο αντάμωμα, με συνέπεια να συνθέτουν τα δικά τους γκρουπ τα ομόγλωσσα, σε όλες τις σχολικές δραστηριότητες. Πρόβλημα που δεν τακτοποιήθηκε ποτέ.

Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το ίδιο σχολείο έκανε μια δεύτερη απόπειρα, σε συνεργασία με το United Nations International School της Νέας Υόρκης να ακολουθεί το παράδειγμα. Μαζί δημιούργησαν τον International Baccalaureate Organization.

Αυτήν τη φορά, όλα τα παιδιά παρακολουθούσαν στην ίδια γλώσσα κάθε μάθημα -και κάθε μάθημα διδασκόταν σε άλλη γλώσσα. Παραδείγματος χάριν, οι επιστήμες διδασκόταν στα αγγλικά, τα μαθηματικά στα γερμανικά, η ιστορία στα γαλλικά και ούτω καθ’ εξής. Για να αποφοιτήσει ένα παιδί, έπρεπε να χειρίζεται με ευφράδεια τουλάχιστον δυο γλώσσες. Τα περισσότερα ήξεραν 4 με 5 επαρκώς, σε επιχειρηματικό επίπεδο. Επίσης, όλα ήταν μαζί στις ομάδες που έκαναν διάφορα σπορ και στο παιχνίδι στην αυλή. Fast forward στο σήμερα, πολλοί υψηλά ιστάμενοι σε πρεσβείες και στελέχη επιχειρήσεων είναι απόφοιτοι του International Baccalaureate Organization.

Θα έλεγες πως η σκέψη του École Internationale de Genève ήταν τρόπος και για να καταπολεμηθεί η ξενοφοβία, μαζί με μια από τις συνέπειες της: το Paris Syndrome. Το σύνδρομο που θεωρείται σοβαρή μορφή πολιτισμικού σοκ, προέκυψε από την αίσθηση της απογοήτευσης που βίωναν πολλοί εκ όσων πήγαιναν -και πηγαίνουν- στο Παρίσι και βλέπουν πως δεν ήταν ό,τι περίμεναν. Αρχικά ήταν κυρίως Ασιάτες. Ως σύνδρομο συνδέεται με σειρά ψυχιατρικών συμπτωμάτων, όπως οξείες παραληρητικές καταστάσεις, ψευδαισθήσεις, αισθήματα δίωξης (αντίληψη ότι είναι θύμα προκατάληψης, επιθετικότητας και εχθρότητας από άλλους), αποπροσωποποίηση, άγχος και επίσης ψυχοσωματική εκδηλώσεις όπως ζάλη, ταχυκαρδία, εφίδρωση και άλλες, όπως έμετος.

Όπως έγραψε στο Conversation η Helen Roche, αναπληρωτής καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας Ευρωπαϊκού Πολιτισμού στο Durham University, αυτό που προέκυψε ως μέσο για να νικηθεί ο ρατσισμός, χρησιμοποιήθηκε από τους Ναζί για άλλους -προφανώς όχι θετικούς- σκοπούς. Η ίδια έχει γράψει βιβλίο για τα ελίτ σχολεία του Γ’ Ράιχ.

Το καλοκαίρι του 1935, η κυβέρνηση των Ναζί υφάρπαξε ένα πρόγραμμα ανταλλαγής μαθητών, μεταξύ κορυφαίων αμερικανικών και γερμανικών σχολείων, σε αυτό που έγινε γνωστό ως International Schoolboy Fellowship.

Το είχε ‘στήσει’ από το 1927 ο Walter Huston Lillard, διευθυντής της Tabor Academy στη Μασαχουσέτη. Είχε σκεφτεί πως η ανταλλαγή μαθητών μπορούσε να προωθήσει τις καλύτερες σχέσεις, μεταξύ των εθνών. Οι χώρες που μετείχαν στο πρόγραμμα ήταν οι ΗΠΑ, Γερμανία, Γαλλία και Μεγάλη Βρετανία. Όπως είχε πει ο Lillard “είναι δεδομένο ότι οι παρεξηγήσεις και οι διαμάχες μεταξύ των εθνών, προκύπτουν συχνά από παρεξηγήσεις που προκύπτουν από την απόσταση”, πριν προσθέσει ότι “η ανάπτυξη επαφών μπορεί να δημιουργήσει εγκάρδιες σχέσεις και διαρκείς φιλίες”.

Little did he know

Έως το 1935 αξιωματούχοι του Γ’ Ράιχ που ήταν υπεύθυνοι στα νέα κορυφαία σχολεία της χώρας (Nationalpolitische Erziehungsanstalten -Εθνικά Ινστιτούτα Πολιτικής Εκπαίδευσης και για τους φίλους Napola) είχαν ολοκληρώσει το πλάνο που τους έβαζε στο πρόγραμμα ανταλλαγής μαθητών. Εξυπακούεται πως ο δικός τους στόχος δεν ήταν η δημιουργία “εγκάρδιων σχέσεων”, αλλά η προώθηση των ιδεών των Εθνικοσοσιαλιστών.

Τα copy paste της μεθόδου που πίστευαν πως θα τους οδηγήσει στην επιτυχία, τα έκαναν από την αρχαία Σπάρτη και τον τρόπο που λειτουργούσαν τα δημόσια σχολεία της Μεγάλης Βρετανίας. Στο πρόγραμμα μετείχαν αγόρια ηλικίας από 10 έως 19 χρόνων, τα οποία εκπαιδεύονταν “για να γίνουν μελλοντικοί ηγέτες”. Οι New York Times είχαν δημοσιεύσει (στις 10/2 του 1933) σχετικό άρθρο, που ενημέρωνε ότι υπήρχαν και υποτροφίες διαθέσιμες για τους νέους που ήθελαν να προωθήσουν τη συνεργασία μεταξύ των ΗΠΑ και άλλων χωρών.

Είχε γίνει σύσκεψη κορυφαίων ιδρυμάτων της χώρας (Harvard, Kent School και ο Lilland -που ήταν ο πρόεδρος), όπου ‘πέρασε’ η αίτηση να υποδεχθούν στις ΗΠΑ 10 παιδιά του Napola και να στείλουν εκεί άλλα τόσα. Το ταξίδι έγινε το Δεκέμβριο του 1935. Τρία χρόνια μετά 18 αμερικανικά σχολεία μετείχαν στο πρόγραμμα ανταλλαγής μαθητών. Μεταξύ του 1936 και του 1938, 15 Αμερικανοί μαθητές φοιτούσαν κάθε χρόνο στα σχολεία ελίτ των Ναζί για 10 μήνες και 30 μαθητές της Napolas περνούσαν από πέντε μήνες, στα αμερικανικά σχολεία.

Στην πρώτη ανταλλαγή μετείχε ο Reinhard Pfundtner, γιος υψηλόβαθμου στελέχους του Υπουργείου Εσωτερικών του Γ’ Ράιχ. Η συμμετοχή του διασφάλιζε την αποτελεσματικότητα της αποστολής που ήταν η αντιμετώπιση και η εξουδετέρωση της επίδρασης των αντιναζιστικών ρεπορτάζ στα αμερικανικά media και η επιρροή στην θετική άποψη της κοινής γνώμης για το Γ’ Ράιχ.

Ο πατέρας του 17χρονου, Hans ήταν εκ των βασικών εμπνευστών των Νόμων της Νυρεμβέργης -που υποβάθμιζε τους Εβραίους και τους αθίγγανους σε παρίες. Είχε παίξει καθοριστικό ρόλο και στη σύλληψη του Ολοκαυτώματος, ενώ ήταν και μέλος της Ολυμπιακής Επιτροπής. Είχε πει στο γιο του πως η δουλειά του ήταν να πείσει τον Lilland να κάνει ό,τι μπορεί, ώστε να πάρουν μέρος οι ΗΠΑ στους Ολυμπιακούς Αγώνες που θα γίνονταν το 1936, στη Γερμανία. Υπάρχουν έγγραφα που αποδεικνύουν πως ο Reinhard Pfundtner έκανε τη δουλειά του και έπεισε τον Lilland ότι το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν η δημιουργία ανιδιοτελούς φιλίας.

Ακόμα και μετά το Kristallnacht (Νύχτα των Κρυστάλλων) του μαζικού πανεθνικού πονγκρόμ που συντελέστηκε τη νύχτα της 9ης προς την 10η Νοεμβρίου του 1938 (καταστράφηκαν περισσότερες από 7000 εβραϊκές επιχειρήσεις και περισσότερες από 250 συναγωγές, σε αυτό που ήταν η απαρχή του Ολοκαυτώματος), ο Lillard παρότρυνε τους διευθυντές των σχολείων να συνεχίσουν το πρόγραμμα και για το ακαδημαϊκό έτος 1939-40. Στην επιστολή του είχε τονίσει ότι “αν συνεχίσουμε να φέρνουμε τα αγόρια κοντά, κάτι εποικοδομητικό μπορεί να επιτευχθεί. Αν εγκαταλείψουμε τις προσπάθειες, θα στερήσουμε από μελλοντικούς ηγέτες την ευκαιρία να ανοίξουν το μυαλό τους”.

Παρεμπιπτόντως, για όσα έγιναν στη Νύχτα των Κρυστάλλων, οι μαθητές του Napola εξηγούσαν πως “πρόκειται για προσπάθεια δυσφήμισης και εβραϊκή προπαγάνδα”. Τόνιζαν ότι δεν είχαν συμβεί όπως παρουσιάζονταν τα γεγονότα και μετά παρουσίαζαν τις δικές τους απόψεις -προφορικά και γραπτά. Τι συνέβαινε την ίδια ώρα με τους Αμερικανούς που φοιτούσαν στη Γερμανία; Υπάρχουν αρχεία που αποκαλύπτουν πως υπήρχε ένας ενθουσιασμός για την εμπειρία, κάποιοι προσπαθούσαν να μάθουν το χαιρετισμό των Ναζί (με πρόβες μπροστά στον καθρέφτη) και πολλοί διατήρησαν τη σχέση τους και μετά το ξέσπασμα του πολέμου -το 1939.

Long story short, το πρόγραμμα Napola υλοποίησε το στόχο του. Δηλαδή, έπεισε τους Αμερικανούς εταίρους να αναγνωρίσουν στο ναζιστικό καθεστώς το τεκμήριο της αθωότητας -έστω για λίγο.