Κορονοϊός: Τα πέντε πράγματα που ξέρουμε μέχρι σήμερα

Οι κορονοϊοί προκαλούν προβλήματα στην ανθρωπότητα εδώ και αρκετό καιρό με διάφορες εκδοχές τους, όμως αυτό που έχει συμβεί μέσα στο 2020, με έναν ιό με σχετικά ήπια μορφή αλλά με απίστευτη μεταδοτικότητα να ευθύνεται μέχρι στιγμής για το θάνατο σχεδόν 110.000 ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη.

Με τη φονική του δράση να μην έχει σταματημο και την προσπάθεια για το εμβόλιο που θα λύσει το γόρδιο δεσμό να συνεχίζεται, οι επιστήμονες μελετούν όλο αυτό το διάστημα τον COVID-19 και τη δράση του και έχουν βγάλει αρκετά χρήσιμα συμπεράσματα για τη μέχρι τώρα εξέλιξή του.

Πώς εμφανίστηκε στη ζωή μας, πώς εξαπλώθηκε, για ποιο λόγο είναι πιο επικίνδυνος από όλους τους προηγούμενους και πώς μπορεί να σταματήσει. Απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα έρχεται να δώσει ο “Guardian“, επιχειρώντας να καταγράψει τα μέχρι τώρα βασικά συμπεράσματα των επιστημόνων για την τρομερή αυτή πανδημία.

Πώς προήλθε και πώς μόλυνε αρχικά τους ανθρώπους;

Ο ιός Sars-CoV-2 είναι σχεδόν βέβαιο πως προέρχεται από τις νυχτερίδες, που έχουν αναπτύξει έντονη ανοσολογική αντίδραση σε ιούς, όπως έχουν ανακαλύψει οι ερευνητές. Αυτές οι άμυνες οδηγούς τους ιούς να αναπαράγονται ταχύτερα ώστε να μπορούν να περάσουν από το ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα των νυχτερίδων.

Με τη σειρά του, αυτό μεταμορφώνει τη νυχτερίδα σε ένα ρεζερβουάρ όπου οι ιοί αναπαράγονται με πολύ μεγάλη ταχύτητα και εξαπλώνονται ραγδαία. Όταν αυτοί οι των νυχτερίδων μεταφέρονται σε άλλα θηλαστικά, πλάσματα που δεν διαθέτουν ανοσοποιητικό σύστημα ταχείας αντίδρασης, οι ιοί εξαπλώνονται γρήγορα στους νέους οργανισμούς που τους φιλοξενενούν. Τα περισσότερα στοιχεία δείχνουν πως ο Sars-CoV-2 άρχισε να μολύνει τους ανθρώπους μέσω ενός ενδιάμεσου είδους, όπως οι παγκολίνοι.

Ο ιός πιθανότατα πέρασε από μία νυχτερίδα σε άλλο ζώο και αυτό το άλλο ζώο ήταν πιθανότατα κοντά σε άνθρωπο, ίσως σε μια αγορά”, λέει ο ιολόγος καθηγητής Edward Holmes του Πανεπιστημίου του Sydney. “Και έτσι, αν αυτό το άγριο ζώο έχει έναν ιό που έχει πάρει από μία νυχτερίδα και εμείς αλληλεπιδρούμε με αυτό, υπάρχει ισχυρή πιθανότητα ο ιός να εξαπλωθεί τότε στο άτομο που χειρίζεται το ζώο. Τότε το άτομο αυτό θα πάει στο σπίτι και θα το μεταδώσει σε κάποιον άλλο και θα έχουμε ένα ξέσπασμα”.

Όσον αφορά στη μετάδοση του Sars-CoV-2, αυτό συμβαίνει όταν τα σταγονίδια νερού που περιέχουν τον ιό αποβάλλονται από ένα μολυσμένο άτομο μέσα από βήχα ή φτέρνισμα”.

Πώς εξαπλώνεται ο ιός και πώς αυτό επηρεάζει τους ανθρώπους;

Τα σωματίδια που έχουν μέσα τους τον ιό εισπνέονται από άλλους και έρχονται σε επαφή με κύτταρα που βρίσκονται στον λαιμό και στον λάρυγγα. Αυτά τα κύτταρα έχουν μεγάλους αριθμούς υποδοχέων -γνωστούς ως υποδοχείς Ace-2- στις επιφάνειές τους (Οι υποδοχείς των κυττάρων διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη διέλευση των χημικών ουσιών στα κύτταρα και στην ενεργοποίηση σημάτων μεταξύ των κυττάρων.) “Αυτός ο ιός έχει πρωτεΐνη στην επιφάνειά του που προορίζεται για να κλειδώσει σε αυτόν τον υποδοχέα και να γλιστρήσει το RNA του στο κύτταρο”, λέει ο καθηγητής Jonathan Ball  από το Πανεπιστήμιο του Nottingham.

Μόλις φτάσει στο εσωτερικό του, το RNA εισέρχεται μόνο του στο μηχανισμό αναπαραγωγής του ίδιου του κυττάρου και δημιουργεί πολλαπλά αντίγραφα του ιού. Αυτά βγαίνουν έξω από το κελί και η μόλυνση εξαπλώνεται. Τα αντισώματα που παράγονται από το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού τελικά στοχεύουν τον ιό και στις περισσότερες περιπτώσεις σταματούν την εξέλιξή του.

“Μια μόλυνση Covid-19 είναι γενικά ήπια και αυτό είναι πραγματικά το μυστικό της επιτυχίας του ιού”, προσθέτει ο καθηγητής Jonathan Ball. “Πολλοί άνθρωποι δεν παρατηρούν καν ότι έχουν μολυνθεί και έτσι μετακινούνται στη δουλειά τους, στα σπίτια τους και στα σούπερ μάρκετ και μολύνουν άλλους”.

Αντίθετα, το Sars – το οποίο προκαλείται επίσης από έναν κορονοϊό- κάνει τους ασθενείς πολύ πιο άρρωστους και σκοτώνει περίπου έναν στους 10 από αυτούς που έχουν μολυνθεί. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτοί οι ασθενείς νοσηλεύονται και αυτό τους σταματά να μολύνουν άλλους -κόβοντας την αλυσίδα μετάδοσης. Ο Covid-19 είναι ηπιότερος και αποφεύγει αυτό το μονοπάτι.

Γιατί ο κορονοϊός μερικές φορές προκαλεί θάνατο;

Περιστασιακά όμως, ο ιός μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα. Αυτό συμβαίνει όταν μετακινείται προς τα κάτω στην αναπνευστική οδό και μολύνει τους πνεύμονες, οι οποίοι είναι ακόμη πιο πλούσιοι σε κύτταρα με υποδοχείς Ace-2. Πολλά από αυτά τα κύτταρα καταστρέφονται και οι πνεύμονες γεμίζουν με κομμάτια σπασμένων κυττάρων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι ασθενείς θα χρειαστούν θεραπεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας.

Ακόμα χειρότερα, σε ορισμένες περιπτώσεις, το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ατόμου δουλεύει με υπερπολλαπλάσια ταχύτητα, προσελκύοντας κύτταρα στους πνεύμονες προκειμένου να επιτεθεί στον ιό και έτσι οδηγείται στην φλεγμονή.

Αυτή η διαδικασία μπορεί να φύγει εκτός ελέγχου, να ριχτούν στη μάχη περισσότερα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και η φλεγμονή να επιδεινωθεί. Αυτό είναι γνωστό ως καταιγίδα κυτοκίνης. (Στην ελληνική γλώσσα, το “cyto” σημαίνει κύτταρο και “kino” σημαίνει κίνηση.) Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό μπορεί να σκοτώσει τον ασθενή.

Το γιατί οι θύελλες κυτοκίνης εμφανίζονται σε μερικούς ασθενείς αλλά όχι στη μεγάλη πλειοψηφία είναι ασαφής. Μια πιθανότητα είναι ότι μερικοί άνθρωποι έχουν εκδόσεις υποδοχέων Ace-2 που είναι ελαφρώς πιο ευάλωτες στις επιθέσεις από τον κορονοϊό από ότι οι περισσότεροι άνθρωποι.

Προστατευόμαστε για πάντα αν μολυνθούμε;

Οι γιατροί που εξετάζουν τους ασθενείς που αναρρώνουν από τη μόλυνση Covid-19 βρίσκουν σχετικά υψηλά επίπεδα εξουδετερωτικών αντισωμάτων στο αίμα τους. Αυτά τα αντισώματα παράγονται από το ανοσοποιητικό σύστημα και επικαλύπτουν έναν εισβολέα ιό σε συγκεκριμένα σημεία, εμποδίζοντας την ικανότητά του να μπαίνει μέσα στα κύτταρα.

“Είναι σαφές ότι οι ανοσολογικές αντιδράσεις βρίσκονται ενάντια στο Covid-19 σε μολυσμένους ανθρώπους”, λέει ο ιολόγος Mike Skinner του Imperial College London. “Και τα αντισώματα που δημιουργούνται από αυτή την απάντηση θα παρέχουν προστασία από μελλοντικές λοιμώξεις – αλλά πρέπει να σημειώσουμε ότι είναι απίθανο η προστασία αυτή να κρατήσει για μία ζωή”.

Τουναντίον, οι περισσότεροι ιολόγοι πιστεύουν ότι η ανοσία έναντι του Covid-19 θα διαρκέσει για μόνο ένα ή δύο χρόνια. “Αυτό συμβαδίζει με άλλους κορονοϊούς που μολύνουν τους ανθρώπινους οργανισμούς”, λέει ο Skinner. “Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και αν οι περισσότεροι άνθρωποι τελικά εκτεθούν στον ιό, είναι ακόμα πιθανό να γίνει ενδημικό – πράγμα που σημαίνει ότι θα δούμε εποχιακές αιχμές μόλυνσης αυτής της ασθένειας. Θα έχουμε φτάσει σε σταθερή κατάσταση όσον αφορά στο Covid-19.

Ο ιός θα είναι μαζί μας για αρκετό καιρό, με λίγα λόγια. Αλλά θα μπορούσε να αλλάξει η μολυσματικότητα του. Κάποιοι ερευνητές εκτιμούν ότι μπορεί να γίνει λιγότερο θανατηφόρος. Άλλοι υποστήριξαν ότι θα μπορούσε να μεταλλαχθεί και να γίνει πιο θανατηφόρος. Ο Skinner έχει αμφιβολίες. “Πρέπει να εξετάσουμε αυτή την πανδημία από την οπτική γωνία του ιού”, υπογραμμίζει. “Έχει εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο πολύ ωραία. Είναι όλα εντάξει. Οπότε γιατί να αλλάξει; “. Εντέλει, θα έρθει η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού εμβολίου που θα μας απαλλάξει από την απειλή του Covid-19, αναφέρει ο Skinner.

Πότε θα έχουμε στα χέρια μας το εμβόλιο;

Την Παρασκευή, το περιοδικό “Nature” ανέφερε ότι 78 πρότζεκτ εμβολίων είχαν ξεκινήσει σε όλο τον πλανήτη, ενώ άλλα 37 είναι υπό εξέλιξη. Μεταξύ των έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι ένα πρόγραμμα εμβολίων το οποίο βρίσκεται τώρα στη Φάση Νο 1 σε επίπεδο δοκιμής, στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, δύο άλλα στις εταιρείες βιοτεχνολογίας των ΗΠΑ και τρία ακόμη σε κινεζικές επιστημονικές ομάδες. Πολλοί άλλοι προγραμματιστές εμβολίων δηλώνουν ότι σχεδιάζουν να ξεκινήσουν δοκιμές σε ανθρώπους μέσα στο 2020.

Όλα αυτά δημιουργούν ελπίδες ότι ένα εμβόλιο Covid-19 θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, τα εμβόλια απαιτούν μελέτες που να προσφέρουν ασφάλεια και αποτελεσματικότητα. Χιλιάδες άνθρωποι θα λάμβαναν είτε το ίδιο το εμβόλιο είτε ένα εικονικό φάρμακο για να διαπιστώσουν αν το εμβόλιο ήταν αποτελεσματικό στην πρόληψη της μόλυνσης από τον ιό που θα αντιμετώπιζαν. Αυτό αναπόφευκτα είναι μια μακρά διαδικασία.

Ως συνέπεια, ορισμένοι επιστήμονες πρότειναν έναν τρόπο να επιταχυνθεί η διαδικασία – εκθέτοντας σκόπιμα τους εθελοντές στον ιό για να προσδιορίσουν την αποτελεσματικότητα του εμβολίου. “Αυτή η προσέγγιση εμπεριέχει κινδύνους, αλλά έχει τη δυνατότητα να επιταχύνει τις υποψήφιες δοκιμές εμβολίων κατά πολλούς μήνες”, λέει ο Nir Eyal, καθηγητής βιοηθικής στο Πανεπιστήμιο Rutgers.

Οι εθελοντές θα πρέπει να είναι νέοι και υγιείς, τονίζει: “Η υγεία τους θα παρακολουθείται επίσης στενά και θα έχουν πρόσβαση στην εντατική θεραπεία και σε κάθε διαθέσιμο φάρμακο“. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι ένα εμβόλιο που θα σώσει εκατομμύρια ζωές με το να είναι έτοιμο για χρήση σε πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα από εκείνο που πέρασε από τυποποιημένες δοκιμές που είχαν τρία στάδια.

Ωστόσο, η εσκεμμένη μόλυνση των ανθρώπων -ιδιαίτερα των εθελοντών που θα τους χορηγηθεί εικονικό εμβόλιο ως μέρος της δοκιμής- είναι αμφιλεγόμενη. “Αυτό θα πρέπει να μελετηθεί πολύ προσεκτικά”, λέει ο καθηγητής Adam Finn του Πανεπιστημίου Bristol.

“Οι νέοι θα μπορούσαν να αρπάξουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε μια τέτοια δοκιμή, αλλά είναι ένας ιός που σκοτώνει και νέους. Δεν ξέρουμε γιατί ακόμα. Ωστόσο, οι δοκιμές που περιλαμβάνουν τρία στάδια εξακολουθούν να είναι κάπως μακριά, οπότε έχουμε τον χρόνο να εξετάσουμε προσεκτικά την ιδέα. “

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΡΟΝΟΪΟ

ΤΙ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΚΡΟΥΣΜΑ: Ποια είναι τα κριτήρια για έλεγχο κορονοϊού ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ: Πότε κάνω τεστ για κορονοϊό, πού και πόσο κοστίζει. ΠΟΣΟ ΔΙΑΡΚΕΙ Η ΕΠΩΑΣΗ: Πότε εμφανίζονται τα συμπτώματα του κορονοϊού. ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Πού στέλνω SMS για μετακίνηση, τις μέρες της καραντίνας, λόγω κορονοϊού ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑ: Πού τηλεφωνώ για τον κορονοϊό; Η ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΣΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ: Δείτε LIVE χάρτη με την εξέλιξη του κορονοϊού.