Το πολιτικό Big Bang της δεκαετίας

Η οικονομική κρίση και η εποχή του Μνημονίου έφεραν στη χώρα και τη μεγάλη αναδιάταξη του πολιτικού και κομματικού συστήματος, ανατρέποντας το παγιωμένο τοπίο που δημιούργησε η μεταπολίτευση.

Ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε τη θέση του ΠΑΣΟΚ ως αξιωματική αντιπολίτευση, το ΠΑΣΟΚ, κόμμα που κυβέρνησε τα περισσότερα χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας μετά από πολλές προσπάθειες μετασχηματισμού έπαψε ουσιαστικά και τυπικά να υπάρχει, με το ΚΙΝΑΛ να καταλαμβάνει ως συνέχειά του μέρος του συγκεκριμένου χώρου, το ακροδεξιό-ναζιστικό κόμμα της Χρυσής Αυγής έφτασε στο απώγειό του, αλλά μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα πήρε την κατιούσα και έμεινε εκτός Βουλής, κόμματα εμφανίστηκαν(ακόμα και με κοινοβουλευτική εκπροσώπηση) και εξαφανίστηκαν ως κομήτες.

Από την εποχή- ελέω και των εκλογικών νόμων- των αυτοδύναμων κυβερνήσεων περάσαμε στην εποχή  των κυβερνήσεων συνεργασίας, ακόμα και σε κυβερνήσεις  με τεχνοκράτη πρωθυπουργό, τον Λουκά Παπαδήμο.

Με τη χρησιμοποίηση δυο φορές της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας για προσφυγή σε πρόωρες κάλπες, ενώ είδαμε και πλήρη κατάρρευση των διαχωριστικών γραμμών της μεταπολίτευσης, με συγκυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας – ΠΑΣΟΚ (του φωτός και του σκότους, όπως έλεγε ο Ανδρέας Παπανδρέου) , με συγκυβέρνηση των δυο αυτών κομμάτων με το ακροδεξιό ΛΑΟΣ του Γιώργου Καρατζαφέρη ή με την κεντροαριστερή ΔΗΜΑΡ του Φώτη Κουβέλη, αλλά και με συγκυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ με τους επίσης ακροδεξιούς Ανεξάρτητους Έλληνες του Πάνου Καμμένου!

Η αρχή της περιπέτειας

Ενόψει της επερχόμενης κρίσης ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής επέλεξε να προχωρήσει σε πρόωρες κάλπες τον Οκτώβριο του 2009 παραδίδοντας ουσιαστικά την κυβένηση αλλά κυρίως την καυτή πατάτα της διαχείρισης του χρέους και της επερχόμενης οικονομικής κρίσης στον Γιώργο Παπανδρέου.

Το ΠΑΣΟΚ και ο Γιώργος Παπανδρέου κέρδισαν τις εκλογές της 6ης Οκτωβρίου, με 160 έδρες και με το σύνθημα  “λεφτά υπάρχουν” να τους συνοδεύει.

Η νέα κυβέρνηση, όμως, εμφανίστηκε ανέτοιμη για την αντιμετώπιση του χρέους, ενώ αναγκάστηκε κάτω από τις πιέσεις των αγορών που χρησιμοποιούσαν την Ελλάδα προκειμένου να εκμεταλλευτούν την Ευρώπη, να προσφύγει για οικομική βοήθεια στις Βρυξέλλες και όταν αποδείχτηκε ότι η ΕΕ δεν διαθέτει μηχανισμούς τέτοιους,  να προσφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για τη συγκρότηση μηχανισμού στήριξης ώστε το ελληνικό κράτος να αποφύγει την ασύντακτη πτώχευση.

Από το Καστελόριζο στους Αγανακτισμένους

 Η προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και τα ιδιαίτερα επώνυνα μέτρα που συνεχώς λαμβάνονταν και που η πλειοψηφία των οποίων επανατροφοδοτούσε την ύφεση, άρχισε να δέρνει την κατάρευση που υπάρχοντος πολιτικού συστήματος, βοηθούντος και του Κινήματος των Αγανακτισμένων που γέμιζε κάθε μέρα τις πλατείες της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και άλλων μεγάλων πόλεων και το οποίο στην αρχική του φάση εξέφραζε πολύ πλατιά κοινωνικά στρώματα.

Ο Γιώργος Παπανδρέου αρνήθηκε να υιοθετήσει πρόταση των Ευάγγελου Βενιζέλου και Χάρη Καστανίδη να ζητήσει ψήφιση του πρώτου Μνημονίου με πλειοψηφία 180 εδρών, ωστε να αναγκαστεί υπό το φόβο της χρεωκοπίας της χώρας να το φηφίσει και η Νέα Δημοκρατία υπό τον Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος αντικατέστησε τον Κώστα Καραμανλή στην ηγεσία του κόμματος, κερδίζοντας στον τελικό γύρο τη Ντόρα Μπακογιάννη.

Ήδη με την ψήφιση του Μνημονίου το ΠΑΣΟΚ είχε τις πρώτες απώλειες, απώλειες που πολλαπλασιάζονταν μέρα με την μέρα, κάτω από τα συνεχόμενα σκληρά οικονομικά και κοινωνικά μέτρα που λαμβάνονταν. Η κατάσταση ζόρισε τόσο πολύ τον Γιώργο Παπανδρέου που έφτασε στο σημείο, αιφνιδιάζοντας ακόμα και τους πλέον στενούς του συνεργάτες να…παραιτηθεί τηλεφωνικά στον… Αντώνη Σαμαρά και να ανακαλέσει κατω από τις αντιδράσεις!

Μετά δε από τις αντιδράσεις εντός και εκτός Ελλάδας, αλλά και εντός του ΠΑΣΟΚ, που προκάλεσε η απόφασή του για δημοψήφισμα οδηγηθήκαμε στο πρωτοφανές φαινόμενο η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ να δίνει ψήφο εμπιστοσύνης στον επικεφαλής της με την προϋπόθεση ότι αμέσως μετά θα παραιτηθεί!!

Κάποια στελέχη έκαναν λόγο για “ανατροπή εκ των έσω”, φωτογραφίζοντας ως βασικό υποκινητή τον Ευάγγελο Βενιζέλο, ενώ δεκάδες βουλευτές που πρόσκεινταν στον Παπανδρέου διαγράφηκαν από τον ίδιο γιατί δεν συμφώνησαν!

Η αρχή του τέλους του ΠΑΣΟΚ, του κόμματος που σφράγισε όσο κανένα άλλο τη μεταπολίτευση είχε μόλις ξεκινήσει, μαζί και η αλματώδης άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ που υπό τον Αλέξη Τσίπρα έγινε από κόμμα του 4% αξιωματική αντιπολίτευση και εν συνεχεία κυβέρνηση!

Την παραίτηση Παπανδρέου ακολούθησε η συγκρότηση της κυβέρνησης ειδικού σκοπού της κυβέρνησης του πρώην αντιπροέδρου της ΕΚΤ Λουκά Παπαδήμου, κατόπιν συμφωνίας ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΛΑΟΣ, με τη ΝΔ να μην συμμετέχει με βουλευτές της στην κυβέρνηση, προετοιμάζοντας την έλευση του Αντώνη Σαμαρά στην πρωθυπουργία στις εκλογές που θα ακολουθούσαν.

Ο ΣΥΡΙΖΑ κατ ουσίαν μετατράπηκε σε κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αν και τον θεσμικό ρόλο τυπικά τον ασκούσε η Νέα Δημοκρατία (!), γεγονός που έδωσε νέο αέρα στα πανιά του.

Στην κυβέρνηση, αντιθέτως, μπήκαν από το ΛΑΟΣ ο Άδωνις Γεωργιάδης και ο Μάκης Βορίδης, που εν συνεχεία,προσχώρησαν στη Νέα Δημοκρατία και αποτέλεσαν ηγετικά της στελέχη. Παράλληλα, ο Πάνος Καμμένος αρνήθηκε να δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Παπαδήμου, γεγονός που οδήγησε στη διαγραφή του και , εν συνεχεία, στη συγκρότηση του κόμματος των Ανεξάρτητων Ελλήνων. Στο ΠΑΣΟΚ ο Ευάγγελος Βενιζέλος αναδείχτηκε στην ηγεσία του κόμματος, στη θέση του παραιτηθέντος Γιώργου Παπανδρέου.

Στις εκλογές που ακολούθησαν, στις 6 Μαϊου 2012, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχτηκε αξιωματική αντιπολίτευση με 16,79%,το ΠΑΣΟΚ πέρασε στην τρίτη θέση με 13,18%, ενώ η ΝΔ ως πρώτο κόμμα συγκέντρωσε μόλις 18,85%, γεγονός που καταδεικνύει τον κατακερματισμό του πολιτικού συστήματος από την εφαρμογή του Μνημονίου.

Τα αδιέξοδα στο σχηματισμό κυβέρνησης οδήγησαν στη συγκρότηση υπηρεσιακής υπό τον Παναγιώτη Πικραμμένο και σδε νέες εκλογές στις 7 Ιουνίου 2012, όπου επιβεβαιώθηκε πιο καθαρά το νέο πολιτικό τοπίο και η αναδιάρθρωση του πολιτικού συστήματος: Η Νέα Δημοκρατία έλαβε 29,66% και -ελέω εκλογικού νόμου- 129 έδρες, ο ΣΥΡΙΖΑ με 26,89% και 71 έδρες …εδραιώθηκε ως ο δεύτερος πόλος της πολιτικής ζωής του τόπου, σε βάρος του ΠΑΣΟΚ, ενώ, στα αξιοσημείωτα ότι το ΚΚΕ αναδείχτηκε έβδομο κόμμα στην επτακομματική Βουλή, κάτω ακόμα και από τη ΔΗΜΑΡ!

Το κλείσιμο της ΕΡΤ, το λεγόμενο “μαύρο” στη δημόσια τηλεόραση, με προσωπική απόφαση του Αντώνη Σαμαρά το 2013, οδήγησε μεταξύ άλλων και στην αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ από την κυβέρνηση Σαμαρά- Βενιζέλου, ενώ τα δύσκολα μέτρα που συνεχίζονταν να λάμβάνονται σε κοινωνικό επίπεδο,παράλληλα με την επέλαση του ΣΥΡΙΖΑ, οδήγησαν στην αδυναμία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας και σε προκήρυξη εκλογών τον Ιανουάριο του 2015.

Εκλογές που έφεραν μεγάλη νίκη του Αλέξη Τσίπρα με 36,34% κ, δεύτερο κόμμα τη Νέα Δημοκρατία του Αντώνη Σαμαρά με 27,81%, τρίτο κόμμα τη Χρυσή Αυγή, παρά τις δίκες της ηγεσίας της και τελευταίο το ΠΑΣΟΚ του Ευάγγελου Βενιζέλου, με μόλις 4,68%- και το ΛΑΟΣ εκτός Βουλής. Τέταρτο κόμμα αναδείχτηκε το Ποτάμι του Στααύρου Θεοδωράκη με 6,05% και 17 έδρες!

Η κρίση που δημιουργήθηκε στις σχέσεις με τους εταίρους και κυρίως το δημοψήφισμα του 2015, το αποτέλεσμα του οποίου κόντρα σε όλο το παλαιό πολιτικό σύστημα αλλά και τις απειλές των δανειστών παρά λίγο να οδηγήσουν τη χώρα εκτός της ευρωζώνης, οδήγησε στη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ, με την αποχώρηση της ομάδας Λαφαζάνη και την προσφυγή σε νέες κάλπες, υπό την υπηρρρεσιακή κυβέρνηση της Βασιλικής Θάνου.

Εκλογές που ξανακέρδισε ο αλέξης Τσίπρας με 35,46% και 145 έδρες, έναντι 28,10% της Νέας Δημοκρατίας υπό τον Ευάγγελο Μεϊμαράκη που εν τω μεταξύ είχε αντικαταστήσει τον Αντώνη Σαμαρά στην ηγεσία του κόμματος,Στις εκλογές το ΠΑΣΟΚ κατέβηκε μαζί με τη ΔΗΜΑΡ από την οποία είχε αποχωρήσει ο Φώτης Κουβέλης.υπό την ηγεσία της Φώφης Γεννηματά, λαμβάνοντας 6,28% και 17 έδρες, ενώ στη Βουλή μπήκε με 9 έδρες και η Ένωση Κεντρώων του Βασίλη Λεβέντη.

Μετά τα μνημόνια

Οι εκλογές της 7ης Ιουλίου, οι πρώτες μετά το Μνημόνιο, έφεραν στην εξουσία τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ως αρχηγό της Νέας Δημοκρατίας, ενώ επιβεβαίωσαν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί πλέον τον έναν από τους δυο πόλους του πολιτικού συστήματος. Παράλληλα, η κούραση των πολιτών από τη δεκαετία των Μνημονίων, οδήγησε σε έναν διπολισμό και σε έναν -μικρότερο έστω από το παρελθόν- δικομματισμό.

Μικρότερα κόμματα, όπως το Ποτάμι, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, ηυ Ένωση Κεντρώων, δεν πέτυχαν την κοινοβουλευτική της εκπροσώπηση, οδηγούμενα στο πολιτικό τους τέλος.

Εξαφανίστηκαν, επίσης, προσπάθειες, όπως η ΛΑΕ του Παναγιώτη Λαφαζάνη, φιλόδοξα εγχειρήματα, όπως της Ζωής Κωνσταντοπούλου,ενώ δεν απέδωσαν προσπάθειες να κάνουν κόμματα πρόσωπα όπως ο Νότης Μαριάς, ο Φαϊλος Κρανιδιώτης,ο Πάνος Ψωμιάδης, διάφοροι “Μακεδονομάχοι” και άλλοι.

Πρωτίστως, όμως, έμεινε εκτός Βουλής και αυτό ήταν το θετικό και σημαντικό, η Χρυσή Αυγή, παρά την άνοδο του εθνικιστικού και ακροδεξιού κλίματος, λόγω της Συμφωνίας των Πρεσπών και του προσφυγικού.

Η πορεία του πολιτικού συστήματος τα επόμενα χρόνια, μετά το μεγάλο big bang της δεκαετίας των Μνημονίων, δεν μπορεί να θεωρείται ευθύγραμμη, καθώς πολλά θα εξαρτηθούν από την απόδοδη της οικονομίας, την ωφέλεια που θα έχουν ή δεν θα έχουν οι πολίτες από τυχόν σοβαρή ανάπτυξη, αλλά και από την πορεία των σχέσεων Ελλάδας- Τουρκίας, κκκκαθώς απρόοπτες εξελίξεις ενδέχεται να δημιουργήσουν νέα δεδομένα.