Πώς θα βρεις τον αληθινό σου προορισμό στη ζωή

* Το άρθρο του συγγραφέα και δημοσιογράφου Christian Jarrett δημοσιεύτηκε στο Aeon. Τo Αeon, είναι διαδικτυακό περιοδικό, που θέτει μεγάλα ερωτήματα, αναζητώντας φρέσκες απαντήσεις και μια νέα οπτική στην κοινωνική πραγματικότητα, την επιστήμη, τη φιλοσοφία και τον πολιτισμό. Το NEWS 24/7 αναδημοσιεύει κάθε εβδομάδα μια ιστορία για όσους λατρεύουν την πρωτότυπη σκέψη πάνω σε παλιά και νέα ζητήματα.

“Κοιτάτε να δείτε. Δεν μπορείτε να προγραμματίσετε τη ζωή σας. Αυτό που πρέπει να κάνετε είναι πρώτα να ανακαλύψετε το πάθος σας – αυτό που σας ενδιαφέρει πραγματικά” – Μπάρακ Ομπάμα

Εάν, όπως πολλοί, αναζητάτε την κλίση σας στη ζωή – ίσως δεν είστε ακόμη σίγουροι ποιο επάγγελμα σας φέρνει κοντά με αυτό που σας ενδιαφέρει περισσότερο – εδώ είναι πέντε πρόσφατα ευρήματα έρευνας που αξίζει να λάβετε υπόψη.

Πρώτον, υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο να έχεις ένα αρμονικό πάθος και ένα εμμονικό πάθος. Εάν μπορείς να βρεις μια επαγγελματική πορεία ή επαγγελματικό στόχο που σε ξεσηκώνει, είναι πιο πιθανό να πετύχεις και να βρεις την ευτυχία μέσα από τη δουλειά σου – όσα γνωρίζουμε από τη βαθιά ερευνητική βιβλιογραφία. Αλλά πρόσεξε – μετά από μια θεμελιώδη εργασία που δημοσιεύθηκε το 2003 από τον Καναδό ψυχολόγο Robert Vallerand και τους συνεργάτες του, οι ερευνητές έκαναν μια σημαντική διάκριση ανάμεσα στο αρμονικό και το εμμονικό πάθος. Εάν αισθάνεσαι ότι το πάθος ή η καριέρα σου είναι εκτός ελέγχου και ότι η διάθεση και η αυτοεκτίμησή σου εξαρτώνται από αυτό, τότε αυτό είναι το εμμονικό είδος και τέτοια πάθη, ενώ είναι δυναμωτικά, συνδέονται επίσης με αρνητικά αποτελέσματα όπως εξάντληση και άγχος. Αντιθέτως, εάν το πάθος σου είναι υπό έλεγχο, αντανακλά ιδιότητες που σου αρέσουν στον εαυτό σου και συμπληρώνει άλλες σημαντικές δραστηριότητες στη ζωή σου, τότε αυτή είναι η αρμονική εκδοχή, η οποία συνδέεται με θετικά αποτελέσματα, όπως ζωντάνια, καλύτερη απόδοση στην εργασία, εμπειρία ροής και θετική διάθεση.

Δεύτερον, το να έχεις έναν απροσδιόριστο προορισμό στη ζωή είναι χειρότερο από το να μην έχεις καθόλου. Εάν έχεις ήδη μια φλεγόμενη φιλοδοξία ή σκοπό, μην την αφήσεις να μαραζώσει. Πριν από μερικά χρόνια, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα εξέτασαν εκατοντάδες ανθρώπους και τους ομαδοποίησαν ανάλογα με το αν ένιωθαν ότι δεν είχαν προορισμό στη ζωή τους, ότι είχαν μια κλίση στην οποία είχαν ακολουθήσει ή ότι είχαν έναν προορισμό αλλά δεν έκαναν ποτέ οτιδήποτε για αυτό. Όσον αφορά την εργασιακή τους δέσμευση, την αφοσίωση στη σταδιοδρομία, την ικανοποίηση από τη ζωή, την υγεία και το άγχος, το χαρακτηριστικό εύρημα ήταν ότι οι συμμετέχοντες που είχαν μια κλίση την οποία δεν είχαν ακολουθήσει, σημείωσαν τη χειρότερη βαθμολογία σε όλα αυτά. Οι ερευνητές είπαν ότι αυτό δίνει μια διαφορετική ματιά στα υποτιθέμενα οφέλη από την ύπαρξη ενός προορισμού στη ζωή. Κατέληξαν στο συμπέρασμα: “Το να έχεις μια κλίση είναι όφελος μόνο εάν εκπληρωθεί, αλλά μπορεί να είναι επιζήμια όταν δεν συγκρίνεται με το να μην έχεις καθόλου κλίση”.

Το τρίτο εύρημα που πρέπει να έχουμε κατά νου είναι ότι, χωρίς πάθος, το σθένος είναι “απλώς μια αγγαρεία”. Η ιδέα ότι το “σθένος” είναι ζωτικής σημασίας για επιτυχημένη σταδιοδρομία προτάθηκε από την ψυχολόγο Άντζελα Ντάκγουορθ του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, η οποία υποστήριξε ότι οι εξαιρετικά επιτυχημένοι, “θαρραλέοι” άνθρωποι έχουν εντυπωσιακή επιμονή. “Το να είσαι πεισματάρης”, γράφει η Ντάκγουορθ στο βιβλίο της το 2016 για το θέμα, “σημαίνει να πέφτεις επτά φορές και να σηκώνεσαι οκτώ”. Πολλές μελέτες δείχνουν σίγουρα ότι το να είσαι πιο ευσυνείδητος – πιο πειθαρχημένος και εργατικός – συνδέεται με περισσότερη επιτυχία στην καριέρα. Αλλά είναι αυτό το μόνο που σημαίνει να είσαι πεισματάρης; Η Ντάκγουορθ ανέκαθεν τόνιζε ότι υπάρχει ένα άλλο ζωτικό συστατικό που μας φέρνει ξανά στο πάθος – μαζί με την επιμονή, λέει ότι οι σκληροτράχηλοι άνθρωποι έχουν επίσης μια “απόλυτη ανησυχία” (άλλος τρόπος να περιγράψουμε ότι έχουμε πάθος ή προορισμό).

Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2018, ο απλός υπολογισμός του σθένους απέτυχε να αξιολογήσει το πάθος (ή πιο συγκεκριμένα, την “απόκτηση πάθους”) – και ο Jon Jachimowicz στο Columbia Business School στη Νέα Υόρκη και οι συνεργάτες του πιστεύουν ότι αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί η έρευνα για το σθένος ήταν τόσο ασυνεπής (που οδηγεί σε ισχυρισμούς ότι είναι μια υπερβολική ιδέα και απλώς επανασυσκευάζεται η ευσυνειδησία). Η ομάδα του Jachimowicz ανακάλυψε ότι όταν υπολόγισαν αναλυτικά την απόκτηση πάθους (πόσο οι άνθρωποι αισθάνονται ότι έχουν αρκετό πάθος για τη δουλειά τους) και το συνδύασαν με μια μέτρηση επιμονής (συνοχή ενδιαφερόντων και ικανότητα να ξεπεραστούν τα εμπόδια), τότε τα δύο μαζί προέβλεπαν ανώτερη απόδοση μεταξύ των εργαζομένων σε εταιρείες τεχνολογίας και των φοιτητών πανεπιστημίου. “Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι η επιμονή χωρίς την απόκτηση πάθους είναι απλή αγγαρεία, αλλά η επιμονή με την απόκτηση πάθους ωθεί τα άτομα προς τα εμπρός”, είπαν.

Ένα άλλο εύρημα είναι ότι, όταν επενδύσεις αρκετή προσπάθεια, μπορεί να διαπιστώσεις ότι η δουλειά σου γίνεται το πάθος σου. Είναι πολύ καλό να διαβάζεις για τα οφέλη του να έχεις πάθος ή να έχεις προορισμό στη ζωή, αλλά, αν δεν έχεις, πού να το βρεις; Ο Ντάκγουορθ λέει ότι είναι λάθος να πιστεύεις ότι σε μια στιγμή αποκάλυψης κάποιος θα προσγειωθεί στην αγκαλιά σου ή απλώς θα σου έρθει στο μυαλό μέσω σιωπηλής περισυλλογής – μάλλον, πρέπει να εξετάσεις διαφορετικές δραστηριότητες και επιδιώξεις και να εκτεθείς σε διαφορετικές προκλήσεις και ανάγκες αντιμετωπίζοντας την κοινωνία. Εάν εξακολουθείς να σχεδιάζεις ένα κενό, τότε ίσως αξίζει να ακούσεις τη συμβουλή άλλων που λένε ότι δεν συμβαίνει πάντα ότι η ενέργεια και η αποφασιστικότητα ρέουν από την εύρεση του πάθους σου – μερικές φορές μπορεί να είναι και το αντίστροφο και, αν αφιερώσεις αρκετή ενέργεια στη δουλειά σου, τότε θα ακολουθήσει το πάθος. Σκέψου, για παράδειγμα, μια επαναλαμβανόμενη έρευνα οκτώ εβδομάδων με Γερμανούς επιχειρηματίες που δημοσιεύθηκε το 2014 και βρήκε ένα σαφές μοτίβο – το πάθος τους για τις επιχειρήσεις τους αυξήθηκε αφού είχαν επενδύσει περισσότερη προσπάθεια σε αυτές την προηγούμενη εβδομάδα. Μια συμπληρωματική έρευνα το επιβεβαίωσε, υποδεικνύοντας ότι το διεγερμένο αποτέλεσμα της επενδυτικής προσπάθειας προκύπτει μόνο όταν το εγχείρημα επιλέγεται ελεύθερα και υπάρχει μια αίσθηση προόδου. “Οι επιχειρηματίες αυξάνουν το πάθος τους όταν κάνουν σημαντική πρόοδο στο εγχείρημά τους και όταν επενδύουν προσπάθεια από δική τους ελεύθερη επιλογή”, ​​είπαν οι ερευνητές.

Τέλος, αν πιστεύεις ότι το πάθος προέρχεται από μια δουλειά που σου αρέσει, είναι πιθανό να απογοητευτείς. Σκέψου από πού πιστεύεις ότι προέρχεται το πάθος. Σε ένα προεκτύπωμα μελέτης που κυκλοφόρησε στο PsyArXiv, ο Jachimowicz και η ομάδα του κάνουν μια διάκριση μεταξύ των ανθρώπων που πιστεύουν ότι το πάθος προέρχεται όταν κάνεις αυτό που απολαμβάνεις (το οποίο λένε ότι αποδίδεται περιληπτικά σε ομιλία της Όπρα Γουίνφρεϊ το 2008, στην οποία είπε ότι τα πάθη “ανθίζουν όταν εμείς κάνουμε αυτό που αγαπάμε”), και εκείνων που το βλέπουν να προκύπτει από το να κάνεις αυτό που πιστεύεις ή εκτιμάς στη ζωή (όπως αντικατοπτρίζεται στα λόγια του πρώην προέδρου του Μεξικού Φελίπε Καλδερόν, ο οποίος σε δική του ομιλία το 2011 είπε “πρέπει να αγκαλιάζεις με πάθος τα πράγματα στα οποία πιστεύεις και για τα οποία αγωνίζεσαι”).

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι το πάθος προέρχεται από ευχάριστη εργασία ήταν λιγότερο πιθανό να αισθάνονται ότι είχαν βρει το πάθος τους (και ήταν πιο πιθανό να θέλουν να αφήσουν τη δουλειά τους) σε σύγκριση με άτομα που πιστεύουν ότι το πάθος προέρχεται από το να κάνεις αυτό που νιώθεις ότι έχει σημασία. Ίσως αυτό συμβαίνει επειδή υπάρχει ρηχότητα και παροδικότητα στο να εργάζεσαι για απόλυτη ευχαρίστηση – αυτό που ταιριάζει για έναν μήνα ή ένα χρόνο μπορεί να μην το κάνεις για πολύ – ενώ το να εργάζεσαι για αυτό που σε ενδιαφέρει είναι μια διαχρονική προσπάθεια που είναι πιθανό να είναι αρκετό και να σε κρατήσει επ’ αόριστον. Οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα αποτελέσματά τους δείχνουν ότι “ο βαθμός στον οποίο τα άτομα επιτυγχάνουν το επιθυμητό επίπεδο εργασιακού πάθους μπορεί να έχει λιγότερη σχέση με την πραγματική τους δουλειά και περισσότερο με τις πεποιθήσεις τους για το πώς επιδιώκεται το εργασιακό πάθος”.