Αστυνομική βία: Νόμοι που προστατεύουν από την αυθαιρεσία

Δύσκολοι καιροί για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που -δυστυχώς- βλέπουμε συνεχώς να καταπατώνται με ποικίλους τρόπους.

Η νομιμότητα και η μέριμνα για την ασφάλεια των πολιτών είναι το χαρακτηριστικό που πρωτίστως πρέπει να χαρακτηρίζει τις ενέργειες και τους σκοπούς των κρατικών οργάνων, αντ’ αυτού, ολοένα και περισσότερο παρατηρούμε τα περιστατικά άσκησης υπέρμετρης άσκησης βίας να αυξάνονται, κατά τη διάρκεια των οποίων, προσβάλλεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ενώ διακινδυνεύεται η υγεία και η ακεραιότητα πολιτών.

Με αφορμή πρόσφατες καταγγελίες περί εκγύμνωσης νεαρής κοπέλας από δυνάμεις της αστυνομίας επί της Λεωφόρου Πατησίων χωρίς κανέναν προφανή λόγο και στα πλαίσια “τυπικού ελέγχου”. Με αφορμή καταγγελίες περί βίαιου χαρακτήρα εισβολών αστυνομίας σε σπίτια πολιτών, χρήση υπερβολικής βίας σε περιπτώσεις προσαγωγών και συλλήψεων, αλλά και κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, κρίνεται σκόπιμο να γνωρίζουν οι πολίτες τα δικαιώματα που έχουν και τα οποία τους προστατεύουν σε τέτοιες περιπτώσεις.

Σημειώνεται ότι σε νέα ανακοίνωση που εξέδωσε ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών τονίζει ότι:

1. Οι αστυνομικοί κατά τη διάρκεια σύλληψης θα πρέπει να ενεργούν με σύνεση και σταθερότητα, να τηρούν άψογη συμπεριφορά και να αποφεύγουν κάθε ενέργεια που μπορεί να βλάψει την τιμή και την υπόληψη του συλληφθέντος και γενικά που προσβάλει την αξιοπρέπειά του.
2. Οφείλουν να συμπεριφέρονται στον συλληφθέντα με προσήνεια, να μη μεταχειρίζονται εναντίον του, χωρίς βία και να τον δεσμεύουν μόνο όταν αντιδρά βίαια ή είναι ύποπτος φυγής.

Ταυτόχρονα τονίζεται ότι η εκγύμνωση και η κακοποίηση προσαχθέντων ή συλληφθέντων ατόμων από αστυνομικά όργανα και κάθε σχετική πρακτική εξευτελισμού της ανθρώπινης προσωπικότητας δεν μπορεί να γίνεται δεκτή στο πλαίσιο του κράτους δικαίου, είναι παράνομη ανεξαρτήτως του αδικήματος που φέρεται να έχει διαπράξει ο συλληφθείς και προσβάλλει βάναυσα τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου όπως αυτά κατοχυρώνονται από το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Συνθήκη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

Τι πρέπει να έχει ο κάθε πολίτης κατά νου σε περίπτωση που πέσει θύμα αστυνομικής βαρβαρότητας;

Το News24/7 μίλησε με τη δικηγόρο Ιωάννα Στεντούμη, που έδωσε χρήσιμες απαντήσεις και συμβουλές.

Ξεκινώντας, η κ. Στεντούμη με αφορμή το περιστατικό στο Κουκάκι, κατά το οποίο άνδρες της αστυνομίας εισέβαλαν σε οικία, διπλανή από κατάληψη, μας πληροφορεί για αντίστοιχες περιπτώσεις: “Γενικά θα πρέπει να υπάρχει παρουσία εισαγγελέα σε περίπτωση που κάποιος θέλει να εισβάλει στο σπίτι σου, δεν γίνεται χωρίς εισαγγελική εντολή”.

Όσον αφορά τη χρήση βίας από αστυνομικούς ανέφερε: “Σε περίπτωση βίας από την αστυνομία αυτό που πρέπει να κάνει κανείς είναι να προχωρήσει σε μήνυση σε βάρος του αστυνομικού.

Υπό οποιαδήποτε συνθήκη (στο δρόμο, στο σπίτι) πρέπει να γνωρίζει κανείς ποιον έχει απέναντί του, το όνομά του. Η λογική ότι “αποκρύπτω τα στοιχεία μου” είναι αντιδημοκρατική ούτως ή άλλως και παράνομη σαν πρακτική”.

Μπορώ να πω “όχι” όταν ξεπερνάνε τα όρια;

“Πάντα μπορεί κανείς να πει όχι. Δεν το συζητάμε αυτό. Όταν θεωρούμε ότι κάτι ξεπερνάει τα όρια, μπορεί κανείς να πει <όχι> σε οποιονδήποτε βρίσκεται απέναντί του”.

“Η δουλειά του αστυνομικού ξεκινάει και τελειώνει στη σύλληψη. Αυτό θα έπρεπε να κάνει, γι’αυτό είναι εκεί. Τα υπόλοιπα θα τα κρίνει ο εισαγγελέας και οι δικαστικές αρχές, όχι αυτοί. Οπότε ξυλοκοπήσεις, άσχημη συμπεριφορά, λεκτική και σωματική, σεξουαλική ταπείνωση κλπ είναι παράνομες πρακτικές”.

“Κανονικά, ακόμα και σε μία προσαγωγή θα πρέπει να σου δώσουν κάποιο λόγο για τον οποίο γίνεται ο έλεγχος. Αυτό τώρα που γίνεται πολύ μαζικά, και με στόχου συγκεκριμένα ηλικιακά γκρουπ θέτει κάποια ζητήματα δημοκρατικότητας και συνταγματικότητας αυτών των ενεργειών”.

“Αυτό που κάνεις είναι παράνομο”, “Ξεπερνάς την εξουσία σου”, “Δεν έχεις δικαίωμα να το κάνεις αυτό”, “Δεν έχω συμπεριφερθεί παράνομα”, “Εξηγήστε μου γιατί με προσαγάγετε”. Αυτές είναι οι φράσεις που θα πρέπει να προφέρει ήρεμα και ψύχραιμα όποιος αισθανθεί ότι η δυνάμεις της Αστυνομίας ξεπερνούν τα όρια. Το πρόβλημα είναι όταν δεν υπάρχει μάρτυρας. Και πάλι βέβαια συστήνεται να ακολουθείται αυτή η οδός”.

“Όταν συλλαμβάνεται κανείς καλό είναι το πρώτο τηλεφώνημα να είναι προς έναν συγγενή, ο οποίος μπορεί από έξω να κινήσει τις διαδικασίες, τα έγραφα, να βρει δικηγόρο κλπ”.

Τραυματισμός από δυνάμεις της Αστυνομίας

“Σε περίπτωση τραυματισμού του προσαχθέντα, η αστυνομία είναι υποχρεωμένη να τον μεταφέρει σε νοσοκομείο. Ο τραυματισμός ακόμα λειτουργεί και ως αποδεικτικό στοιχείο εάν κάποιος έχει δεχτεί σωματική βία, πόσο μάλλον όταν κάποιος ξυλοκοπηθεί στα πλαίσια προσαγωγής όπου ακόμα δεν κατηγορείται για τίποτα”.

“Οι πολίτες ακόμη θα πρέπει να έχουν κατά νου να κρατάνε πάντα μαζί ταυτότητα, να προσπαθούν να έχουν μάρτυρες όταν ξεκινάει κάτι που φαίνεται πως θα αποδειχθεί παράνομο. Είναι χρήσιμο να μιλάνε με ήρεμη φωνή και να λένε ότι δεν έχουν κάνει τίποτα παράνομο”.

“Με λίγα λόγια, είναι σημαντικό να υπάρχουν μάρτυρες, και με έναν τρόπο να υπάρχει αλληλεγγύη ανάμεσα στους πολίτες. Να έχουμε στο νου μας να υπάρχει αποδεικτικό στοιχείο. Γενικά καλό είναι να υπάρχει μία συνολική εγρήγορση..”