Το λάθος του Κώστα Σημίτη

Και ξαφνικά ένα άρθρο προκάλεσε θαλασσοταραχή στο Αιγαίο. Και όπως λέει και το σχετικό άσμα, «κάθε που την κοιτάζω (την θαλασσοταραχή) εσένα βλέπω κι αναστενάζω». Το ενδιαφέρον με το άρθρο του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη, είναι ότι όλοι εστίασαν στον τίτλο του άρθρου παραβλέποντας την ουσία του άρθρου. Ακόμα και η αντίδραση του Κώστα Σημίτη δεν αφορούσε το περιεχόμενο αλλά τον τίτλο. Προφανώς οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν επιδεινώθηκαν επί πρωθυπουργίας Κώστα Καραμανλή, ούτε βέβαια βελτιώθηκαν επί πρωθυπουργίας Κώστα Σημίτη. Το αντιμάμαλο από τον κυματισμό της έντασης, από τη μια ακτή του Αιγαίου στην άλλη, δεν αφορά μόνο τα πρόσωπα. Κυρίως αφορά νοοτροπίες που το κατεστημένο στις δύο χώρες φροντίζουν να συντηρούν.

Συνεπώς και με αφορμή του άρθρο του πρώην πρωθυπουργού, το οποίο σημειωτέον γράφτηκε με αφορμή την επέτειο των 20 ετών από τη Συμφωνία του Ελσίνκι, βγήκαν στον αφρό όλες εκείνες οι αντιφάσεις που εν μέρει δικαιολογούν την αφασία της ελληνικής διπλωματίας. Κι αυτές οι αντιφάσεις, όπως και τα στερεότυπα που καθιστούν τις πολιτικές ηγεσίες δέσμιες του παρελθόντος, έγιναν πάλι η αφορμή προκειμένου οι ειδήμονες και οι διανοούμενοι να πιάσουν στασίδι. Και βέβαια να δίνουν συμβουλές στην κυβέρνηση.

Το λάθος του πρώην πρωθυπουργού δεν έγκειται στις απόψεις του. Το λάθος είναι ότι όταν ένας πρώην πρωθυπουργός αποφασίζει σε μια κρίσιμη περίοδο για τα ελληνοτουρκικά να διατυπώσει τις απόψεις του, αν μη τι άλλο οφείλει να συνεννοηθεί με τον νυν πρωθυπουργό. Κι αυτό όχι γιατί πρέπει να ζητήσει την άδειά του, αλλά γιατί η υπογραφή του δεν πρέπει να γίνει- όπως και έγινε- αφορμή αντιπαραθέσεων που κάθε άλλο παρά διευκολύνουν τους χειρισμούς της κυβέρνησης. Και σε τελευταία ανάλυση έχει ιστορική σημασία τι έκαναν οι προκάτοχοι του Κώστα Καραμανλή και οι μετέπειτα πρωθυπουργοί, αλλά στην προκειμένη περίπτωση το θέμα είναι τι κάνουμε τώρα.

Γιατί αν πιάσουμε αυτή τη κουβέντα, δηλαδή τι δεν κάναμε στο παρελθόν, θα είχε ενδιαφέρον να μάθουμε τι δεν έκανε και ο Κώστας Σημίτης στο διάστημα που κυβερνούσε. Γιατί άραγε δεν έβαλε ως προϋπόθεση την υπογραφή συνυποσχετικού με την Τουρκία. Γιατί, αυτό για το οποίο μέμφεται τον Κώστα Καραμανλή, όφειλε να το είχε κάνει αυτός. Χρησιμοποιώντας το συνυποσχετικό ως μοχλό πίεσης της συμφωνίας για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την ΕΕ. Κανείς σοβαρός άνθρωπος δεν αρνείται την συνεισφορά του Κώστα Σημίτη στην βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Το αυτό ισχύει και για την περίοδο της πρωθυπουργίας του Κώστα Καραμανλή. Ήταν όμως της παρούσης η κριτική χωρίς αυτοκριτική;

Εν ολίγοις οι απόψεις για πρόσωπα και γεγονότα μιας περιόδου πρέπει να λαμβάνουν υπ’ όψιν τους το χρόνο. Άλλη Τουρκία είχε απέναντι του ο Κώστας Σημίτης, άλλη Τουρκία με τον Ερντογάν είχε απέναντι του ο Κώστας Καραμανλής. Το λάθος του τέως πρωθυπουργού είναι ότι σταμάτησε το χρόνο στο 2003. Όπως ήταν λάθος και ο χρόνος που επίλεξε να διατυπώσει τις απόψεις του. Γιατί όπως είχε πει ο Λούντβιχ Βιττγκεσντάιν «Ό,τι μπορεί γενικά να ειπωθεί, μπορεί να ειπωθεί με σαφήνεια, και για όσα δεν μπορεί να μιλάει κανείς, γι αυτά πρέπει να σωπαίνει». Ειδικά όταν έχει διατελέσει πρωθυπουργός.