Πρόοδος της Ελλάδας στον τερματισμό των αυθαίρετων κρατήσεων

Πρόοδος έχει σημειωθεί στον τερματισμό των αυθαίρετων κρατήσεων, ωστόσο υπάρχουν ακόμα προκλήσεις «λόγω των ευρέως διαδεδομένων κρατήσεων στα συστήματα ποινικής δικαιοσύνης και μετανάστευσης». Αυτό τόνισαν μεταξύ άλλων οι εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ σε συνέντευξη Τύπου που έδωσαν σήμερα, στο πλαίσιο επίσκεψής τους στην Ελλάδα από τις 2 έως τις 13 Δεκεμβρίου.

«Αναγνωρίζουμε και χαιρετίζουμε τις προσπάθειες της Ελλάδας να αντιμετωπίσει τις αυθαίρετες κρατήσεις μέσω νομοθεσίας που θεσπίζει εναλλακτικές στην κράτηση ποινές και διατάξεις για συντομότερη απελευθέρωση, καθώς και μέσω σχεδίων αποϊδρυματοποίησης των ανθρώπων με αναπηρίες», ανέφερε η αντιπροσωπεία της Ομάδας Εργασίας για τις Αυθαίρετες Κρατήσεις, η οποία εξέδωσε μια προκαταρκτική δήλωση στο τέλος της 10ήμερης επίσκεψής της.

«Η συνεργασία με τις αρχές και η προθυμία τους να διευκολύνουν την πρόσβασή μας σε όλες τις δομές κράτησης, τόσο στις περιπτώσεις προγραμματισμένων επισκέψεων όσο και μη προγραμματισμένων, ήταν εκπληκτική. Η συνεργασία αυτή θα πρέπει να αποτελέσει πρότυπο διεξαγωγής των επισκέψεων της Ομάδας Εργασίας. Ωστόσο, η χρήση πρακτικών κράτησης παραμένει ιδιαιτέρως διαδεδομένη στο πλαίσιο της ποινικής δικαιοσύνης και της μετανάστευσης και παροτρύνουμε την Ελλάδα να δώσει τέλος σε αυτήν την πολιτική», επισήμαναν. Παράλληλα, χαρακτήρισαν ανησυχητικό το «ότι η κράτηση αποτελεί τη συνήθη πρακτική παρά τις απαιτήσεις του διεθνούς δικαίου, σύμφωνα με το οποίο θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως έσχατη λύση», ενώ συμπλήρωσαν ότι «η προσωρινή κράτηση θα πρέπει να αποτελεί εξαίρεση και όχι τον κανόνα. Η εφαρμογή ποινών εναλλακτικών στην κράτηση, θα βοηθούσε επίσης, στην αντιμετώπιση των σημαντικών προβλημάτων υπερπληρότητας στα σωφρονιστικά καταστήματα».

Οι εμπειρογνώμονες αναγνώρισαν ότι η Ελλάδα συνεχίζει να αντιμετωπίζει «σοβαρές προκλήσεις» στο ζήτημα της μετανάστευσης, δεδομένης της θέσης της στα νότια σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

«Είναι σημαντικό να υιοθετηθεί μια περιφερειακή προσέγγιση για την αντιμετώπιση της μετανάστευσης, πάντα με πλήρη σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων των αιτούντων διεθνή προστασία», υπογράμμισαν, ενώ πρόσθεσαν ότι «η κράτηση στον τομέα της μετανάστευσης, θα πρέπει να αποτελεί εξαιρετικό μέτρο ως έσχατη λύση, βασισμένο στην επιμέρους αξιολόγηση κάθε μετανάστη, και να διαρκεί όσο το δυνατόν λιγότερο».

Αναφορικά με καταγγελίες για επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών από την περιοχή του Έβρου που έχουν έρθει στο φως της δημοσιότητας, η Ομάδα Εργασίας τόνισε ότι «οι πρακτικές επαναπροωθήσεων δεν επιτρέπονται από τον ελληνικό νόμο και είναι αντίθετες με το δικαίωμα αναζήτησης ασύλου. Κατά συνέπεια, η ομάδα εργασίας θεωρεί ότι η κράτηση για το σκοπό αυτό δεν έχει νομική βάση», ενώ κάλεσε την κυβέρνηση «να θέσει αμέσως τέρμα» στις προσπάθειες αυτές, και «να διασφαλίσει ότι οι πρακτικές αυτές, συμπεριλαμβανομένων τυχόν πράξεων βίας ή κακής μεταχείρισης που έχουν συμβεί κατά τη διάρκεια τέτοιων περιστατικών, διερευνούνται άμεσα και ολοκληρωτικά».

Σχετικά με την αναθεώρηση του ν. 4636/2019, η οποία θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2020, οι εμπειρογνώμονες αναφέρουν «ότι ορισμένες πτυχές της πρόσφατης αναθεώρησης του εγείρουν ανησυχίες, ιδιαιτέρως η επέκταση του μέγιστου διαστήματος κράτησης». «Κάτι τέτοιο δεν συνάδει με τις διεθνείς υποχρεώσεις σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχει αναλάβει η Ελλάδα», σημείωσαν. Επιπλέον τόνισαν ότι τους προβληματίζει ιδιαιτέρως το «ότι ασυνόδευτοι ανήλικοι και άλλα παιδιά κρατούνται και αντιμετωπίζονται ως ενήλικοι. Η κράτηση παιδιών στο πλαίσιο της μετανάστευσης απαγορεύεται σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και πρέπει να σταματήσει».

Η Ομάδα Εργασίας, προέτρεψε επίσης την κυβέρνηση να επιταχύνει τις διαδικασίες αποϊδρυματοποίησης των ατόμων με αναπηρίες, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις της Ελλάδας βάσει των συνθηκών.

Κατά τη διάρκεια τις επίσκεψης, από τις 2 έως τις 13 Δεκεμβρίου 2019, τα τρία μέλη της αντιπροσωπείας, Jose Antonio Guevara Bermúdez, Leigh Toomey και Sètondji Roland Adjovi, συναντήθηκαν με κυβερνητικούς αξιωματούχους, δικαστές, δικηγόρους, εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Επισκέφτηκαν 20 διαφορετικές δομές κράτησης και πήραν συνεντεύξεις από πάνω από 150 άτομα που στερούνται της ελευθερίας τους.

Η τελική έκθεση που θα προκύψει από την επίσκεψη θα παρουσιαστεί στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, τον Σεπτέμβριο του 2020.