Το βλέμμα του Μίκη

Ο γνωστός μουσικός συντάκτης Γιώργος Χαρωνίτης μοιράζεται αποκλειστικά με το NEWS 24/7 προσωπικές αναμνήσεις του από τον κορυφαίο συνθέτη.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΡΩΝΙΤΗΣ
02 Σεπτεμβρίου 2021 15:25

Για 20 ολόκληρα χρόνια, τα γραφεία του περιοδικού μας, του Jazz & Τζαζ, ήταν δυο βήματα από το σπίτι του Μίκη Θεοδωράκη και άλλα δυο από της Μαργαρίτας, της κόρης του. Έτσι, η γνωριμία μας ήταν μονόδρομος: Τσάμη Καρατάσου, τα σκαλάκια προς τον περιφερειακό Φιλοπάππου, Γαριβάλδι και Επιφανούς. Από ψηλά, ο Μίκης έβλεπε πάντα την Ακρόπολη και εμείς, όταν με οποιαδήποτε αφορμή ήθελε την παρέα μας, απολαμβάναμε τον χειμαρώδη λόγο του και μας συνέπαιρνε με την ίδια δύναμη που μας συνέπαιρνε η μουσική του.

Μια μουσική που όλοι μάθαμε ως μοναδική σύμμειξη του ρεμπέτικου και του λαϊκού μας τραγουδιού με τους κώδικες της δυτικής (κλασικής ή λόγιας) μουσικής που ο Μίκης είχε σπουδάσει στην πατρίδα μας και το Παρίσι μέσα από ένα συνεχή αγώνα που διάλεξε να κάνει για μια καλύτερη κοινωνία. Μαζί με παραδοσιακά και βυζαντινά ακούσματα που ο ίδιος συνήθιζε να μεταγράφει στις ατέλειωτες ώρες και στα βάσανα της εξορίας.

Τραγούδια που εμείς, ως πιτσιρικάδες ακούγαμε στα γλέντια στα σπίτια μας ή στις εκδρομές της γειτονιάς με πούλμαν. «Σε πότισα ροδόσταμο», «Ποτάμι μέσα μου πικρό» αντηχούν ακόμα μέσα μου και θυμάμαι τη χαρά που ένιωσα όταν ο δεξιός πατέρας μου αγόρασε το πρώτο μας (στερεοφωνικό!) πικάπ από το μαγαζί του κολλητού αριστερού φίλου του. Ο κυρ-Στράτος, που ο πατέρας μου τον έκρυψε στο σπίτι μας δυο χρόνια αργότερα, τις πρώτες μέρες της χούντας, μας χάρισε το σινγκλάκι «Το παλληκάρι / Πάμε μια βόλτα στα Χανιά» με τον Μπιθικώτση. Εγώ όμως, από μικρός στα δύσκολα, λάτρεψα το «Μαουτχάουζεν» ήδη από τα 12 χρόνια μου.

Αργότερα, ως φοιτητής, εντρύφησα στη λεγόμενη μετασυμφωνική μουσική του Μίκη, στο «Άξιον Εστί» και στο «Πνευματικό Εμβατήριο» που μας είχε έρθει ως παράνομη κασέτα ηχογραφημένη live στη Στοκχόλμη. Ή στο υπέροχο «Canto General», την κορυφαία ποίηση του Νερούδα, τις αρχικές μουσικές του οποίου ακούσαμε από τους Los Calchakis και το σάουντρακ της ταινίας «Κατάσταση πολιορκίας» του Κώστα Γαβρά. Ή το «Σέρπικο» με τον Αλ Πατσίνο που μας έδωσε μια πρώτη γεύση από τις «Μπαλάντες» του.

Μεταπολίτευση, και η πρώτη μεγάλη συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη στο Καραϊσκάκη θα μπορούσε να είναι το δικό μας Γούντστοκ! Υπερβολές –μα έρχεται στο νου μου το χαμόγελο που έσκασα όταν η Ιταλίδα φίλη μου μου είπε «Tutti compagni»! Από τότε ήμουν σίγουρος πως η αίσθηση ενότητας θα μπορούσε να έχει ισχύ μέσα από τη μουσική του Μίκη και μόνο. Πράγμα που το ζούσα πλέον κάθε στιγμή, μιλώντας είτε με φίλους όπως ο πιανίστας της τζαζ Ραν Μπλέικ που έβαζε πάντα το «Βραδιάζει» στο κέντρο μιας μουσικής δραματουργίας του για την Ελλάδα, είτε με επιφανείς μουσικολόγους και μουσικούς του εξωτερικού που επέμεναν πως πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στο συμφωνικό / οπερατικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη (που σ’ εμάς είναι σχεδόν άγνωστο!).

Ταξίδεψα μαζί με τον Μίκη –και όχι μόνο μέσα από την μουσική του. Πήγαμε στην Πραιτώρια και το Γιοχάνεσμπουργκ για το «Άξιον Εστί». Είδαμε το Σοβέτο και την κοινωνία που προσπαθούσε να χτίσει ο Νέλσον Μαντέλα. Πήγαμε μαζί στο Βελιγράδι, αμέσως μετά τους βομβαρδισμούς, σε μια Γιουγκοσλαβία που διαμελιζόταν αλλά που η μουσική του Μίκη ήξερε πώς να την κρατάει ενωμένη.

Στα βράδια που βρισκόμαστε –μαζί με άλλους συναδέλφους– στη φιλόξενη βεράντα του σπιτιού του, ο Μίκης δεχόταν πάντα με χαρά το wilde cigarillo που του προσέφερα. Και καθώς φυσούσε τον δυσάρεστο σε κάποιους καπνό του, και κρεμόμασταν κυριολεκτικά από τα χείλη του προσπαθώντας να εκμαιεύσουμε κάποιες πληροφορίες που θα μας έκαναν κοινωνούς σε μια ελεύθερη και πλούσια ζωή όπως η δική του, εγώ έμενα μαγνητισμένος από το βλέμμα του. Ένα βλέμμα ανήσυχου παιδιού, έτοιμου να παίξει ακόμα και την ίδια του τη ζωή κάνοντας την επόμενη σκανταλιά του! Ένα βλέμμα γεμάτο λάμψη και δίψα για ζωή, περίεργο και έτοιμο να ρουφήξει άπληστα την επόμενη γνώση και εμπειρία. Και ένα βλέμμα παιχνιδιάρικο που νομίζω πως κράτησε μέχρι την τελευταία του στιγμή. Και έτσι νίκησε τον θάνατο στα σημεία.