Τι είναι η νιτρική αμμωνία που προκάλεσε την φονική έκρηξη στη Βηρυτό

Θρηνεί ολόκληρος ο Λίβανος μετά τις πολύνεκρες εκρήξεις που σημειώθηκαν το απόγευα της Τρίτης (04/08) στη Βηρυτό, οδηγώντας στον θάνατο πάνω από 100 ανθρώπους και τραυματίζοντας χιλιάδες πολίτες. 

Όπως όλα δείχνουν η έκρηξη ήταν αποτέλεσμα των 2.750 τόνων νιτρικής αμμωνίας που είχαν κατασχεθεί το 2014 και βρίσκονταν αποθηκευμένοι από τότε σε αποθήκη του λιμανιού της λιβανικής πρωτεύουσας.

Τι είναι η νιτρική αμμωνία 

Με τη χημική φόρμουλα NH4NO3 η νιτρική αμμωνία (ή νιτρικό αμμώνιο) απαντάται σε μεγάλες αποθέσεις στην έρημο Ατακάμα της Χιλής απ’ όπου εξορρύσσεται. Σήμερα, ωστόσο, σχεδόν το 100% του χημικού αυτού που χρησιμοποιείται είναι συνθετικό και παράγεται με αντίδραση αμμωνίας με νιτρικό οξύ. 

Πρόκειται για ένα ξηρό λίπασμα που αναμιγνύεται με άλλα λιπάσματα όπως φωσφάτα και χρησιμοποιείται σε σοδιές για να ενισχύσει την ανάπτυξη των φυτών. Είναι σχετικά σταθερό και η παραγωγή δεν είναι κοστοβόρα, γεγονός που το καθιστά δημοφιλέστερο έναντι άλλων ακριβότερων λιπασμάτων. 

Είναι επίσης βασικό συστατικό ενός βιομηχανικού εκρηκτικού που χρησιμοποιείται στις εξορύξεις μεταλλευμάτων, λατομεία και αστικές κατασκευές και αντιπροσωπεύει το 80% όλων των βιομηχανικών εκρηκτικών που χρησιμοποιούνται στις ΗΠΑ. 

Μπορεί να αναφλεγεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις και να αποδειχθεί θανατηφόρο.

Μπορεί να γίνει εκρηκτικό

Απαιτούνται ειδικές συνθήκες για να μετατραπεί η νιτρική αμμώνια από μια σταθερή ένωση σε εκρηκτικό, χωρίς καύσιμο ή εξωτερικό καταλύτη. 

Κατατάσσεται ως “ενεργητικό υλικό”, που παράγει θερμότητα καθώς αποσυντίθεται, όπως παράγεται θερμότητα από τη σήψη υλικών στη διαδικασία της κομποστοποίησης. 

Εάν υπάρχει επαρκής ποσότητα νιτρικής αμμωνίας, μπορεί να παράξει αρκετή θερμότητα για να πιάσει φωτιά και να την τροφοδοτήσει, χωρίς την ανάγκη εξωτερικού καταλύτη όπως οι φλόγες. 

Καθώς καίει, η νιτρική αμμωνία περνά από χημικές αλλαγές που οδηγούν στην παραγωγή οξυγόνου, που τροφοδοτεί με τη σειρά του τη φωτιά.

Νιτρική αμμωνία και τρομοκρατία

Λόγω του χαμηλού τους κόστους και της διαθεσιμότητά τους χημικά λιπάσματα έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή βομβών. Η νιτρική αμμωνία λειτουργεί ως μηχανή για μια έκρηξη, αλλά απαιτείται πυροκροτητής και καύσιμο. 

Το πρώτο πράγμα που συμβαίνει κατά την έκρηξη μιας βόμβας χημικού λιπάσματος είναι η έκρηξη του πυροκροτητή. Η παραγόμενη ενέργεια προκαλεί την εξάτμιση της νιτρικής αμμωνίας που το μετατρέπει αμέσως σε αέριο. Τα μόρια αμμωνίου και νιτρικού άλατος διαλύονται και σχηματίζεται ξαφνικά μεγάλη ποσότητα αερίου οξυγόνου. Το αέριο που απελευθερώνεται από το αποσυντιθέμενο λίπασμα είναι αυτό που προκαλεί την μεγαλύτερη έκρηξη. Η ταχεία απελευθέρωση οξυγόνου μαζί με την ενέργεια από το κύμα έκρηξης ανάβει το καύσιμο. 

Όταν το υγρό καύσιμο αναφλέγεται, καίγεται γρήγορα και απελευθερώνεται ακόμη περισσότερο αέριο.