Καραντίνα: Από που προέρχεται η λέξη

Η πανδημία του κορονοϊού έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητα του πλανήτη. Η ανθρωπότητα βιώνει πρωτοφανείς καταστάσεις, μετρά χιλιάδες νεκρούς, ενώ οι οργανισμοί υγείας βρίσκονται σε συνεχή επαγρύπνηση.

Οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο επιβάλλουν αυστηρά μέτρα προκειμένου να καθυστερήσουν, όπως μπορούν, την εξάπλωση ενός “επιθετικού” ιού. Με τις επιχειρήσεις να κλείνουν και τα πάντα να μπαίνουν σε μια προσωρινή “παύση” ή λέξη που έγινε συνώνυμο της σημερινής κανονικότητας είναι η “καραντίνα”.

Όμως από που προέρχεται;

Η ιστορία της πηγαίνει πίσω στο 1348. Η λέξη καραντίνα προέρχεται από την ενετική παραλλαγή της ιταλικής φράσης quaranta giorni (σαράντα μέρες). Σαράντα ήταν οι μέρες υποχρεωτικής απομόνωσης των πλοίων και του πληρώματος, κατά την επιδημία της Μαύρης πανώλης.

Το 1348 – 1353 μια από τις πιο καταστροφικές πλέον πανδημίες στην παγκόσμια ιστορία σημάδεψε τον πλανήτη, αφήνοντας περίπου 100 με 200 εκατομμύρια νεκρούς σε Ευρώπη και Ασία, μειώνοντας τον πληθυσμό από 450 εκατομμύρια σε 350 – 375 εκατομμύρια. Η μαύρη πανώλη ή μαύρος θάνατος (ή και πανούκλα!).

Οι πρώτες επίσημες καταγραφές ξεκίνησαν τον Οκτώβρη του 1347, όταν γενοβέζικα εμπορικά πλοία από το λιμάνι της Κάφφας στην Μαύρη Θάλασσα προσέγγισαν το λιμάνι της Μεσσήνης στη Σικελία, γεμάτα ετοιμοθάνατους και νεκρού και με αυτόν τον τρόπο μετέφεραν στην Ευρώπη την ασθένεια της πανώλης.

Η ασθένεια, σε συνδυασμό με τις κακές συνθήκες υγιεινής και την έλλειψη ιατρικών γνώσεων, μεταδίδονταν ακαριαία. Είχε δύο μορφές τη βουβωνική και την πνευμονική, ενώ μέχρι τις αρχές του 1348 είχε διαδοθεί από την Ιταλία, σε όλη την κεντρική Γαλλία και μέχρι τον χειμώνα του ίδιου έτους στη νότια Αγγλία και στις κάτω χώρες, μειώνοντας κατά ένα τρίτο τον πληθυσμό της Ευρώπης.

Η πανδημία προκλήθηκε από το εντεροβακτήριο Yersinia pestis, που ενδημεί σε πληθυσμούς της κεντρικής Ασίας. Η δημοφιλέστερη θεωρία για την έναρξη της είναι ότι προήλθε από τις στέπες της Μογγολίας, μέσω σταυροφόρων που επέστρεφαν από την Μέση Ανατολή, αν και υπάρχει επίσης η άποψη ότι προήλθε από τη βόρεια Ινδία.

Η στολή των ιατρών

Χαρακτηριστική είναι η στολή προστασίας των γιατρών που θεράπευαν την πανούκλα από τον 14ο μέχρι τον 17ο αιώνα.

Η μάσκα αποτελούσε το σήμα κατατεθέν και είχε τη μορφή πτηνού. Στο ράμφος τοποθετούσαν αρωματικά βότανα, όπως μέντα, γαρίφαλο, μύρο, ροδοπέταλα και λάβδανο. Ο κόσμος τότε πίστευε ότι η ασθένεια μεταφερόταν με τον αέρα και η μάσκα χρησίμευε για την προστασία του γιατρού.

Τα ρούχα τους ήταν δερμάτινα, επικαλυμμένα με κερί και δεν υπήρχε εκατοστό δέρματος ακάλυπτο. Τα μάτια προστατεύονταν με γυαλιά, με κόκκινους φακούς και στο κεφάλι φορούσαν ένα πλατύγυρο καπέλο, για να ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους πολίτες.

Μαζί τους κουβαλούσαν πάντα ένα μπαστούνι για να εξετάζουν τον ασθενή χωρίς να τον ακουμπούν αλλά και για να τον χτυπούν ως τιμωρία, καθώς πίστευαν ότι η πανούκλα προσέβαλλε τους αμαρτωλούς.