Μάνια Παπαδημητρίου στο NEWS 24/7: “Το κράτος οφείλει να καταγγέλλει φασιστικές συμπεριφορές και να μην αφήνει μόνους τους καλλιτέχνες”

Η Μάνια Παπαδημητρίου δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Είναι μία καλλιτέχνιδα που έχει δώσει τα σκηνοθετικά και υποκριτικά της διαπιστευτήρια σε βάθος χρόνου και δε φοβάται να πει τα πράγματα με το όνομά τους. Θιασώτισα του θεάτρου της απλότητας, του φτωχού θεάτρου, αυτού που στηρίζεται στο κείμενο και τον ηθοποιό, πρωταγωνιστεί στον Ντον Ζουάν, το κορυφαίο έργο του Μολιέρου σε σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Διαμαντή το οποίο ακούγεται στην ιστορική μετάφραση του Παντελή Πρεβελάκη. Η ίδια μαζί με τον Όμηρο Πουλάκη και τη Δανάη Παπουτσή ερμηνεύουν όλους τους ρόλους του κειμένου.

“Με γοητεύει το έργο του Μολιέρου γιατί ανακαλύπτεις σε κάθε δευτερόλεπτο πόσο μεγάλος συγγραφέας είναι και πόσο σπουδαίο είναι το θέατρο όταν γράφει ένας τόσο σπουδαίος συγγραφέας. Κάθε δράση, κάθε κατάσταση και κάθε λέξη έχουν βάθος φιλοσοφικό και ταυτόχρονα είναι ένα παιχνίδι, μια συνταγή μαγείας και έκστασης” αναφέρει στο NEWS 24/7 και στη συνέχεια εξηγεί τους συνεκτικούς του δεσμούς με το σήμερα λέγοντας “ ένα κλασικό έργο έχει πάντα κάτι να μας πει σήμερα. Αυτή είναι η δύναμή του, να επικοινωνεί με το σήμερα και να παρηγορεί τους ανθρώπους, καθώς βλέπουν τα παθήματα των άλλων ανθρώπων σε άλλες εποχές να μοιάζουν τόσο με τα δικά τους. Είναι τόσο λυτρωτικό να γελάς με τις διαολιές και τις ίντριγκες της κωμωδίας και μετά να συνειδητοποιείς το βάθος των καταστάσεων, γιατί έτσι το έχει ορίσει ο συγγραφέας, και να παγώνεις, να αρχίζεις να συλλογίζεσαι δικά σου πράγματα και ίσως και να κλαις. Να πηγαίνεις σπιτι σου με σκέψεις βαθιές και ουσιαστικές για τον άνθρωπο και τη μοίρα του, που είναι το να μην μπορεί να ορίζει πάντα τον εαυτό του, αν και η φυση τού έχει δώσει τη συνείδηση να τον αναγνωρίζει ως εαυτό. Το μεγα βάσανο της υπαρξης…”

Τι συμβολίζει για εσάς ο Δον Ζουάν; Είναι τελικά απατεώνας ή επαναστάτης;
Ο Ντον Ζουάν του Μολιέρου είναι και τα δύο. Είναι οπωσδήποτε απατεώνας και σκορπάει τη δυστυχία στις γυναίκες που αποπλανά. Αλλά είναι και ένας πανέξυπνος διανοητής, ένας καταπληκτικός ρήτορας και βέβαια και επαναστάτης γιατί τολμάει να καταδείξει την υποκρισία της κοινωνίας των ευγενών της εποχής του (οντας ο ιδιος ευγενης) που ζει μέσα στο ψέμα της δήθεν ταπεινότητας, της δήθεν αγνότητας, της δήθεν πίστης, ενώ από πίσω κάνει ή θέλει να κάνει δηλαδή τα ίδια και χειρότερα ίσως με αυτόν. Ειναι μέγας υβριστής και γι αυτό συντρίβεται, αλλά πριν συντριβεί ο Μολιέρος τού δίνει τον ωραιότερο και αποκαλυπτικότερο μονόλογο, αυτόν που μιλάει για την υποκρισία των άλλων, των κατηγόρων του. Πριν χαθεί ολοκληρωτικά από τον κόσμο ο Ντον Ζουαν αφήνει ως απολογία στην κοινωνία έναν λόγο που ενοχοποιεί και ταράζει όποιον τον ακούσει.

Τα εργα είναι κατασκευές που συνήθως έχουν μέσα τους στοιχεία από τη ζωή, αλλά σε τέτοιες ποσότητες και αναλογίες που δεν μπορείς να τα ταυτίσεις εύκολα με εναν πραγματικό ανθρωπο.

Υπάρχουν σύγχρονοι Δον Ζουάν γύρω μας;
Τα εργα είναι κατασκευές που συνήθως έχουν μέσα τους στοιχεία από τη ζωή, αλλά σε τέτοιες ποσότητες και αναλογίες που δεν μπορείς να τα ταυτίσεις εύκολα με εναν πραγματικό ανθρωπο. Υπάρχουν και Ταρτούφοι και Δον Ζουαν και Μισανθρωποι,και Σγαναρέλοι και Καρλότες και Ματούριν, από τη ζωή είναι παρμένα τα πρότυπα αυτών των χαρακτήρων. Αλλά δεν υπάρχουν εύκολα Ελβίρες, ούτε μιλούν έτσι τα αγάλματα, ωστε οι Δον Ζουάν να τρομάξουν και να αποσταθεροποιηθούν, κι όταν κάποιοι βρίσκονται σε επαφή με κάποια μεταφυσική εμπειρία και αλλάζουν, διαλύονται η μετανοούν, δεν το μαθαίνουμε ποτέ.

Παρατηρώντας το «ζωντανό» θέατρο του τελευταίου τριμήνου, θα λέγατε πως η 18μηνη πολιτιστική σιωπή ήταν εποικοδομητική σ´ εναν βαθμο; Εσείς πώς την βιώσατε;
Ειδικά το πρώτο λοκντάουν το βίωσα ως κάτι αναγκαίο που με δυσκόλεψε στην αρχή, αλλά τελικά αποδείχθηκε εποικοδομητικό. Μέσα σε αυτό το διάστημα διάβασα, έγραψα, σκέφτηκα, ξαναβρήκα έναν ρυθμό ζωής που είναι πιό ανθρώπινος και αρμονικός με τη φύση και ασχολήθηκα περισσότερο με εκείνους που αγαπώ. Τώρα ξέρω πως εάν ξαναγίνει, δε με τρομάζει. Και ίσως και να το επιθυμώ προκειμένου να γλυτώσουμε απο τον τρόμο της νέας μετάλλαξης του ιού και του κινδύνου ακόμα και αν έχεις κάνει τα εμβόλια.

Το θέατρο βρίσκεται διαρκώς στο προσκήνιο με καλλιτέχνες να αποκαθηλώνονται ή να ηρωοποιούνται, μία με το ξέσπασμα του #metoo, μία με τη διαμάχη με τον Άρη Σερβετάλη για το εμβολιασμένο ή μη κοινο, λίγο καιρό πριν διεκόπη από γνωστή δημοσιογράφο θεατρική παράσταση, επειδή διαφωνούσε με το κείμενο του έργου, πρόσφατα ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος αρνήθηκε να παίξει παρουσία της. Πώς τα σχολιάζετε αυτά και πώς νιώθετε που ο ρόλος του καλλιτέχνη παίρνει πλέον άλλες διαστάσεις;

Νομίζω πως δεν είναι όλα αυτά τα ζητήματα της ίδιας τάξης και σημασίας. Το να πάψουν οι κακοποιητικές συμπεριφορές στο θέατρο, αλλά και σε κάθε εργασιακό χώρο είναι αναγκαίο. Και ως πρώτη βασική προϋπόθεση, αν μιλάμε για τις παραστατικές τέχνες, θα έθετα τον όρο να μην εργαζεται κανείς χωρίς να πληρώνεται. Και φυσικά εννοώ τις πρόβες, γιατί η βασική εργασία μας, η πολύωρη, ο μέγας κόπος και μόχθος όλων ημών, είναι οι πρόβες.
Έχουν γίνει κάποια βήματα προς αυτή την κατεύθυνση απο τα σωματεία μας. Δευτερο πολύ σημαντικό το να αναγνωρίζονται τα πτυχία των καλλιτεχνών και να μην παραμένουν αδιαβάθμητα, δηλαδή στον αέρα, ως προς την ακαδημαϊκή αναγνώριση και δυνατότητα συνέχειας.

Ως προς τον κώδικα δεοντολογίας στην εργασία και στις σπουδές των καλλιτεχνών που πρέπει να υπάρξει βεβαίως, έχει όμως σημασία πώς και από ποιους φορείς θα συνταχθεί και θα επιβληθει Και φυσικά υπάρχει το νομικό θέμα του αξιόποινου της κακοποιητικής σεξουαλικά και όχι μόνο συμπεριφοράς μέσα και γύρω από την εργασία, που πρεπει να νομοθετηθεί. Όλα αυτά μαζί πιστεύω ότι αν γίνουν να βοηθηθούμε να αλλάξει το τοπίο.

Η υπόθεση Σερβετάλη είναι ένα άλλο εντελώς διαφορετικό θέμα στο οποίο η άποψή μου είναι ότι το βασικό είναι να μην κατέβει η παράσταση και μείνουν οι υπόλοιποι χωρίς δουλειά. Αυτό απεφεύχθη συνεπώς δεν έχω να σχολιάσω τίποτα άλλο. Είμαι υπέρ των εμβολίων και του εμβολιασμού, αλλά ο καθένας δικαιούται να έχει τις πεποιθησεις του και να τις εκφράζει, πολλώ δε μάλλον όταν έχει εγκαίρως ενημερώσει την παραγωγή.

Το θέμα του σταματηματος της παράστασης λόγω προσωπικών θεμάτων ενός μεγαλοεπιχειρηματία με τη σάτιρα είναι καθαρός τραμπουκισμός, έχει ξανασυμβεί με είσοδο σε θέατρο και σπάσιμο της πόρτας και ρίψη κροτίδων στην αίθουσα και οφείλει το κράτος να καταγγείλει σαφώς τέτοιες φασιστικές συμπεριφορές και να μην αφήνει μόνους τους καλλιτέχνες να το καταγγέλλουν.

Γνωρίζουμε πως είμαστε στα χέρια τόσο ισχυρών φατριών που χειρίζονται τα μέσα, τον Τύπο και όλη την επικοινωνία που μπορούν να μας σβήσουν όποτε το θελήσουν

Παρόλα αυτά και μόνους μας να μας αφησει, εμείς θα δειξουμε με τη στάση μας και την συντεχνιακή μας αλληλεγγύη ότι αυτά δεν περνάνε εδω Αυτό έκανε πρώτος ο ηθοποιος και βουλευτης Κλέωνας Γρηγοριάδης με την ομιλια του στη Βουλή, αυτό έδειξε και ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος με τη σταση του στο θέατρο. Γνωρίζουμε πως είμαστε στα χέρια τόσο ισχυρών φατριών που χειρίζονται τα μέσα, τον Τύπο και όλη την επικοινωνία που μπορούν να μας σβήσουν όποτε το θελήσουν. Αλλά όταν αυτοί κάνουν τέτοια βασικά ατοπηματα μέσα στο δικό μας γήπεδο (για να μιλήσω με ποδοσφαιρικούς όρους μια και το θέμα μας άπτεται αυτής της πλευρας) αυτό που πετυχαίνουν είναι να μας συσπειρώνουν και να δυναμώνουν τη συντεχνία μας και την αγωνιστική μας διάθεση. Και αυτό είναι κάτι που ποτέ δεν άρεσε ούτε στην εξουσία του χρήματος ούτε σ αυτήν του Τύπου. Αυτοί χάνουν με τέτοιες προφανείς χυδαιότητες. Εμείς βγαίνουμε πιο δυνατοί.

Τι θα αλλάζατε -αν μπορούσατε- στο σύγχρονο θεατρικό τοπίο;
Πολλά θα άλλαζα, αλλά βασικά θα στήριζα το σύγχρονο θεατρικό τοπίο για να μην διαλυθεί μέσα σε μια εποχή τόσο δύσκολη και λόγω της πανδημίας, αλλά και λόγω της ανόδου και επικράτησης της ψηφιακής τεχνολογίας που κατα κάποιο τρόπο εκτοπίζει τις παραδοσιακές παραστατικές τέχνες και ειδικά το θέατρο και τη θεατρική αφήγηση. Θα στήριζα το θέατρο με στόχο να αλλάξει η νοοτροπία του πανικού που έχει καταλάβει τους καλλιτέχνες να κάνουν συνεχώς κάτι καινούριο, συνεχώς κάτι νεωτεριστικό, χωρίς να έχουν ούτε τη γνώση του το πόσο αυτό κοστιζει για να γινει καλό ούτε βέβαια και τα χρήματα να το υποστηρίξουν και τελικά πέφτουν βορά, θυσιάζονται στις ορέξεις εκείνων που έχουν τα μέσα. Θα στήριζα το θεατρο της απλότητας, το φτωχό θέατρο, αυτό που στηρίζεται στο κείμενο και τον ηθοποιό, σε απλά σκηνικά και χωρίς φιοριτούρες, κάτι δηλαδή που και πιο οικονομικό είναι και απείρως πιο δύσκολο πνευματικά και ψυχικά.

Θα στήριζα το θεατρο της απλότητας, το φτωχό θέατρο, αυτό που στηρίζεται στο κείμενο και τον ηθοποιό, σε απλά σκηνικά και χωρίς φιοριτούρες, κάτι δηλαδή που και πιο οικονομικό είναι και απείρως πιο δύσκολο πνευματικά και ψυχικά.

Είμαι ευτυχής που ο σκηνοθέτης μας Αλέξανδρος Διαμαντής πιστεύει σε αυτό και επενδύει σε αυτό, έχοντας σαν οδηγό του ένα τόσο υπέροχο κείμενο σαν τον Ντον Ζουαν του Μολιέρου και μάλιστα σε μια παλιά και ποιητική μετάφραση του Παντελή Πρεβελάκη. Δίνει έτσι ένα σήμα βουτιάς στην ιστορία του θεάτρου. Και δίχως βουτιά στην ιστορία δεν υπάρχει θέατρο. Μπορεί να υπάρχουν projects όπως τα λέμε, work in progress, installations με ηθοποιούς και διάφορες άλλες συγχρονες και υπέροχες μορφές παρουσίασης, αλλά όχι θέατρο. Το θεατρο απαιτεί συνομιλία με το παρελθόν, το δικό σου και των άλλων. Και ταυτόχρονα απόλυτη συνομιλία με το παρόν δηλαδή την ανάσα και το συλλογικό υποσυνείδητο των ηθοποιών πάνω στη σκηνή και των θεατών. Έτσι μόνο συνομιλείς με το μέλλον.

Λενε για τον τελευταιο μονολογο του Σγαναρέλου που παίζω στο εργο, ότι προοιωνίζει την Γαλλική Επανάσταση. Μια επανάσταση που ηρθε 100 χρονια μετα το εργο. Πώς ειναι δυνατόν να την προοιωνίζει; Αυτά είναι αναλύσεις βγαλμένες εκ των υστέρων απο την συνολική γνώση της ιστορίας. Αυτό που σίγουρα δηλώνει το τέλος που ο υπηρέτης ζητάει από το νεκρό αφέντη του τους μισθούς του και καταριέται την κατάσταση και τη θέση που τον έφερε η ανάγκη μια και δεν θα τους πάρει ποτέ, αυτό που σιγουρα δηλώνει είναι το τέλος της συγκεκριμένης κατάστασης των ευγενών που ξέπεφταν και χάνονταν μες στη διαφθορά αφήνοντας προφανώς και ολους τους υποτακτικούς στη δούλεψη τους ξεκρέμαστους. Το τέλος της προηγούμενης κατάστασης καταδεικνύει κι εμείς διαβάζουμε εκ των υστέρων σε αυτό την Γαλλική Επανάσταση που ηρθε εκατό χρόνια μετά.

Το θέατρο δείχνει αυτό που υπάρχει και μέσα σε αυτό που υπάρχει είναι εγγεγραμμένο το μελλοντικό. Ειμαστε κι εμείς σήμερα σε μια μετάβαση, αλλά τι ακριβώς θα έρθει και κυρίως πότε και αν θα προλάβουμε να το αναγνωρίσουμε είναι βασικά ερωτηματα που ελάχιστοι μπορούν να απαντήσουν κι αυτοι πιθανολογώντας. Ας είμαστε λοίπον ταπεινότεροι απεναντι στο παλιό και ας επιτρέψουμε στα κειμενα να παρηγορούν τους ανθρώπους και να τους εμπνέουν….

Μετάφραση: Παντελής Πρεβελάκης/Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Διαμαντής/Σκηνικά – Κοστούμια: Λέα Κούση/Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης/Βοηθός Σκηνοθέτη: Εύα Πουλή/Φωτογραφίες: Σταύρος Χαμπάκης/ Ερμηνείες: Όμηρος Πουλάκης: Ντον Ζουάν, Μάνια Παπαδημητρίου: Σγκαναρέλ, Πιερρό, Ματουρίν, Ντον Αλόνσο , Δανάη Παπουτσή: Ντόνια Ελβίρα, Γκουσμάνος, Σαρλότ, Λαραμέ, Ζητιάνος, Ντον Κάρλος, Ντιμάνς, Φάντασμα

Θέατρο Σημείο, κάθε Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30 και Κυριακή στις 19:30. Η διάρκεια της παράστασης είναι 100 λεπτά/ Τιμές εισιτηρίων: -Γενική είσοδος: 15 ευρώ | Φοιτητικό εισιτήριο: 6 ευρώ, -Ατέλειες, Ανέργων, ΑΜΕΑ: είσοδος δωρεάν, -Κάθε Παρασκευή, γενική είσοδος: 8 ευρώ

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις