Σχέδιο SPV: Συμμαχία Κίνας, Ρωσίας και ΕΕ για τη διάσωση της συμφωνίας με το Ιράν

Την εξεύρεση εναλλακτικού πλάνου προκειμένου να παρακάμψουν τις κυρώσεις των ΗΠΑ στο Ιράν σχεδιάζουν από κοινού Ευρωπαϊκή Ένωση, Κίνα και Ρωσία. Το στοίχημα του σχεδίου SPV (Special Purpose Vehicle, που προσιδιάζει στις ενέργειες εταιριών προκειμένου να αποτρέψουν την χρεωκοπία μιας θυγατρικής τους ή μια συμφωνίας) είναι να δώσουν κίνητρα στην Τεχεράνη ώστε να παραμείνει πιστή στην συμφωνία που υπέγραψε, τους όρους της οποίας τίναξε στον αέρα ο Ντόναλντ Τραμπ ερχόμενος στην εξουσία. 

Μιλώντας για το ζήτημα στο περιθώριο της γενική Σύνοδος των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, η επικεφαλής εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ, Φεντερίκα Μογκερίνι εξήγησε πως το πλάνο στοχεύει στη διευκόλυνση των πληρωμών αναφορικά με τις ιρανικές εξαγωγές σε ευρωπαϊκής επιχειρήσεις – συμπεριλαμβανομένου και του πετρελαίου – καθώς και των εισαγωγών από την γηραιά ήπειρο, με την προϋπόθεση πως οι ιρανικές επιχειρήσεις συμμορφώνονται με τις γενικές επιχειρηματικές κατευθυντήριες του κοινοτικού δικαίου.  

Που στοχεύει το SPV

Ο βασικός στόχος είναι το SPV να αποτελέσει όχημα αποφυγής των αμερικανικών κυρώσεων και των επιπτώσεών τους, εκτός φυσικά από τις ευρωπαϊκές εταιρίες και σε επιχειρήσεις άλλων χωρών. Ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ρουχανί, απευθυνόμενος στα Ηνωμένα Έθνη επανέλαβε την αφοσίωση της Τεχεράνης στη συμφωνία και κατηγόρησε τις ΗΠΑ πως ασκεί πιέσεις σε άλλες χώρες να αθετήσουν την συμφωνία για τα πυρηνικά. 

Από την πλευρά του οι ΗΠΑ, δια του υπουργού εξωτερικών Mike Pompeo εξέφρασε την βαθιά του απογοήτευση για το ευρωπαϊκό σχέδιο. «Πρόκειται για τα πιο αντιπαραγωγικά μέτρα για την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή και στον κόσμο γενικότερα» σχολίασε ο Αμερικανός. 

Πώς θα λειτουργήσει το SPV

Μια σειρά από think tanks φαίνεται πως έχουν επεξεργαστεί τρόπους να λειτουργήσει το φιλόδοξο πλάνο της ΕΕ, με βασικό στόχο να παρακάμπτονται ή και να αντικρούονται οι κυρώσεις της Ουάσιγκτον. Ένα παράδειγμα, θέλει το Ιράν να μεταφέρει αργό πετρέλαιο σε γαλλική εταιρία, με το αντίτιμο να πιστώνεται σε ιταλική εταιρία παραγωγής αγαθών που θα επιστρέφει εμπορεύματα στην Τεχεράνη. Ως εκ τούτου, στην συναλλαγή αυτή δεν θα εμφανίζεται ιρανική εταιρία και συναλλαγή με Ιρανούς επιχειρηματίες στο τραπεζικό σύστημα. 

Επιπλέον, γίνεται λόγος για την δημιουργία ενός ενδιάμεσου πολυεθνικού φορέα εντός της ΕΕ, ο οποίος και θα επιφορτιστεί με την διαχείριση εμπορικών συναλλαγών ευρωπαϊκών εταιριών με το Ιράν, με στόχο το οικονομικό «πάρε-δώσε» να παραμένει μη ανιχνεύσιμο στις ΗΠΑ. Η πρόταση έρχεται πακέτο με ευρωπαϊκή νομοθεσία που πέρασε τον περασμένο Αύγουστο και θεωρητικά εξαλείφει τις επιπτώσεις των κυρώσεων σε ευρωπαϊκές εταιρίες. 

Αποσύρονται οι Ευρωπαίοι επιχειρηματίες

Ωστόσο, δύο πρώην Αμερικανοί αξιωματούχοι επί διοικήσεως Ομπάμα, μιλώντας στον Guardian, εξέφρασαν τις επιφυλάξεις τους για το κατά πόσο το SPV θα αποτελούσε ασφαλή τρόπο για ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που έχουν στις τάξεις τους Αμερικανούς εργαζόμενους ή παραρτήματα στην Αμερική. «Ο μηχανισμός ανοίγει την πόρτα για μια μακροπρόθεσμη αποδυνάμωση των κυρώσεων των ΗΠΑ» σχολιάζει ο Τζάρετ Μπλανκ, πρώην σύμβουλος του Μπαράκ Ομπάμα, που ωστόσο βλέπει συμβολική δυναμική στην κίνηση και όχι πρακτική εφαρμογή της. 

Η λύση μοιάζει επιτακτική για την Ευρώπη, καθώς εκτιμάται πως η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σκοπεύουν να αποσυρθούν από την ιρανική αγορά προκειμένου να αποφύγουν το ενδεχόμενου να μπουν στην μαύρη λίστα της Ουάσιγκτον. Ωστόσο, άλλες χώρες, όπως η Ρωσία και η Ινδία είναι έτοιμες να προκαλέσουν την παντοκρατορία των ΗΠΑ και να συνεχίσουν τις συναλλαγές με το Ιράν.