Γιατί η αγελάδα θα γίνει το μεγαλύτερο ζώο στη Γη

Η «έξοδος» των ανθρώπων από την Αφρική, που άρχισε πριν από περίπου 125.000 χρόνια, συνέπεσε -όχι τυχαία- με μια δραματική παγκόσμια μείωση του μεγέθους των θηλαστικών, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα.

Η τάση σμίκρυνσης αναμένεται να συνεχισθεί και στο μέλλον, σε βαθμό που μετά από περίπου 200 χρόνια το μεγαλύτερο ζώο στην ξηρά μπορεί να είναι η αγελάδα, η οποία θα ζυγίζει γύρω στα 900 κιλά.

Οι επιστήμονες βρήκαν ελάχιστες ενδείξεις ότι η κλιματική αλλαγή και γενικά οι περιβαλλοντικές πιέσεις ήσαν ο καθοριστικός παράγων είτε για την πλήρη εξαφάνιση πολλών ζώων είτε για τη σμίκρυνση του μεγέθους τους. Όπως είπαν, τόσο τα μεγάλα όσο και τα μικρά ζώα φαίνονται να έχουν υπάρξει μέχρι σήμερα εξίσου ευάλωτα στις μεταβολές της θερμοκρασίας.

Όμως, τα μεγάλα ζώα σαφώς μπήκαν στο στόχαστρο του «έμφρονος» ανθρώπου (Homo sapiens) και των ξαδέρφων μας, των Νεάντερταλ. Όπως δήλωσε η επίκουρη καθηγήτρια βιολογίας Κέιτ Λάιονς του Πανεπιστημίου της Νεμπράσκα-Λίνκολν, «αν σκοτώσεις ένα λαγό, θα ταΐσεις την οικογένειά σου για ένα βράδυ, αλλά αν μπορείς να σκοτώσεις ένα μεγάλο θηλαστικό, θα θρέψεις όλο το χωριό σου».

Τα είδη των θηλαστικών που έχουν εξαφανισθεί πια, ήταν συνήθως διπλάσια ή τριπλάσια σε μέγεθος σε σχέση με τα θηλαστικά που επιβίωσαν, κάτι που παρατηρείται σε όλο τον πλανήτη και δεν υπήρξε τοπικό φαινόμενο. Πιο εμβληματική αλλά καθόλου μοναδική περίπτωση υπήρξε το γιγάντιο μαμούθ, το οποίο -παρά το μέγεθός του- κυνηγήθηκε ανελέητα.

Είναι ενδεικτικό ότι προτού ξεκινήσει η ανθρώπινη έξοδος του (Homo sapiens) από τη «μαύρη» ήπειρο πριν από 125.000 χρόνια, στην Αφρική ζούσαν ήδη θηλαστικά με περίπου το μισό μέγεθος σε σχέση με την τότε Ευρασία. Αυτό δείχνει ότι η αλληλεπίδραση ανθρώπων κυνηγών-ζώων είχε κιόλας αρχίσει να γέρνει τη ζυγαριά σε βάρος των δεύτερων.

Μετά τις μαζικές μεταναστεύσεις των προγόνων μας, μία ανάλογη σταδιακή συρρίκνωση του μεγέθους των θηλαστικών άρχισε να παρατηρείται σε όλες πλέον τις ηπείρους. Σταδιακά το μέσο μέγεθος των ζώων στις άλλες ηπείρους έπεσε κάτω και από αυτό των αφρικανικών ζώων. Τελικά, οπουδήποτε στον κόσμο, τα ζώα που απέμειναν, είναι πολύ μικρότερα από ό,τι στο μακρινό παρελθόν.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την καθηγήτρια Βιολογίας Φελίζα Σμιθ του Πανεπιστημίου του Νέο Μεξικό, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Science”, εκτιμούν ότι έχει υπάρξει πάνω από δέκα φορές μείωση τόσο στο μέσο όσο και στο μέγιστο μέγεθος των θηλαστικών.

Ενδεικτικά, στη βόρεια Αμερική το μέσο βάρος των θηλαστικών της ξηράς έχει πέσει από τα 98 στα 7,6 κιλά στη διάρκεια της ύστερης Πλειστοκαίνου περιόδου, που συνέπεσε με την εφεύρεση των όπλων μακρού βεληνεκούς από τους προγόνους μας. Αν αυτή η διαχρονική τάση συνεχισθεί, το μέσο βάρος των θηλαστικών της αμερικανικής ηπείρου αναμένεται να μειωθεί κι άλλο, μόλις στα 4,9 κιλά, μέσα σε λίγες εκατονταετίες.

Καθώς όμως τα θηλαστικά παίζουν ζωτικό ρόλο στη διαμόρφωση των οικοσυστημάτων, η σμίκρυνσή τους αυτή θα έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις και σε άλλους οργανισμούς.