Ελληνοτουρκικά: Κλειδί η λέξη “διάλογος”. Πότε όμως και με ποιους όρους;

Όσο πληθαίνουν τα σημάδια αποκλιμάκωσης στο Αιγαίο, τόσο περισσότερο η λέξη «διάλογος» αναφορικά με την Τουρκία επανέρχεται στο προσκήνιο. Τόσο η πλευρά της Γερμανίας όσο και οι ΗΠΑ έχουν επισημάνει στις επίσημες ανακοινώσεις τους ότι αυτός είναι ο τρόπος που προκρίνουν για την επίλυση των διακρατικών διαφορών. Παρόλα αυτά διαφαίνεται ως κοινή πεποίθηση τόσο στην κυβέρνηση όσο και συνολικά στο πολιτικό σκηνικό πως αν και δεν αποτελεί ελληνική επιλογή η ένταση οι σημερινές συνθήκες αποκλείουν, άμεσα ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Τουναντίον, οι Ένοπλες Δυνάμεις θα παραμείνουν σε κατάσταση επιφυλακής έως και την ερχόμενη Κυριακή οπότε «λήγει» και η τουρκική NAVTEX για σεισμολογικές έρευνες σε τμήμα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Η Τουρκία φαίνεται να συνεχίζει την τακτική της «προσμέτρησης αντιδράσεων» από την ελληνική πλευρά. Συνεχίζει δηλαδή τις αντιφατικές κινήσεις. Έτσι οι συνεχείς προκλητικές δηλώσεις του, με τις οποίες μεταξύάλλων θέλησε να …θυμίσει ότι «η Κωνσταντινούπολη βρίσκεται στα χέρια του τουρκικού έθνους» συνδυάζονται αντιφατικά με κινήσεις απόσυρσης πολεμικών πλοίων από την ευρύτερη περιοχή της Αττάλειας. Εκεί όπου παραμένει προσαραγμένο και το ερευνητικό πλοίο «Όρουτς Ρέις».

Από την πλευρά της κυβέρνησης έχει αποσαφηνιστεί ότι διάλογος με την Τουρκία βρίσκεται στο επίκεντρο της στρατηγικής της στα ελληνοτουρκικά. Όμως όχι στην παρούσα χρονική στιγμή αλλά με συγκεκριμένους όρους, αντικείμενο και προϋποθέσεις. Στην συγκεκριμένη συγκυρία δεν συντρέχου προϋποθέσεις διαλόγου, αυτή η θέση απηχεί όχι μόνον την επίσημη «γραμμή» της εξωτερικής πολιτικής αλλά και όλες τις τάσεις στο εσωτερικό της Νέας Δημοκρατίας.

Είναι χαρακτηριστική η δήλωση που έκανε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας ξεκαθαρίζοντας πως «διάλογος υπό καθεστώς απειλών δεν νοείται». Παράλληλα βέβαια επισήμανε ότι «η Ελλάδα είναι ανοιχτή στο διάλογο, αλλά υπό όρους και οι όροι δεν είναι ελληνικοί, αλλά αυτονόητοι, είναι η προϋπόθεση του σεβασμού του διεθνούς δικαίου, του δικαίου της θάλασσας και των κανόνων της καλής γειτονίας». Αλώβητη παραμένει και η θέση ότι οι δίαυλοι επικοινωνίας με την Τουρκία θα είναι ανοιχτοί, ανεξαρτήτως συνθηκών. Κατά του διαλόγου άμεσα έχει ταχθεί και ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς που συνεχίζει να θεωρεί την τουρκική τακτική «πειρατική» ενώ αντίστοιχη θέση έχει εκφράσει και ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Μάκης Βορίδης αναρωτώμενος «τι να συζητήσουμε με την Τουρκία; Την ψευτο-ΑΟΖ με τη Λιβύη;». Άλλα στελέχη του κόμματος είναι πιο αισιόδοξα για το μέλλον θεωρώντας όμως επίσης απαγορευτικές τις σημερινές συνθήκες. Χαρακτηριστική ήταν η αναφορά του Μάξιμου Χαρακόπουλου που εκτίμησε ότι «ας ελπίσουμε ότι δεν θα αργήσει η μέρα που θα επικρατήσουν πιο νηφάλιες απόψεις στη γείτονα χώρα. Μέχρι τότε η ΕΕ και συνολικότερα ο δυτικός κόσμος οφείλει να αντιδράσει δυναμικά». Αναφορικά με το περιεχόμενο του όποιου διαλόγου συντελεστεί στο μέλλον με την Τουρκική πλευρά, η θέση της κυβέρνησης είναι πως αυτός μπορεί να αφορά την μόνη αποδεκτή διαφορά, που είναι η υφαλοκρηπίδα. Όπως πολλάκις έχει αναφέρει η Ντόρα Μπακογιάννη το αντικείμενο μπορεί να είναι αποκλειστικά η υφαλοκρηπίδα. Επίσης σημείωσε ότι χρειάζεται «ειλικρινή προσπάθεια να επιλύσουμε την διαφορά μας με την Τουρκία ώστε να μειώσουμε τις εντάσεις». Όπως σημείωσε γι αυτό «χρειάζονται δύο. Δεν μπορεί ο ένας να θέλει και ο άλλος να πιστεύει ότι μπορεί να καθίσει στο τραπέζι με απειλές».

Αυτά όσον αφορά τον διμερή διάλογο γιατί στις όποιες επαφές υπάρξουν μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας η ελληνική πλευρά επιθυμεί να είναι παρούσα. Ιδίως στις συζητήσεις που αναμένονται για τα θέματα που αφορούν το προσφυγικό. Όλα τα παραπάνω δεν αναιρούν την «κόκκινη γραμμή» που θα ισχύσει έως και τις 2 Αυγούστου που θα εκπνεύσει η παράνομη τουρκική NAVTEX. Ο γραμματέας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Νέας Δημοκρατίας, στέλεχος που θεωρείται ότι εκφράζει με μεγάλη αυθεντικότητα τις επίσημες κυβερνητικές θέσεις, ξεκαθάρισε πως «για την προστασία των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων θα κάνουμε ότι χρειάζεται. Δεν πρόκειται να ανεχτούμε νέα τετελεσμένα. Δεν πρόκειται να ανεχθούμε εισβολή και απόπειρα υφαρπαγής ελληνικής υφαλοκρηπίδας». Στην ίδια γραμμή πλεύσης έχει κινηθεί και ο στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού Γιώργος Γεραπετρίτης επισημαίνοντας πως «έχουμε κάνει ένα επιχειρησιακό πλάνο με όλα τα πιθανά σενάρια και είμαστε έτοιμοι να αντιδράσουμε».

Στο ζήτημα αυτό υπάρχει η σύμφωνη γνώμη της αντιπολίτευσης. Όπως επισήμανε σε συνέντευξή του ο Γιώργος Κατρούγκαλος «το ελάχιστο και αυτονόητο είναι να αποκρούσουμε άμεσα κάθε απειλή στην υφαλοκρηπίδα μας, όπως πράξαμε και κατά την διακυβέρνηση μας το 2018». Επισήμανε πως « η Ελλάδα πρέπει να επιδιώξει, κατά την Γερμανική Προεδρία, άμεση συμμετοχή στον ευρωτουρκικό διάλογο, ώστε να γίνουν οι κόκκινες γραμμές μας κόκκινες γραμμές της Ευρώπης». Ο Νίκος Φίλης σε δική του συνέντευξη σημείωσε ότι πρέπει «να αξιοποιήσουμε κάθε δυνατότητα προετοιμασίας διαλόγου, που όμως πρέπει να στηρίζεται σε καθαρές επιδιώξεις στη βάση του διεθνούς δικαίου και να οδηγεί στην Χάγη, την κατάλληλη στιγμή. Οργανωμένο τουρκικό σχέδιο «βλέπει» το Κίνημα Αλλαγής. ¨

Όπως είπε ο εκπρόσωπος τύπου του κόμματος, Παύλος Χρηστίδης «ανεξαρτήτως της αποκλιμάκωσης που φαίνεται να υπάρχει τις τελευταίες ώρες, είναι σίγουρο ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα οργανωμένο σχέδιο της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή. Η διεθνής απάντηση πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα και κυρώσεις άμεσα».