ΠΕΡΑΣΜΑ ΝΤΙΑΤΛΟΦ: ΥΠΟΗΧΟΙ VORTEX ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΛΥΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΣΤΟ “ΒΟΥΝΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ”
Ο θάνατος των εννέα σκιέρ τον Φεβρουάριο του 1959 στο Πέρασμα Ντιάτλοφ, στα Ουράλια Όρη της Σοβιετικής Ένωσης, παραμένει μέχρι σήμερα ένας μεγάλος γρίφος. Η πορεία τους, η μοιραία νύχτα, οι θεωρίες που γράφτηκαν, το μυστικό αρχείο που συνεχίζει να είναι κλειδωμένο.
Σχεδόν 63 χρόνια έχουν περάσει από τον θάνατο των εννέα πεζοπόρων σκιέρ στο περίφημο πέρασμα Ντιάτλοφ, στα Ουράλια Όρη της τότε Σοβιετικής Ένωσης και κανείς δεν έχει καταφέρει να δώσει μια πειστική εξήγηση για το τί πραγματικά συνέβη τον Φεβρουάριο του 1959, σε ένα μυστήριο που παραμένει ανεξιχνίαστο μέχρι σήμερα. Το Magazine κάνει μια μικρή αναδρομή στη μοιραία εξόρμηση της ομάδας του Ντιάτλοφ, στην εξαφάνιση της αποστολής, την έρευνα για τον εντοπισμό των αγνοούμενων, την ανακάλυψη των πτωμάτων και φυσικά τις σημαντικότερες θεωρίες που αναπτύχθηκαν από τότε γύρω από τις πιθανές εξηγήσεις για τις ομολογουμένως περίεργες συνθήκες κάτω από τις οποίες επήλθε το μοιραίο.
Ας τα πάρουμε από την αρχή, γυρίζοντας τον χρόνο πίσω, στον Ιανουάριο του 1959. Ήταν τότε, που ο 23χρονος Ιγκόρ Ντιάτλοφ οργάνωσε μια ομάδα δέκα συνολικά ατόμων, με σκοπό μια αποστολή στην επαρχία (όμπλαστ) του Σβερντλόφσκ, στα βόρεια Ουράλια (οροσειρά στη Ρωσία μήκους 2.500 χιλιομέτρων, που ξεκινάει από τον Αρκτικό ωκεανό και καταλήγει στο Καζακστάν, αποτελώντας το φυσικό σύνορο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας).
Ο ΝΤΙΑΤΛΟΦ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ
Ο Ντιάτλοφ ήταν μεταπτυχιακός φοιτητής στο Ουραλικό Κρατικό Πολυτεχνείο, στην πρωτεύουσα του διαμερίσματος των Ουραλίων, Γεκατερίνμπουργκ. Όλα τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας – επτά άντρες και δυο γυναίκες – ήταν επίσης φοιτητές στην ίδια σχολή, εκτός από τον 38χρονο Σεμιόν Ζολοταριόφ, που ήταν καθηγητής σωματικής αγωγής και τουριστικός εκπαιδευτής στην περιοχή. Στόχος της αποστολής ήταν η εξερεύνηση του όρους Οτόρτεν (που στη διάλεκτο της τοπικής φυλής των Μάνσι σημαίνει “μην πας εκεί”), στα βόρεια Ουράλια.
Και οι δέκα ήταν έμπειροι πεζοπόροι σκιέρ με πιστοποίηση 2ης κατηγορίας και μετά την επιστροφή τους, θα έπαιρναν την πιστοποίηση της 3ης κατηγορίας, που ήταν και η ανώτερη τότε στη Σοβιετική Ένωση, για την απόκτηση της οποίας, οι υποψήφιοι έπρεπε να καλύψουν τουλάχιστον 300 χιλιόμετρα. Η διαδρομή που είχαν επιλέξει, σε συνδυασμό με την εποχή που θα την πραγματοποιούσαν (τέλος Ιανουαρίου-αρχές Φεβρουαρίου), είχε αξιολογηθεί ως δοκιμασία ανώτατης δυσκολίας.
Η ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ
Ο Ντιάτλοφ είχε αναλάβει όλη τη σχεδίαση της αποστολής και την κατέθεσε στην αρμόδια επιτροπή της πόλης του Σβερντλόφσκ (το σημερινό Γεκατερίνμπουργκ), η οποία έδωσε την έγκρισή της στην ομάδα στις 8 Ιανουαρίου του 1959. Στις 23 Ιανουαρίου, η επιτροπή παρέδωσε στον Ντιάτλοφ το επίσημο βιβλίο της διαδρομής και την επόμενη μέρα οι δέκα αναχώρησαν με τρένο και προορισμό την πόλη του Ίβντελ (535 χλμ βόρεια του Γεκατερίνμπουργκ), όπου έφτασαν τα ξημερώματα της 25ης Ιανουαρίου.
Στη συνέχεια επιβιβάστηκαν σε ένα φορτηγό, το οποίο τους μετέφερε στο χωριό Βιζχάι, το βορειότερο κατοικημένο σημείο της περιοχής. Εκεί διανυκτέρευσαν και το πρωί της 27ης ξεκίνησαν την πεζοπορία προς το όρος Οτόρτεν. Την επόμενη μέρα, στις 28, ένα από τα μέλη της ομάδας, ο Γιούρι Γιούντιν, δεν μπόρεσε να συνεχίσει λόγω έντονων πόνων στο γόνατο και τις αρθρώσεις και επέστρεψε μόνος του στο Βιζχάι. Σαφώς απογοητευμένος όταν αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τους υπόλοιπους, δε γνώριζε εκείνη τη στιγμή, ότι θα ήταν ο μόνος επιζών εκείνης της αποστολής.
Οι υπόλοιποι συνέχισαν την προσπάθειά τους και σήμερα γνωρίζουμε πώς εξελίχθηκε η πορεία τους τα επόμενα 24ωρα, από τα ημερολόγια και τα φιλμ που βρέθηκαν στη σκηνή τους. Στις 31 Ιανουαρίου, η ομάδα έφτασε σε ένα σημείο όπου θα ξεκινούσε η ανάβαση σε υψόμετρο και σταμάτησε για να κάνει τις απαραίτητες προετοιμασίες. Σε μια δασώδη κοιλάδα, αποθήκευσαν τρόφιμα και εξοπλισμό που θα τα χρησιμοποιούσαν στον δρόμο της επιστροφής. Την 1η Φεβρουαρίου άρχισε η αναρρίχηση στο ορεινό πέρασμα.
Στόχος τους ήταν να φτάσουν στην κορυφή και να κατασκηνώσουν στην άλλη μεριά πριν νυχτώσει, όμως η επιδείνωση του καιρού με χιονοθύελλα και μειωμένη ορατότητα, τους έκανε να χάσουν τον προσανατολισμό τους, να παρεκκλίνουν από την πορεία τους και να κινηθούν δυτικά, προς ένα άλλο γειτονικό βουνό, το Κόλατ Σιάκλ (“βουνό του θανάτου” στην τοπική διάλεκτο των Μάνσι). Όταν συνειδητοποίησαν το λάθος τους, αποφάσισαν να στήσουν τη σκηνή τους στην πλαγιά του βουνού, αντί να κατέβουν ενάμισι χιλιόμετρο πιο κάτω, στους πρόποδες, όπου το δάσος θα τους προστάτευε πολύ περισσότερο από την κακοκαιρία.
Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΔΙΑΣΩΣΗΣ
Είναι πολύ πιθανό, να μην ήθελαν να χάσουν το υψόμετρο που είχαν κερδίσει, γι’ αυτό και αποφάσισαν να κατασκηνώσουν σε εκείνο το σημείο. Αυτή πάντως, ήταν η τελευταία πληροφορία που είχαμε από τα ημερολόγια, αφού η ενημέρωσή τους σταμάτησε την 1η Φεβρουαρίου. Πριν αναχωρήσουν από το Σβερντλόφσκ, ο Ντιάτλοφ είχε συμφωνήσει με τον αθλητικό τους σύλλογο, να στείλει ένα τηλεγράφημα, μόλις η ομάδα θα επέστρεφε στο Βιζχάι. Είχαν υπολογίσει ότι αυτό θα συνέβαινε το αργότερο μέχρι τις 12 Φεβρουαρίου, όμως όταν ο Γιούντιν δεν μπόρεσε να συνεχίσει, ο Ντιάτλοφ του είπε ότι θεωρούσε πως τελικά θα τους έπαιρνε περισσότερο χρόνο.
Όταν πέρασε η συμφωνημένη ημερομηνία, δεν υπήρξε άμεση αντίδραση, αφού ήταν συνηθισμένο να υπάρχει καθυστέρηση μερικών ημερών σε τέτοιες αποστολές. Όμως στις 20 Φεβρουαρίου, οι οικογένειες των μελών της ομάδας, που πλέον ήταν πολύ ανήσυχες, ζήτησαν να οργανωθεί επιχείρηση διάσωσης. Πράγματι, οι πρώτες ομάδες που δημιουργήθηκαν από εθελοντές φοιτητές και καθηγητές, ξεκίνησαν την αναζήτηση του Ντιάτλοφ και των υπόλοιπων μελών της αποστολής, ενώ λίγες μέρες αργότερα, προστέθηκαν και δυνάμεις του στρατού και της αστυνομίας, επικουρούμενες από αεροπλάνα και ελικόπτερα.
Η ΣΚΗΝΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ
Στις 26 Φεβρουαρίου οι διασώστες βρήκαν τη σκηνή των αγνοούμενων, εγκαταλελειμμένη και σχεδόν κατεστραμμένη, σε μια πλαγιά του Κόλατ Σιάκλ. Ο Μιχαήλ Σαράβιν, ο φοιτητής που βρήκε πρώτος τη σκηνή, δήλωσε αργότερα στις αρχές: “Ήταν μισοπεσμένη και σκεπασμένη με χιόνι. Δεν υπήρχε κανείς μέσα, αλλά όλος ο εξοπλισμός της ομάδας, μαζί και τα παπούτσια τους, ήταν παρατημένα εκεί μέσα”. Η κατάσταση στην οποία βρέθηκε η σκηνή, μπέρδεψε πολύ τους διασώστες. Κάτι άλλο που τους έκανε μεγάλη εντύπωση, ήταν το γεγονός πως η σκηνή είχε σκιστεί από μέσα.
Εννέα ζευγάρια αποτυπώματα ξεκινούσαν από τη σκηνή και οδηγούσαν στην άκρη ενός γειτονικού δάσους, ατην αντίθετη μεριά του περάσματος, σχεδόν ενάμισι χιλιόμετρο προς τα βορειοανατολικά. Τα αποτυπώματα έδειχναν ανθρώπους που είτε φορούσαν μόνο ένα παπούτσι, είτε μόνο κάλτσες, είτε ήταν τελείως ξυπόλητοι. Μετά από 500 μέτρα μακριά από τη σκηνή, τα αποτυπώματα έσβηναν στο χιόνι, όμως οι διασώστες συνέχισαν την έρευνά τους και λίγο μετά, κάτω από ένα πεύκο, ανακάλυψαν τα απομεινάρια μιας μικρής φωτιάς.
Εκεί βρέθηκαν τα δυο πρώτα πτώματα, των Κριβονιτσένκο και Ντοροσένκο (κεντρική φωτογραφία του κειμένου), οι οποίοι ήταν ξυπόλητοι και φορούσαν μόνο τα εσώρουχά τους. Τα κλαδιά του πεύκου ήταν σπασμένα μέχρι το ύψος των πέντε μέτρων, σημάδι ότι πιθανότατα ένας από τους δυο είχε σκαρφαλώσει στο δέντρο για να ψάξει κάτι, ίσως το σημείο όπου βρισκόταν η σκηνή ή την υπόλοιπη ομάδα.
Ανάμεσα στο πεύκο και τη σκηνή, οι διασώστες βρήκαν μέχρι τις 5 Μαρτίου ακόμα τρία πτώματα, του Ντιάτλοφ (300 μέτρα από τη φωτιά), της Κολμογκόροβα (480 μ.) και του Σλομπόντιν (630 μ.). Η θέση και των τριών μαρτυρούσε πως προσπαθούσαν να επιστρέψουν στη σκηνή. Ο Σλομπόντιν είχε μια μικρή ρωγμή στο κρανίο του, όμως οι ιατροδικαστές συμπέραναν ότι το τραύμα δεν ήταν θανατηφόρο. Το τελικό πόρισμα έδωσε ως αιτία θανάτου και για τους πέντε την υποθερμία, χωρίς όμως να μπορεί να δοθεί πειστική εξήγηση για ποιο λόγο εγκατέλειψαν τη σκηνή τους.
Οι έρευνες συνεχίστηκαν για να βρεθεί τί απέγιναν οι υπόλοιποι τέσσερις της ομάδας (ο Κολεβάτοφ, ο Ζολοταριόφ, ο Τιμπό-Μπρινιόλ και η Ντουμπινίνα) και τελικά, δυο μήνες αργότερα, στις 4 Μαΐου, ο στρατός ανακάλυψε τα πτώματά τους θαμμένα κάτω από τέσσερα μέτρα χιονιού, σε μια χαράδρα μέσα στο δάσος, περίπου 75 μέτρα μακριά από το πεύκο. Σε αντίθεση με τους πρώτους πέντε, οι τέσσερις τελευταίοι ήταν σαφώς καλύτερα ντυμένοι, ενώ ήταν φανερό πως όσοι είχαν μείνει ζωντανοί, είχαν πάρει ρούχα και από τους ήδη νεκρούς.
Για παράδειγμα, ο Ζολοταριόφ βρέθηκε να φοράει το γούνινο παλτό και το καπέλο της Ντουμπινίνα, της οποίας το πόδι ήταν τυλιγμένο με ένα κομμάτι από το μάλλινο παντελόνι του Κριβονιτσένκο. Όμως εκεί ήταν που ήρθε και η μεγάλη ανατροπή στην έρευνα, με την όλη υπόθεση να περνάει πλέον σε τελείως διαφορετικό επίπεδο. Και αυτό, επειδή τα τρία από τα τέσσερα τελευταία πτώματα που βρέθηκαν στη χαράδρα, είχαν πάνω τους πολύ άσχημα, αλλά και περίεργα, θανατηφόρα τραύματα.
Η Ντουμπινίνα και ο Ζολοταριόφ είχαν σοβαρά κατάγματα στον θώρακα, ενώ ο Μπρινιόλ είχε υποστεί ισχυρό χτύπημα στο κεφάλι. Σε κανένα από τα πτώματα δεν υπήρχαν εκδορές ή μώλωπες, ενώ ο Μπόρις Βοζροζντένι, ο ιατροδικαστής που εξέτασε τις τέσσερις σορούς, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι για να προκληθούν τέτοια χτυπήματα, χρειαζόταν τόσο μεγάλη δύναμη, παρόμοια με αυτή μιας ισχυρής σύγκρουσης σε τροχαίο ατύχημα. Πρόσθεσε μάλιστα, μπερδεύοντας ακόμα περισσότερο τα πράγματα, ότι αυτού του είδους τα χτυπήματα δεν θα μπορούσαν να έχουν γίνει από άνθρωπο, αφού δεν είχε καταστραφεί καθόλου μαλακός ιστός.
Καθώς στα πτώματα αυτά δεν υπήρχαν καθόλου εξωτερικά τραύματα, η μόνη εξήγηση ήταν πως με κάποιο τρόπο είχαν δεχτεί αφόρητη, εξαιρετικά υψηλού επιπέδου πίεση, η οποία είχε διαλύσει εσωτερικά τα σώματά τους. Όμως υπήρχε και συνέχεια. Από την Ντουμπινίνα είχαν αφαιρεθεί η γλώσσα και τα μάτια – “με χειρουργική ακρίβεια” σύμφωνα με τον ιατροδικαστή – ενώ έλειπε ένα μέρος από τα χείλη, ιστός προσώπου και ένα θραύσμα από το κρανίο της. Από τον Ζολοταριόφ έλειπαν οι βολβοί των ματιών και από τον Κολεβάτοφ τα φρύδια.
ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΒΑΝ
Ο Βοζροζντένι συμπέρανε πως η αφαίρεση των οργάνων από τα πτώματα, έγινε αφού είχαν πεθάνει. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, στα ρούχα των τεσσάρων, βρέθηκαν ανεβασμένες τιμές ραδιενέργειας, όπως και συνολικά στις σορούς των εννέα, αλλά και στον εξοπλισμό τους. Σύμφωνα με τους διασώστες, η τελευταία τετράδα που βρέθηκε στη χαράδρα, είχε σκάψει ένα υποτυπώδες κρυσφήγετο μέσα στο χιόνι, το οποίο είχε γεμίσει με κλαδιά για να ζεσταθεί. Τα πτώματά τους όμως βρέθηκαν λίγα μέτρα μακριά από το αυτοσχέδιο καταφύγιο.
Να πούμε εδώ ότι μετά την ανακάλυψη των πρώτων πέντε πτωμάτων, είχε ξεκινήσει δικαστική έρευνα από ειδική επιτροπή, η οποία, ακολουθώντας το ιατρικό πόρισμα πως ο θάνατος οφειλόταν σε υποθερμία (η θερμοκρασία κυμαινόταν ανάμεσα στους -25 και -30 βαθμούς Κελσίου), περίμενε απλά την εύρεση και των υπόλοιπων τεσσάρων πτωμάτων, ώστε να κλείσει την υπόθεση, σίγουρη πως και τα άλλα μέλη της ομάδας είχαν πεθάνει από την ίδια αιτία.
Όμως όλα όσα προαναφέραμε για τους τελευταίους τέσσερις, έφεραν τα πάνω κάτω και άλλαξαν τελείως την πορεία της έρευνας, που πολύ γρήγορα οδηγήθηκε σε αδιέξοδο. Οι πρώτες υποψίες έπεσαν πάνω στους Μάνσι, τη φυλή των αυτόχθονων που κατοικούσαν στην περιοχή. Υπήρχε το πιθανό σενάριο ότι αυτοί ήταν οι δολοφόνοι των εννέα σκιέρ, ότι τους επιτέθηκαν και τους σκότωσαν, επειδή καταπάτησαν την ιερή γη τους. Όμως πολύ γρήγορα αποκλείστηκε αυτή η πιθανότητα.
Και αυτό επειδή από τη μια, δε βρέθηκαν καθόλου ίχνη στην περιοχή του συμβάντος πέραν των μελών της αποστολής, ενώ από την άλλη, σε κανένα από τα πτώματα δεν υπήρχαν σημάδια σωματικής πάλης. Και βέβαια, εκτός από αυτά, ήταν γνωστό ότι οι Μάνσι ήταν φιλήσυχοι και τίποτα δεν μπορούσε να τους συνδέσει με ένα τέτοιο έγκλημα. Έτσι λοιπόν, μετά και την ανάκριση πολλών κατοίκων της φυλής, οι ερευνητές βρέθηκαν και πάλι στο “μηδέν”.
ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ ΠΟΡΙΣΜΑ
Δημοσιογράφοι οι οποίοι απέκτησαν πρόσβαση σε κάποια αρχεία της έρευνας, δήλωσαν αργότερα ότι τα σημαντικότερα στοιχεία που υπήρχαν σε αυτά, ήταν τα εξής:
- Έξι από τα μέλη της ομάδας πέθαναν από υποθερμία και τρία από θανατηφόρα χτυπήματα.
- Δεν υπήρχαν ενδείξεις για παρουσία άλλων ανθρώπων στο Κόλατ Σιάκλ, πέραν των εννέα μελών της ομάδας.
- Η σκηνή είχε σκιστεί από μέσα.
- Τα θύματα είχαν πεθάνει έξι με οκτώ ώρες μετά το τελευταίο τους γεύμα.
- Τα ίχνη έξω από τη σκηνή καθιστούσαν σαφές ότι όλα τα μέλη της ομάδας είχαν φύγει από τον χώρο της κατασκήνωσης με τα πόδια και κατόπιν δικής τους πρωτοβουλίας.
- Στα έγγραφα δεν υπήρχαν πληροφορίες για τα εσωτερικά όργανα των μελών της ομάδας.
Η ουσία πάντως ήταν ότι τα μέλη της επιτροπής που διεξήγαγαν τη δικαστική έρευνα, δεν μπορούσαν να βρουν πειστικές απαντήσεις σε μια σειρά κρίσιμων ερωτημάτων. Γιατί κάποια από τα μέλη της αποστολής βγήκαν από τη σκηνή τους είτε φορώντας μόνο ένα παπούτσι, είτε μόνο κάλτσες, είτε τελείως ξυπόλητα; Γιατί υπήρχαν τόσο αυξημένες τιμές ραδιενέργειας στα σώματά τους και στον εξοπλισμό τους; Και βέβαια, πώς και από ποιον είχαν προκύψει τα θανατηφόρα χτυπήματα στους τρεις νεκρούς;
Τελικά η έρευνα σταμάτησε επίσημα τον Μάιο του 1959, αφού το αδιέξοδο ήταν πλήρες. Το επίσημο πόρισμα έλεγε πως ο θάνατος των μελών της ομάδας προήλθε από μια “πανίσχυρη φυσική δύναμη”, χωρίς να προσδιορίζεται ποια ήταν αυτή. Όλα τα σχετικά έγγραφα φυλάχτηκαν σε ένα μυστικό αρχείο. Μόνο μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, στη δεκαετία του 1990, δόθηκε στη δημοσιότητα μέρος του αρχείου, με βασικά όμως σημεία του πορίσματος να παραμένουν κλειδωμένα μέχρι και σήμερα.
Το 1997 έγινε γνωστό ότι τα αρνητικά από τη φωτογραφική μηχανή του Κριβονιτσένκο βρίσκονταν στο προσωπικό αρχείο του επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας για το συμβάν, Λεβ Ιβανόφ. Η κόρη του Ιβανόφ, Αλεξάντρα, δώρισε τα φιλμ στο Ίδρυμα Ντιάτλοφ, ενώ τα σωζόμενα ημερολόγια περιήλθαν στην ιδιοκτησία της Ρωσίας το 2009. Όσες προσπάθειες έχουν γίνει ώστε να έρθει στο φως ολόκληρο το μυστικό αρχείο της υπόθεσης, έχουν αποτύχει, αφού τόσο το ρωσικό υπουργείο άμυνας, όσο και η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας (FSB), αρνούνται να το δημοσιοποιήσουν.
Το 1999 ιδρύθηκε το Ίδρυμα Ντιάτλοφ στο Γεκατερίνμπουργκ, με τη στήριξη του Ουραλικού Κρατικού Πολυτεχνείου και πρόεδρο τον Γιούρι Κούντσεβιτς. Στόχος του Ιδρύματος είναι η συνέχιση της έρευνας στην υπόθεση, αλλά και η διατήρηση της μνήμης των εννέα θυμάτων μέσω του Μουσείου Ντιάτλοφ. Το ορεινό πέρασμα στο οποίο βρήκαν τραγικό θάνατο οι πεζοπόροι σκιέρ, ονομάστηκε Πέρασμα Ντιάτλοφ, ενώ μνημεία έχουν ανεγερθεί τόσο στο συγκεκριμένο σημείο, όσο και στο Νεκροταφείο “Mikhailovskoe” του Γεκατερίνμπουργκ.
Ας περάσουμε όμως τώρα να δούμε ποιες ήταν οι θεωρίες που διατυπώθηκαν όλα αυτά τα χρόνια σχετικά με το τί συνέβη, σε ένα μυστήριο που συνεχίζει να παραμένει άλυτο μετά από τόσες δεκαετίες και που δύσκολα θα εξηγηθεί, εκτός και αν οι Ρώσοι αποφασίσουν κάποια στιγμή να ανοίξουν το μυστικό αρχείο. Είναι σημαντικό να πούμε εδώ ότι τον Φεβρουάριο του 2019, οι Ρωσικές αρχές ξεκίνησαν εκ νέου έρευνα σχετικά με την υπόθεση, εξετάζοντας όμως μόνο τις πιθανότητες της χιονοστιβάδας και του τυφώνα και αφήνοντας τελείως εκτός εξίσωσης την περίπτωση εγκληματικής ενέργειας.
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΧΙΟΝΟΣΤΙΒΑΔΑΣ
Για τους Μάνσι, που ήταν και η θεωρία που στήριζε ως την πλέον πιθανή η κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης, τα είπαμε παραπάνω. Αποκλείστηκε, αφού δεν υπήρξε η παραμικρή ένδειξη για την ενοχή τους, ενώ, αντίθετα, όλες οι αποδείξεις έδειξαν πως κανείς από τη φυλή δεν ήρθε σε επαφή με την ομάδα του Ντιάτλοφ. Οπότε περνάμε στη θεωρία της χιονοστιβάδας. Κάποιοι λοιπόν υποστήριξαν ότι λόγω της έντονης κακοκαιρίας, κάποια στιγμή μια χιονοστιβάδα “χτύπησε” τη σκηνή, με αποτέλεσμα οι εννιά να σκίσουν τη σκηνή από μέσα και να διαφύγουν.
Όμως τίποτα δεν εξηγεί – αν υιοθετήσουμε αυτή την πιθανότητα – τον λόγο για τον οποίο, εννιά έμπειροι σκιέρ βγήκαν από τη σκηνή τους χωρίς παπούτσια και κατάλληλη ένδυση στους -30 βαθμούς Κελσίου, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι αυτό ισοδυναμούσε με αυτοκτονία. Επίσης, ακριβώς επειδή όλοι τους είχαν μεγάλη πείρα σε τέτοιου είδους ακραίες συνθήκες, ήξεραν πολύ καλά πού και πώς έπρεπε να στήσουν τη σκηνή τους, για να αποφύγουν το ενδεχόμενο να βρεθούν στη διαδρομή μιας χιονοστιβάδας.
Πάνω από εκατό αποστολές που βρέθηκαν στην περιοχή μετά το περιστατικό, δεν ανέφεραν συνθήκες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν χιονοστιβάδα, κάτι που θα ήταν πιθανό να γίνει τον Απρίλιο ή τον Μάιο, όταν λιώνουν τα χιόνια, αλλά οπωσδήποτε όχι τον Φεβρουάριο. Ένα ακόμα στοιχείο που απέκλειε αυτή τη θεωρία, ήταν ότι αν είχε όντως συμβεί κάτι τέτοιο, τότε θα είχε αφήσει πίσω συγκεκριμένα σημάδια ή μοτίβα, όπως για παράδειγμα κατεστραμμένα δέντρα, έστω στις κορυφές τους.
Τέλος, ανάλυση του εδάφους που έγινε από ειδικούς, εξετάζοντας τη θέση και την κλίση στο σημείο που βρισκόταν η σκηνή, απέδειξε ότι ακόμα και αν είχε υπάρξει χιονοστιβάδα, η πορεία που θα είχε, θα παρέκαμπτε τη σκηνή, η οποία είχε καταρρεύσει πλευρικά, αλλά όχι οριζόντια. Θα περάσουμε στις επόμενες θεωρίες, όμως αμέσως μετά θα επιστρέψουμε στην χιονοστιβάδα, αφού νέες μελέτες που έγιναν τα τελευταία χρόνια, υποδεικνύουν τελικά αυτήν ως την πιθανότερη αιτία του θανάτου της ομάδας του Ντιάτλοφ.
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΒΑΤΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ
Το 2019, μια Ρωσο-Σουηδική αποστολή, έφτασε στο σημείο του συμβάντος και μετά από επιτόπια έρευνα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι για το περιστατικό ίσως να ήταν “ένοχος” ένας βίαιος καταβατικός άνεμος (εκείνος που πνέει προς τα κάτω από τις κορυφές βουνών και κάποιες φορές μπορεί να φτάσει σε πολύ μεγάλη ένταση και να γίνει εξαιρετικά επικίνδυνος). Κάτι τέτοιο είχε συμβεί το 1978 στη Σουηδία, σε παρόμοια τοπογραφία με αυτή του περάσματος Ντιάτλοφ, με οκτώ πεζοπόρους νεκρούς και έναν ακόμα βαριά τραυματισμένο.
Η υπόθεση που είχε γίνει, ήταν ότι με έναν ξαφνικό καταβατικό άνεμο, θα ήταν αδύνατο για τους εννιά να παραμείνουν μέσα στη σκηνή και η πιο λογική αντίδραση θα ήταν να βγουν από αυτή, να την σκεπάσουν με χιόνι και να αναζητήσουν καταφύγιο μέσα στο δάσος. Συνέδεσαν μάλιστα αυτό το πιθανό σενάριο, με το γεγονός ότι πάνω στη σκηνή βρέθηκε ένας φακός αναμμένος, για τον οποίο υπέθεσαν ότι ίσως είχε αφεθεί έτσι επίτηδες από τους εννιά, ώστε να τους βοηθήσει να ξαναβρούν τη σκηνή όταν θα σταματούσε ο καταβατικός άνεμος.
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΥΠΟΗΧΩΝ
Εδώ έχουμε μια άλλη θεωρία, η οποία έγινε πολύ δημοφιλής, εξαιτίας του βιβλίου του Ντόνι Έικαρ, “Dead Mountain: The untold true story of the Dyatlov Pass incident”, που κυκλοφόρησε το 2013. Σε αυτό, ο συγγραφέας μιλάει για την πιθανότητα δημιουργίας της περίφημης “Kármán vortex street”, δηλαδή των μεγάλων αλυσίδων από σπειροειδείς δίνες, που σχηματίζονται όταν η ροή του ρευστού διαταράσσεται από κάποιο αντικείμενο, στην περίπτωσή μας από τους ισχυρούς ανέμους στην κορυφή του Κόλατ Σιάκλ.
Αυτές οι δίνες μπορούν να παράγουν υπόηχους (ήχους των οποίων η συχνότητα είναι χαμηλότερη από το κατώτατο όριο συχνοτήτων που μπορούν να γίνουν αντιληπτές από την ανθρώπινη ακοή), οι οποίοι έχει διαπιστωθεί ότι προκαλούν ανησυχία, φόβο, δυσφορία και πανικό στους ανθρώπους. Ο Έικαρ υποστηρίζει ότι οι εννιά πανικοβλήθηκαν, έφυγαν από τη σκηνή και κατέβηκαν την πλαγιά. Μόλις έφτασαν χαμηλά, βγήκαν από τη ζώνη επιρροής των υπόηχων, συνήλθαν, αλλά μέσα στο σκοτάδι δεν μπόρεσαν να ξαναβρούν τη σκηνή. Καταλήγει λέγοντας ότι οι τρεις από αυτούς, έπεσαν στο διπλανό φαράγγι και προσγειώθηκαν πάνω στους βράχους, όπου υπέστησαν τους θανατηφόρους τραυματισμούς.
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΔΟΚΙΜΩΝ
Μια άλλη, πολύ διαδεδομένη θεωρία, σχετίζεται με στρατιωτικές δοκιμές του σοβιετικού στρατού. Σύμφωνα με αυτήν, η ομάδα του Ντιάτλοφ βρέθηκε καταλάθος στο επίκεντρο στρατιωτικής άσκησης, που έπρεπε να μείνει μυστική. Κάποιοι μιλάνε για δοκιμαστικές ρίψεις ναρκών με αλεξίπτωτα. Υποτίθεται ότι οι εννιά ξύπνησαν από τις δυνατές εκρήξεις και πανικοβλημένοι έτρεξαν μακριά από τη σκηνή για να βρουν προστασία κοντά στο δάσος. Αυτές οι νάρκες εκρήγνυνται στον αέρα, λίγα μέτρα πριν φτάσουν στην επιφάνεια της γης και προκαλούν σοβαρούς εσωτερικούς τραυματισμούς, σαν αυτούς που είχαν οι τρεις από τους εννιά πεζοπόρους.
Αυτή η θεωρία ενισχύθηκε και από το γεγονός ότι στην ευρύτερη περιοχή είχαν παρατηρηθεί εκείνη τη νύχτα λαμπερές πορτοκαλί σφαίρες, που ερμηνεύτηκαν ως στρατιωτικά αεροπλάνα ή αλεξίπτωτα ή ίχνη που άφησαν οι ίδιες οι εκρήξεις. Υπάρχει και μια άλλη εκδοχή, που μιλάει για πιθανή μυστική δοκιμή ραδιενεργών όπλων, κάτι που εξηγεί την παρουσία τόσο υψηλών τιμών ραδιενέργειας στα εννιά πτώματα και τον εξοπλισμό τους. Όσοι υποστηρίζουν αυτή την εκδοχή, προσθέτουν ένα ακόμα επιχείρημα.
Αναφέρουν ότι ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, ο Λεβ Ιβανόφ, είχε μαζί του μετρητή Geiger για τη ραδιενέργεια, κάτι τελείως αφύσικο για διασώστες που έψαχναν σκιέρ χαμένους μέσα στα χιόνια. Πολλοί ήταν πάντως οι μάρτυρες που ανέφεραν ότι το δέρμα στα εννιά πτώματα είχε σκούρο καφέ χρώμα, κάτι που υποδεικνύει δηλητηρίαση από φώσφορο. Τέλος, έχουμε και μια ακόμα θεωρία που σχετίζεται με τον σοβιετικό στρατό και έχει να κάνει με την κατασκοπεία.
Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, η ομάδα του Ντιάτλοφ δέχτηκε επίθεση από σοβιετικούς στρατιώτες, οι οποίοι υποπτεύονταν πως οι σκιέρ είχαν τραβήξει φωτογραφίες από τα αεροπλάνα που πετούσαν στην περιοχή πραγματοποιώντας τις μυστικές δοκιμές. Υποτίθεται ότι προσγειώθηκαν στην περιοχή με ελικόπτερο, κυνήγησαν τους εννιά στο σκοτάδι, σκότωσαν τους τρεις και έφυγαν χωρίς να αφήσουν ίχνη. Μια υπόθεση φυσικά, η οποία μπάζει από παντού, αφού δεν υπήρχε περίπτωση να αφήσουν ζωντανούς τους υπόλοιπους, ρισκάροντας να μαθευτεί το συμβάν.
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ “ΠΑΡΑΔΟΞΟΥ ΓΔΥΣΙΜΑΤΟΣ”
Ακολουθεί η θεωρία που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 2012 από τους International Science Times και έχει να κάνει με ένα φαινόμενο σχετιζόμενο με την υποθερμία. Η οποία υποθερμία είναι η μείωση της εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος κάτω από τους 35 βαθμούς Κελσίου και συμβαίνει όταν ο οργανισμός χάνει θερμότητα με μεγαλύτερο ρυθμό από ό,τι παράγει. Ένα από τα συμπτώματα της ακραίας υποθερμίας είναι το λεγόμενο “παράξενο γδύσιμο” (paradoxical undressing).
Σύμφωνα με αυτό, τα θύματα της υποθερμίας, που ήδη βρίσκονται σε σύγχυση και αποπροσανατολισμό (με τον ρυθμό της αναπνοής και των χτύπων της καρδιάς να έχει επιβραδυνθεί επικίνδυνα), νιώθουν ξαφνικά ένα αφόρητο κύμα ζέστης και βγάζουν τα ρούχα τους, αυξάνοντας έτσι την απώλεια θερμότητας. Στην έρευνα υποστηρίχτηκε πως αυτή ήταν η αιτία θανάτου της ομάδας του Ντιάτλοφ και ο λόγος που τα πτώματα βρέθηκαν ντυμένα με ελάχιστα ρούχα. Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι έξι από τους εννιά πέθαναν σίγουρα από υποθερμία, όμως κάποιοι είχαν φορέσει επιπλέον ρούχα που πήραν από τους ήδη νεκρούς, σημάδι ότι είχαν το καθαρό μυαλό να το πράξουν, άρα δεν βρίσκονταν στη σύγχυση που προκαλεί η κατάσταση την οποία περιγράψαμε.
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΓΕΤΙ
Επόμενη θεωρία είναι αυτή που αφορά τη λεγόμενη κρυπτοζωολογία, η οποία ασχολείται με την αναζήτηση και τη μελέτη ζωικών οργανισμών που δεν βρίσκονται στους επίσημους ζωολογικούς καταλόγους, είτε γιατί έχουν εκλείψει, είτε γιατί η ύπαρξή τους αναφέρεται μόνο σε μύθους, θρύλους και παραδοσιακές αφηγήσεις. Στο ντοκιμαντέρ του Discovery Channel, “Russian Yeti, the killer lives” (Ρωσικό Γέτι, ο δολοφόνος ζει) που βγήκε στον αέρα το 2014, εξετάστηκε η θεωρία κάποιων κρυπτοζωολόγων, σύμφωνα με την οποία, η ομάδα του Ντιάτλοφ δολοφονήθηκε από το μυθικό Γέτι.
Το σενάριο αυτό στηρίχτηκε σε μεγάλο βαθμό στην τελευταία φωτογραφία που βρέθηκε στην κάμερα της Κολμογκόροβα και η οποία απεικονίζει μια άγνωστη, μεγαλόσωμη μορφή μέσα στο δάσος, που υποτίθεται ότι παραπέμπει σε Γέτι. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι πρόκειται για τον Τιμπό Μπρινιόλ, το σίγουρο είναι ότι αυτή η θεωρία στερείται οποιασδήποτε σοβαρότητας, ειδικότερα από τη στιγμή που μέχρι σήμερα δεν έχει αποδειχθεί η ύπαρξη του Γέτι.
ΑΚΟΜΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
Πέρα από τις προαναφερθείσες θεωρίες, που είναι και οι σημαντικότερες, όλα αυτά τα χρόνια έχουν κυκλοφορήσει αρκετές ακόμα, στην προσπάθεια να βρεθεί μια πειστική εξήγηση για το τί πραγματικά συνέβη στην ομάδα του Ντιάτλοφ. Ενδεικτικά να αναφέρουμε εν συντομία κάποιες από αυτές. Υπάρχει εκείνη που λέει ότι τους επιτέθηκαν και τους σκότωσαν άγρια ζώα, χωρίς όμως να έχει βρεθεί το παραμικρό ίχνος στην περιοχή γύρω από τη σκηνή. Υπάρχει μια άλλη, σύμφωνα με την οποία, οι θυελλώδεις άνεμοι περέσυραν ένα από τα μέλη της αποστολής και οι υπόλοιποι έτρεξαν να το σώσουν. Μάλλον ασχολίαστο…
Ένα τρίτο σενάριο μιλάει για μια ρομαντική συνάντηση δυο εκ των μελών εκτός σκηνής, που εξελίχθηκε σε βίαιη διαμάχη, κάτι όμως που απορρίπτεται από το γεγονός ότι οι σχέσεις μεταξύ των εννιά ήταν αρμονικές, ενώ δεν υπήρχαν ούτε ναρκωτικά, ούτε αλκοόλ. Τέλος, να αναφέρουμε και την περίπτωση της ρίψης από αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροπλάνο της λεγόμενης photoflash βόμβας, η οποία εκρήγνυται στον αέρα και φωτίζει την περιοχή, ώστε να φωτογραφηθεί χωρίς να χρειαστεί χαμηλή πτήση. Από αποχαρακτηρισμένα έγγραφα των ΗΠΑ έχει αποδειχθεί ότι στο πρώτο μισό του 1959 είχαν γίνει τέτοιες ρίψεις στην ευρύτερη περιοχή του συμβάντος. Υποτίθεται ότι η έκρηξη και το φως τρόμαξαν τους εννιά, που έφυγαν από τη σκηνή τους και πέθαναν από το κρύο.
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΧΙΟΝΟΣΤΙΒΑΔΑΣ
Αφού αναφερθήκαμε στις διάφορες θεωρίες που έχουν γραφτεί μέχρι σήμερα, επιστρέφουμε σε αυτήν της χιονοστιβάδας, ακριβώς επειδή αυτή προέκυψε ως η πιθανότερη αιτία του θανάτου της ομάδας του Ντιάτλοφ, μετά από νέες έρευνες που έγιναν από το 2015 μέχρι το 2019 υπό την αιγίδα της Ερευνητικής Επιτροπής της Ρωσικής Ομοσπονδίας (ICRF) και ύστερα από αίτημα των οικογενειών των εννέα νεκρών. Τα μέλη της επιτροπής, έμπειροι σκιέρ, αλπινιστές και ορειβάτες, έλαβαν υπόψη τους όλες τις παραμέτρους και κατέληξαν στο πόρισμά τους.
Καταρχάς, τη νύχτα της τραγωδίας, οι καιρικές συνθήκες ήταν πολύ άσχημες, η ταχύτητα των ανέμων κυμαινόταν από 72 έως 108 χιλιόμετρα την ώρα, πλησιάζοντας τις ταχύτητες ενός τυφώνα, υπήρχε σε εξέλιξη τρομερής έντασης χιονοθύελλα και η θερμοκρασία είχε αγγίξει τους -40 βαθμούς Κελσίου. Όλα αυτά ήταν άγνωστα στους ερευνητές του 1959, που έφτασαν στο σημείο της κατασκήνωσης τρεις εβδομάδες μετά το συμβάν, όταν ο καιρός είχε βελτιωθεί αισθητά και τα απομεινάρια της χιονοστιβάδας είχαν εξαφανιστεί κάτω από ένα νέο στρώμα χιονιού. Οι ερευνητές πιστεύουν λοιπόν ότι το συμβάν εξελίχθηκε ως εξής:
- Η ομάδα έφτασε την 1η Φεβρουαρίου στο Κόλατ Σιάκλ και έστησε μια μεγάλη σκηνή εννέα ατόμων σε ανοιχτή πλαγιά, χωρίς τη φυσική προστασία που θα μπορούσε να προσφέρει το δάσος.
- Στήνοντας τη σκηνή σε κλίση πάνω στην πλαγιά, δεν είχαν δυνατό κράτημα πάνω στο χιόνι. Έτσι, όταν τη νύχτα έπεσε η χιονοστιβάδα, το καινούργιο χιόνι που στοιβάχτηκε πάνω στη σκηνή, άρχισε να μετακινεί με το βάρος του σιγά-σιγά τα στηρίγματα, πιέζοντας όλο και περισσότερο το ύφασμά της και κλείνοντας τελείως το άνοιγμα της εισόδου. Μόλις ξύπνησαν, πανικοβλήθηκαν και μόνο μερικοί από αυτούς πρόλαβαν να ντυθούν με ζεστά ρούχα.
- Με την είσοδο τελείως μπλοκαρισμένη, άνοιξαν μια τρύπα στο πλάι της σκηνής, βγήκαν από μέσα και άρχισαν να κατεβαίνουν την πλαγιά για ενάμισι χιλιόμετρο, μέχρι να φτάσουν στη σχετική ασφάλεια του δάσους.
- Επειδή κάποιοι από τους εννιά δεν ήταν καλά ντυμένοι, η ομάδα χωρίστηκε. Δυο από αυτούς, φορώντας μόνο εσώρουχα και πιτζάμες, βρέθηκαν κάτω από το πεύκο, έχοντας πεθάνει από υποθερμία.
- Τρεις από την ομάδα, ανάμεσά τους και ο Ντιάτλοφ, προσπάθησαν να σκαρφαλώσουν ξανά την πλαγιά για να επιστρέψουν στη σκηνή και – πιθανότατα – να πάρουν μαζί τους υπνόσακους. Αυτοί οι τρεις ήταν καλύτερα ντυμένοι από τους προηγούμενους δυο, όμως όχι τόσο καλά όσο χρειαζόταν, ενώ δε φορούσαν καν παπούτσια. Τα πτώματά τους βρέθηκαν σε διαφορετικές αποστάσεις από τη φωτιά κάτω από το πεύκο, όλα σε στάσεις που υποδήλωναν πως είχαν σωριαστεί στο χιόνι εξαντλημένοι από την υπερπροσπάθεια να φτάσουν στη σκηνή.
- Οι εναπομείναντες τέσσερις, οι μόνοι με ζεστά ρούχα και παπούτσια, προσπαθούσαν να βρουν ένα κατάλληλο μέρος μέσα στο δάσος για να στήσουν ένα πρόχειρο κατάλυμα μέχρι να περάσει ο κίνδυνος. Τα πτώματά τους βρέθηκαν 75 μέτρα μακριά από τη φωτιά, κάτω από αρκετά μέτρα χιονιού και με τραύματα που υποδήλωναν ότι είχαν πέσει στο κενό από μια τρύπα που είχε καλυφθεί από το χιόνι, πάνω από ένα ρέμα.
Σύμφωνα με το τελικό πόρισμα των ερευνητών του ICRF, οι βασικοί παράγοντες που συνέβαλαν στην τραγωδία, ήταν τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συνάντησε η ομάδα και η έλλειψη εμπειρίας του Ντιάτλοφ σε τέτοιες συνθήκες, που οδήγησε στην επιλογή ενός επικίνδυνου σημείου για το στήσιμο της σκηνής. Μετά τη χιονοστιβάδα, ένα άλλο λάθος ήταν ότι η ομάδα χωρίστηκε, αντί να παραμείνει ενωμένη και να φτιάξει ένα πρόχειρο κατάλυμα, προσπαθώντας να επιβιώσει μέσα στη νύχτα.
Η αναφορά του ICRF κατέληγε, λέγοντας ότι οι αμέλειες στην έρευνα του 1959, ήταν εκείνες που δημιούργησαν περισσότερα ερωτηματικά παρά απαντήσεις, προκαλώντας παράλληλα αναρίθμητες θεωρίες συνωμοσίας. Τον Ιανουάριο του 2021, μια ομάδα φυσικών και μηχανικών, δημοσίευσε στο επιστημονικό περιοδικό Communications Earth & Environment, ένα καινούργιο ερευνητικό μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο, μια σχετικά μικρή χιονοστιβάδα στο Κόλατ Σιάκλ, θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιές στη σκηνή και τραυματισμούς ανάλογους με εκείνους που υπέστησαν τα μέλη της ομάδας.
Βέβαια, κανείς από την ομάδα του ICRF δεν απάντησε ποτέ στο τόσο φλέγον ερώτημα, γιατί μέχρι και σήμερα, μέρος από το μυστικό αρχείο που βρίσκεται στην κατοχή της Ρωσικής κυβέρνησης, παραμένει επτασφράγιστο μυστικό, με την πρόσβαση σε αυτό απαγορευμένη σε οποιονδήποτε, ακόμα και στις οικογένειες των νεκρών, αλλά και στο ίδιο το Ίδρυμα Ντιάτλοφ. Μόνο όταν αυτό δοθεί στη δημοσιότητα, θα μάθουμε όλη την αλήθεια για το τί πραγματικά συνέβη τη νύχτα της 1ης Φεβρουαρίου του 1959 στο “βουνό του θανάτου”.
