Ο Τσιτσιπάς και η επικίνδυνη προχειρότητα του επιτελικού κράτους

Ο Στέφανος Τσιτσιπάς θεώρησε σκόπιμο να μας ενημερώσει ότι δεν έχει κάνει το εμβόλιο για τον κορονοϊό, καθώς και ότι θα το κάνει μόνο αν γίνει υποχρεωτικό. Ο κορυφαίος τενίστας επανήλθε στο θέμα με νέες δηλώσεις, στις οποίες υποστήριξε ότι τα εμβόλια δεν έχουν δοκιμαστεί αρκετά, καθώς και ό,τι δεν είναι απαραίτητο να εμβολιαστούν οι νέοι.

Το πρόσωπο της καμπάνιας

Από μόνα τους όσα λέει ο Τσιτσιπάς δεν προκαλούν εντύπωση. Αποτελούν τα συνήθη επιχειρήματα όσων είναι επιφυλακτικοί με τον εμβολιασμό, χωρίς να υιοθετούν τερατολογίες και θεωρίες συνωμοσίας. Αυτό που προσδίδει πολιτική και κοινωνική σημασία στις δηλώσεις αυτές είναι ότι τις κάνει ο Τσιτσιπάς. Δηλαδή, ένας από τους πιο γνωστούς Έλληνες αθλητές, ο οποίος μάλιστα υπήρξε βασικό πρόσωπο στην κυβερνητική καμπάνια σχετικά με τα μέτρα προφύλαξης απέναντι στον κορονοϊό. Κατά συνέπεια, όσα δηλώνει ο Τσιτσιπάς έχουν επίπτωση στην εμβολιαστική εκστρατεία, η οποία έτσι κι αλλιώς δεν πάει καλά. Με τις δηλώσεις του ο Τσιτσιπάς ενισχύει τις αμφιβολίες του κοινού και δίνει κοινωνική νομιμοποίηση στην άρνηση εμβολιασμού.

Η ευθύνη της κυβέρνησης

Θα μπορούσε εύλογα να παρατηρήσει κανείς ότι είναι άτοπο να έχουμε ιδιαίτερες απαιτήσεις από το δημόσιο λόγο του Τιτσιπά. Ό άνθρωπος έγινε διάσημος ως καλός τενίστας, όχι ως λαμπρός επιστήμονας ή εύστοχος δημοσιολόγος. Η σοβαρή ευθύνη της κυβέρνησης έγκειται στη σημείο αυτό, δηλαδή στο ότι απέκτησε σημασία ο λόγος ενός τενίστα σχετικά με την πανδημία. Από τη στιγμή που θεωρήθηκε σκόπιμο να πρωταγωνιστήσει ο Τσιτσιπάς στο ποστ για τα μέτρα προστασίας απέναντι στον κορονοϊό, ο λόγος του σχετικά με την πανδημία απέκτησε εγκυρότητα. Εγκυρότητα που του προσέδωσε το ίδιο το κράτος. Γι’ αυτό, όταν ο Τσιτσιπάς εμμέσως λέει στους νέους να μην εμβολιαστούν, η εμβολιαστική εκστρατεία επηρεάζεται αρνητικά.

Εκ του αποτελέσματος, η επιλογή του Τσιτσιπά ως κεντρικού προσώπου της κυβερνητικής καμπάνιας για τον κορονοϊό, ήταν εσφαλμένη. Το κυβερνητικό επιτελείο έμεινε στην επιφάνεια, δηλαδή στη διασημότητα του συγκεκριμένου προσώπου. Δεν έψαξε λίγο βαθύτερα τον χαρακτήρα του, τις απόψεις του και, κυρίως, δεν διασφάλισε τη δέσμευσή του στους υγειονομικούς στόχους της κυβέρνησης. Κανένας δεν υποχρέωσε τον Τσιτσιπά να κάνει δηλώσεις για τον εμβολιασμό, κόντρα στη γραμμή της κυβέρνησης και της πλειονότητας του επιστημονικού κόσμου. Για την ακρίβεια, ο Τσιτσιπάς θα έπρεπε να νιώθει δεσμευμένος από τη συμμετοχή του στην καμπάνια για τον κορονοϊό και, αν μη τι άλλο, να αποφύγει να εκθέσει την άποψή του για το ζήτημα.

Ο Τσιτσιπάς κρίνεται βέβαια με το ελαφρυντικό πάντα του νεαρού της ηλικίας του. Για τους κυβερνητικούς ιθύνοντες όμως δεν υπάρχει κανένα ελαφρυντικό. Η προχειρότητά τους αποδεικνύεται εξαιρετικά επικίνδυνη, ιδιαίτερα σε μια στιγμή που από την πρόοδο της εμβολιαστικής εκστρατείας εξαρτάται η ζωή και η υγεία χιλιάδων ανθρώπων. Οι επιλογές σε κρίσιμα θέματα πρέπει να είναι καλά μελετημένες. Το πιασάρικο του σήμερα μπορεί να είναι το πρόβλημα του αύριο.

Ποιοι μιλάνε;

Πέρα από τον Τσιτσιπά, είναι προβληματικό γενικά ότι επιλέχτηκαν διάφορα celebrities ως τα πρόσωπα της καμπάνιας για τον κορονοϊό. Διότι η δημόσια Υγεία δεν αποτελεί ένα «προϊόν» το οποίο το διαφημίζουμε όπως όλα τα άλλα. Αντιθέτως, πρόκειται για λεπτό και σύνθετο αντικείμενο, το οποία απαιτεί ανάλογες προσεγγίσεις. Το μεγάλο ζήτημα με τα εμβόλια, τις μάσκες κι εντέλει την ίδια την πανδημία, είναι ότι οι πάντες εκφέρουν άποψη, χωρίς κατ’ ανάγκη να έχουν τις απαραίτητες γνώσεις. Προφανώς οι πολίτες έχουν δικαίωμα (και υποχρέωση) να κρίνουν τις κυβερνητικές επιλογές. Προφανώς οι επιστήμονες έχουν δικαίωμα (και υποχρέωση) να καταθέτουν την άποψή τους, ακόμα και όταν αυτή βρίσκεται στους αντίποδες της πλειονότητας της επιστημονικής κοινότητας. Ωστόσο, για να διατυπώσει κανείς έγκυρη άποψη για ένα τόσο περίπλοκο πεδίο όπως τα εμβόλια, απαιτείται ένα μίνιμουμ γνώσης, το οποίο δεν διαθέτουμε οι πάντες.

Όταν λοιπόν η κυβέρνηση νομιμοποιεί τα άσχετα με το θέμα celebrities να μας λένε να κάνουμε το ένα ή το άλλο, εμμέσως δίνει την ευκαιρία στους «γιατρούς τους Facebook» να εισφέρουν τη δικιά τους προσέγγιση στον δημόσιο διάλογο, χωρίς να εγείρεται το ερώτημα της εγκυρότητας. Από τη στιγμή που δικαιούται να εκφέρει γνώμη ένας τενίστας, γιατί δεν έχει την ίδια νομιμοποίηση και οποιοσδήποτε άλλος; Όταν δε αυτός ο «άλλος» καλεί τον κόσμο να μην εμβολιαστεί ή να μην τηρεί τα μέτρα, δεν έχουμε να κάνουμε μια με μια ακόμα διαδικτυακή γραφικότητα, αλλά με μια επικίνδυνη κατάσταση.

Όπως στις φωτιές, έτσι και στα εμβόλια, το πολυδιαφημισμένο επιτελικό κράτος αποδεικνύεται επικίνδυνα πρόχειρο. Όταν τα πράγματα είναι σοβαρά όπως έλεγε ο Σπύρος Παπαδόπουλος, οι επιπόλαιες επικοινωνιακές προσεγγίσεις μπορούν να αποδειχτούν εξαιρετικά βλαπτικές.