Ματίας Φορέμνυ: “Η μουσική είναι ελιξήριο”

Ένας διάσημος μαέστρος, η παλαιότερη συμφωνική ορχήστρα της χώρας, και ένα εκρηκτικό, συναισθηματικά φορτισμένο έργο των αρχών του προηγούμενου αιώνα είναι τα συστατικά της πέμπτης συναυλίας του Κύκλου Μάλερ, κατά την οποία θα ερμηνευθεί η δαιδαλώδης Συμφωνία αρ. 5.

Ας γνωρίσουμε όμως καλύτερα το έργο και τον αρχιμουσικό Ματίας Φορέμνυ:

Ο Ματίας Φορέμνυ ανήκει στη νέα γενιά μαέστρων που δεν κρύβονται πίσω από το φράκο και την μπαγκέτα τους, αλλά κοιιτούν στα μάτια το κοινό και προσπαθούν να αναπτύξουν μια μουσική συνομιλία μαζί του. Χαρακτηριστικό το ότι δίνει συχνά ομιλίες, πριν τις συναυλίες, προκειμένου να εισαγάγει το ακροατήριο στα μηνύματα της μουσικής, αλλά και διαλέξεις σχετικά με τα έργα που διευθύνει.

Η πορεία του πολυάσχολου αυτού μουσικού, ξεκίνησε με σπουδές στα κολλέγια του Ντέτμολντ και της Βιέννης. Αποφοιτώντας δεν άργησε να ξεχωρίσει βοηθούντων και σημαντικών βραβείων: το 1995 κέρδισε στον μουσικό διαγωνισμό “Prague Spring” και το 2002 πήρε την πρώτη θέση στον διάσημο γερμανικό διαγωνισμό «Dirigentenforum». Σήμερα, μεταξύ άλλων τελεί μουσικός διευθυντής στην Όπερα της Λειψίας και διευθύνων σύμβουλος της Ορχήστρας Δωματίου της Στουτγάρδης. Επίσης, διδάσκει στο Ωδείο “Felix Mendelssohn Bartholdy”.

Ο Φορέμνυ διαθέτει πλούσιο βιογραφικό τόσο στη διεύθυνση συμφωνικής μουσικής, όσο και στην όπερα. «Η μουσική για μένα είναι ένα ελιξίριο, με το οποίο μπορώ να επαναφορτίσω τις μπαταρίες μου. Φυσικά, το να δημιουργεί κανείς μουσική υψηλού επιπέδου απαιτεί συνεχή μάθηση, και συνεχείς πρόβες. Μερικές φορές πρέπει να περάσεις πολύ χρόνο πάνω στην παρτιτούρα, όμως η ενέργεια που ξοδεύεις σου επιστρέφεται και αυτό είναι κάτι πολύ ευεργετικό» δηλώνει.

Για τις ανάγκες των επαγγελματικών του υποχρεώσεων ταξιδεύει διαρκώς με αποτέλεσμα οι στιγμές χαλάρωσης να είναι σπάνιες. Ο ίδιος, ωστόσο, δεν φαίνεται να ενοχλείται από το γεγονός – αντιθέτως απολαμβάνει το συχνά εξαντλητικό του πρόγραμμα αφού όπως λέει: «Μία από τις συναρπαστικότερες πτυχές της δουλειάς ενός αρχιμουσικού με τόσο έντονη δραστηριότητα είναι ότι δεν μένει για πολύ σε ένα μέρος, έχει μια «ανήσυχη» ζωή». Ως αρχιμουσικός έχει διευθύνει μερικές από τις σημαντικότερες ορχήστρες της Ευρώπης, μεταξύ άλλων τη Συμφωνική Ορχήστρα του Αμβούργου και του Ανόβερο, τη Ραδιοφωνική Συμφωνική Ορχήστρα του Βερολίνου, τη Ραδιοφωνική Συμφωνική Ορχήστρα του Ελσίνκι, κ.α.. Ενώ όσον αφορά στην όπερα, το βιογραφικό του περιλαμβάνει διάσημα έργα του είδους όπως η «Τόσκα», «Οι γάμοι του Φίγκαρο», «Λα Μποέμ» κ.α..

Οι συναυλιακοί χώροι είναι πλέον το δεύτερο «σπίτι» του, αφού εκεί περνά το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής του, στο οποίο επενδύει με όλη του τη δύναμη. Πρόκειται για μια σχέση διαδραστική και αμφίδρομη μεταξύ πόντιουμ και πλατείας όπως τονίζει: «Επιθυμώ το κοινό να αισθάνεται άνετα στις αίθουσες μουσικών συναυλιών και να νιώθει ότι μπορεί μέσα από τη μουσική να χαλαρώσει και να αποφορτιστεί. Είναι μια ενέργεια που φτάνει στη σκηνή ως απόσταγμα επικοινωνίας».

Διδασκαλία

Επιβεβαίωση και ανταλλαγή ενέργειας και γνώσεων βρίσκεται, φυσικά, και στη σχέση δάσκαλου και μαθητή. Μέσα από τη διδασκαλία φιλτράρεται η εμπειρία και μεταβολίζονται οι γνώσεις. Είναι μια αλληλεπίδραση αναγκαία για τον Ματίας Φορέμνυ ο οποίος παραδέχεται ότι: «Αντλώ ιδέες συμμετέχοντας σε εκπαιδευτικά προγράμματα που στοχεύουν στην ανάδειξη νέων ταλαντούχων μουσικών». Ποια, όμως, είναι η συμβουλή του προς νέους μουσικούς; «Μια θέση στην κορυφή απαιτεί πολύ μελέτη, εξάσκηση, κόπο. Αυτό είναι για μένα το ταλέντο. Επίσης, ένας καλλιτέχνης πρέπει να είναι ολοκληρωμένη και δομημένη σε γερές βάσεις προσωπικότητα. Ο ανταγωνισμός στη διεθνή σκηνή είναι αμείλικτος!». Παράλληλα, δεν κρύβει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι οι νέες γενιές ασχολούνται με το κλασικό ρεπερτόριο, και «οι νέοι μουσικοί εκπαιδεύονται τώρα σε μια μεγάλη ποικιλία στυλ. Αυτό είναι υπέροχο. Δεν είναι δύσκολο για αυτούς να ενημερώνονται ιστορικά για την παλαιότερη μουσική ή ακόμα και να παίζουν με παλιά όργανα και ταυτόχρονα να αναπτύσσουν σύγχρονη μουσική, με όλες τις εξαιρετικές τεχνικές αναπαραγωγής τους».

Πώς όμως διδάσκεται η μουσική διεύθυνση; Σύμφωνα με τον Φορέμνυ: «η προσωπικότητα ενός επίδοξου μαέστρου, η μουσικότητα, η «υπογραφή», δηλαδή ο αντίκτυπος μιας συγκεκριμένης κίνησης ή χειρονομίας, παίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο. Υπάρχει μια ξεκάθαρη ανάγκη έκφρασης μέσα από κινήσεις των χεριών αλλά και ολόκληρου του σώματος, ώστε στον συνήθως πολύ περιορισμένο χρόνο των προβών να συγκροτηθεί ένα σύνολο, ένα «σώμα» συμφωνικό με, κάποιες φορές, περισσότερους από εκατό συμμετέχοντες».

Στις 20 Απριλίου ο πολυβραβευμένος αρχιμουσικός θα βρεθεί στο πόντιουμ της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών για να αναμετρηθεί με τη μοιραία, και δαιδαλώδη δομικά πέμπτη συμφωνία του Γκούσταβ Μάλερ. Το συμφωνικό αυτό έργο είναι από τα πιο αγαπημένα, της ύστερης ρομαντικής περιόδου. Αποτελεί μακρύ και περιπετειώδες εσωτερικό ταξίδι στην ψυχοσύνθεση του συνθέτη, που κινείται στο δίπολο έρωτας-θάνατος. Έτσι, το έργο ξεκινά ως βαρύ και πένθιμο (λόγω της ασθένειας του Μάλερ εκείνη την περίοδο), και καταλήγει να υμνεί τη ζωή και των έρωτα αφού εν τω μεταξύ έχει γνωρίσει και ερωτευτεί την κατά είκοσι χρόνια νεότερή του Αλμα.

Ο ίδιος, είχε πει χαρακτηριστικά ότι το τελευταίο μέρος «Αποτελεί έναν ύμνο στη ζωή». Αυτό βέβαια δεν τον εμπόδισε να διορθώνει την Πέμπτη Συμφωνά μέχρι το τέλος της ζωής του αλλά και να απογοητευτεί σφοδρά από τον τρόπο που το κοινό υποδέχτηκε το έργο μετά την πρεμιέρα το 1904: «Είναι τόσο μπροστά από την εποχή του, που θα έπρεπε να το έχω διευθύνει 50 χρόνια μετά το θάνατό μου» φέρεται να είπε. Και βέβαια τα ψυχολογικά σκαμπανεβάσματα του Μάλερ, σε συνδυασμό με το αυστηρό και στριφνό του χαρακτήρα του, αλλά και το μοιραίο ταμπεραμέντο της καταπιεσμένης Άλμα (η οποία στο μεταξύ, τσιλιμπούρδιζε με τον αρχιτέκτονα Βάλτερ Γκρόπιους), τον οδήγησε σε συνεδρία διάρκειας τεσσάρων ωρών με τον πατέρα της ψυχανάλυσης Σίγκμουντ Φρόυντ, μετά το πέρας της οποίας αναβλήθηκε το διαζύγιο και διαπιστώθηκαν απωθημένα με τη μητέρα…

Αξίζει να σημειωθεί ότι η χρήση του περίφημου Adagietto, στην κινηματογραφική μεταφορά από τον Βισκόντι του «Θάνατος στη Βενετία» έχουν κατατάξει τη Συμφωνία αρ. 5 στις διασημότερες μελωδίες όλων των εποχών.