Άσυλο στα Πανεπιστήμια: Η κατάργηση που έρχεται και οι τέσσερις φορές που είχαμε άρση

Από το υπουργείο Παιδείας ξεκίνησε σήμερα, με μια ημέρα καθυστέρηση λόγω της τραγωδίας στη Χαλκιδική, τις επαφές του ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Στο επίκεντρο της συνάντησης και των δηλώσεων στο Παιδείας, τέθηκε και το ζήτημα του ασύλου στις ακαδημαϊκές σχολές.

Η νέα υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, αναφέρθηκε στις δηλώσεις της και στην κατάργηση του ασύλου, η οποία θα περιλαμβάνεται στο πρώτο νομοσχέδιο της νέας κυβέρνησης, που θα κατατεθεί στις 23 Ιουλίου, αμέσως μετά τις προγραμματικές και την ψήφο εμπιστοσύνης.

Χθες η υπουργός είχε διαδοχικές συναντήσεις με το προεδρείο της Συνόδου των πρυτάνεων και τον πρόεδρο Πρόεδρο και μέλη της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΠΟΣΔΕΠ) από κοινού με τον αρμόδιο υφυπουργό για θέματα ανώτατης εκπαίδευσης, Βασίλειο Διγαλάκη.

Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων συζήτησαν θέματα “άμεσης προτεραιότητας” για την κυβέρνηση, όπως είναι η σχεδιαζόμενη ρύθμιση για την κατάργηση του ασύλου και το καθεστώς των νέων πανεπιστημιακών τμημάτων, όπως προέκυψαν μετά τις συγχωνεύσεις ανώτατων ιδρυμάτων.

Σύμφωνα με το σχέδιο της κυβέρνησης, στο πρώτο νομοσχέδιο που θα ψηφιστεί στη Βουλή θα υπάρχει διάταξη με βάση την οποία θα μπορεί να επεμβαίνουν οι αρχές αυτεπαγγέλτως για κάθε αξιόποινη πράξη.

Ο ίδιος ο πρωθυπουργός είχε δεσμευθεί για το μέτρο στις προεκλογικές του ομιλίες και συνεντεύξεις.

Συγκεκριμένα, στις 3 Ιουλίου, στη συνέντευξή του στον Alpha, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έλεγε:

“Το άσυλο θα καταργηθεί με τον πρώτο νόμο μας. Αποτελεί δέσμευσή μου αδιαπραγμάτευτη. θα επιστρέψουμε στο καθεστώς που ίσχυε το 2011. Τα πανεπιστήμια έχουν γίνει σε μεγάλο βαθμό κέντρα ανομίας και καταφύγια μπαχαλάκηδων. Η κατάσταση είναι επιεικώς απαράδεκτη. Το αίτημα για κατάργηση του ασύλου είναι απολύτως ώριμο στην κοινωνία. Δεν αφορά το άσυλο διακίνησης ιδεών. Οικονομικό Πανεπιστήμιο. Εχετε δει την κατάσταση. Ερχεται η αστυνομία καταδιώκει έμπορο. Με την κατάργηση του ασύλου θα μπορεί να τον συλλαμβάνει. Υπάρχουν χώροι υπό κατάληψη που είναι εργαστήρια κατασκευής μολότοφ. θεωρείτε λογικό να συνεχίζεται αυτή η κατάσταση; Δεν θα χρειαστεί να γίνει πολλές φορές από τη στιγμή που θα εφαρμοστεί ο νόμος. Ποιοι κάνουν τις καταλήψεις ; Δεν την αντιλαμβάνομαι αυτή την έννοια. Αυτοί που ενδιαφέρονται να κάνουν τέτοιες κινήσεις δεν είναι η μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών”.

Υπέρ της κατάργησης του ασύλου τάχθηκε πρόσφατα και η μέχρι πρότινος υφυπουργός και βουλευτής Πέλλας Θεοδώρα Τζάκρη προκαλώντας τον εκνευρισμό της Κουμουνδούρου.

Αναλυτικά, η πρώην υφυπουργός Βιομηχανίας και βουλευτής Πέλλας με τον ΣΥΡΙΖΑ, είπε μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό “Στο Κόκκινο”: “Δεν είναι δυνατόν εν έτει 2020 μια αριστερή κυβέρνηση να μην έχει καταργήσει το άσυλο και να παραδίδει το αίτημα ασφάλειας που ζητούν όλοι οι πολίτες στη Δεξιά και τον αυταρχισμό”.

Απάντηση έδωσε ο επανεκλεγείς βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στην Α’ Θεσσαλονίκης Αλέξανδρος Τριανταφυλλίδης λέγοντας:

“Το άσυλο συμβολικά και ιστορικά αποτυπώνει τη δυνατότητα της ελεύθερης διακίνησης ιδεών και απόψεων στο πανεπιστήμιο και πρέπει να παραμείνει ως θώρακας ενάντια στον αυταρχισμό, τη μισαλλοδοξία και τις αντιδημοκρατικές λογικές. Η κα Τζάκρη ας σκεφτεί πόση σχέση έχει η άποψή της με τον χώρο που εκπροσωπεί”.

Οι στόχοι που τέθηκαν ως προς την Παιδεία:

-Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση: Εμπιστοσύνη στο δημόσιο σχολείο

-Ανάδειξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης από λύση ανάγκης για λίγους, σε συνειδητή επιλογή και εργαλείο απασχόλησης για πολλούς.

-Ανώτατη Εκπαίδευση: Για ένα αναβαθμισμένο Δημόσιο Πανεπιστήμιο

– Άμεσες Κυβερνητικές Προτεραιότητες

-Απελευθέρωση του σχολείου από τον ασφυκτικό έλεγχο του Υπουργείου – Μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς και τον διευθυντή.

-Έμφαση στην καλλιέργεια ήπιων δεξιοτήτων και απόκτηση πιστοποιημένων γνώσεων πληροφορικής και ξένων γλωσσών.

-Ουσιαστικός σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός από το Γυμνάσιο.

-Ενίσχυση του θεσμού των προτύπων και των πειραματικών σχολείων

-Ανασχεδιασμός της πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

-Ενίσχυση ειδικής αγωγής.

-Ίδρυση Πρότυπων Επαγγελματικών Λυκείων.

-Κατάργηση του Ασύλου ανομίας και πραγματική προστασία της ελεύθερης διακίνησης ιδεών.

Πότε θεσμοθετήθηκε το άσυλο στα Πανεπιστήμια

Στην Ελλάδα κατοχυρώθηκε συνταγματικά με τον πρώτο νόμο-πλαίσιο (Ν.1268) για τα πανεπιστήμια το 1982. 

Ως συζήτηση άνοιξε μετά την εισβολή των τανκς στο Πολυτεχνείο το 1973.

Ως θεσμός στοχεύει στην εξυπηρέτηση τριών συνταγματικών σκοπών: “της ακαδημαϊκής ελευθερίας”, “της ελεύθερης επιστημονικής αναζήτησης” και “της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών”.

Το πανεπιστημιακό άσυλο αναγνωρίζεται για την κατοχύρωση των ακαδημαϊκών ελευθεριών και για την προστασία του δικαιώματος στη γνώση, τη μάθηση και την εργασία όλων ανεξαιρέτως των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας των ιδρυμάτων και των εργαζομένων σε αυτά, έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει. Καλύπτει όλους τους χώρους του ιδρύματος στους οποίους γίνεται εκπαίδευση και έρευνα.

Οι χώροι αυτοί καθορίζονται με απόφαση και ευθύνη της Συγκλήτου για τα Πανεπιστήμια.

Με το ισχύον Σύνταγμα της χώρας (ν. 4485/2017, άρθρο 3 § 2), επιτρέπεται η επέμβαση δημόσιας δύναμης στους χώρους των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων αυτεπάγγελτα μονο σε περιπτώσεις κακουργημάτων, εγκλημάτων κατά της ζωής και ύστερα από απόφαση του Πρυτανικού Συμβουλίου σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση αρμόδιου οργάνου του Ιδρύματος και με την παρουσία εκπροσώπου της δικαστικής αρχής.

Μέχρι τώρα, η μη επιτρεπόμενη αυτεπάγγελτη επέμβαση της αστυνομίας στην περίπτωση πλημμελημάτων (των ελαφρότερων εγκλημάτων) αφορά στο επ’ αυτοφώρω έγκλημα, δηλαδή διώκεται και τιμωρείται αλλά η αστυνομία χρειάζεται την άδεια του Πρυτανικού Συμβουλίου για να εισέλθει ελεύθερα στο Πανεπιστήμιο.

Αρμόδιο όργανο για την προσωρινή άρση του ασύλου και δότης άδειας επέμβασης δημόσιας δύναμης είναι το Πρυτανικό Συμβούλιο για τα Πανεπιστήμια και το Συμβούλιο για τα ΤΕΙ, με δικαίωμα ψήφου όλων των μελών τους. Οι παραβάτες του ακαδημαϊκού ασύλου τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών.

Σχετικά με το Πρυτανικό Συμβούλιο, ο νόμος του 2017 ρύθμιζε τη δυνατότητά του να λάβει απόφαση χαλαρότερα από τον νόμο του 1982, εφόσον ο τελευταίος απαιτούσε ομοφωνία για τη λήψη απόφασης, ενώ ο νέος νόμος απαιτεί πλειοψηφία.

Το 2007, έγιναν αλλαγές με τον νόμο Γιαννάκου. Τότε είχαμε μερικό “ψαλίδισμα”.

Αρχικά, παραλήφθηκε η αναφορά στην ελεύθερη διακίνηση ιδεών εντός του ασύλου και αντικαταστάθηκε από “την προστασία του δικαιώματος στη γνώση, τη μάθηση, την εργασία των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας, έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει”.

Στην ουσία, έδωσε τη δυνατότητα στο κράτος, τις πανεπιστημιακές αρχές κ.ά. να χαρακτηρίσουν τη φοιτητική κατάληψη ή οποιαδήποτε κινητοποίηση στα πανεπιστήμια – κατάλυση του ασύλου, εφόσον “παραβιάζεται το δικαίωμα στην εργασία μερίδας εργαζομένων στο ίδρυμα”.

Ακόμη, “συρρικνώθηκε” και χωροταξικά μόνο στους χώρους που διεξάγεται έρευνα και εκπαιδευτική διαδικασία.

Με τον “νόμο Διαμαντοπούλου” (άρθρο 3, παρ./ 2 ν.4009/2011) διατυπώνεται πως “στις αξιόποινες πράξεις που τελούνται εντός των χώρων των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων εφαρμόζεται η κοινή νομοθεσία”. Η διάταξη αυτή διατηρήθηκε και με τον νόμο του 2017.

Πάντοτε όμως, ήταν στη διάθεση των πρυτανικών αρχών να καλέσουν ή όχι τις αστυνομικές δυνάμεις για αξιόποινα ή μη γεγονότα, είτε από μέλη της κοινότητας είτε όχι.

Ιστορικά έχουμε την καθιέρωση του πανεπιστημιακού ασύλου με τη σύσταση του πρώτου πανεπιστημίου, το 1088 στην Μπολόνια της Ιταλίας.

Η πρώτη διατύπωση για το άσυλο περιλαμβάνεται στο κείμενο Authentica habita που έγινε νόμος το 1155 και αποτελεί το ιδρυτικό κείμενο για το πανεπιστήμιο του μεσαίωνα.

Οι τέσσερις φορές που έγινε άρση

Άρση είχαμε τέσσερις φορές από το ’82 και μετά.

Τον Νοέμβριο του ’85 μετά τη δολοφονία του Μιχάλη Καλτεζά από τον αστυνομικό Αθανάσιο Μελίστα, όταν η επιτροπή ασύλου επί πρυτανείας Μιχάλη Σταθόπουλου αποφάσισε να σπάσει την κατάληψη στο Χημείο Αθηνών.

Επί πρυτανείας Μαρκάτου το άσυλο στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο άρθηκε δύο φορές, το 1991 και το 1995, την πρώτη έπειτα από πυρκαγιά στο κτίριο της πρυτανείας του ιδρύματος, η οποία πιθανότατα προήλθε από δακρυγόνο βλήμα των ΜΑΤ, και τη δεύτερη λόγω εκτεταμένων επεισοδίων που σημειώθηκαν στον ευρύτερο χώρο του Πολυτεχνείου και ακολούθησαν δεκάδες συλλήψεις.

Τελευταία φορά ήταν το 2002 ενόψει της άτυπης συνόδου των υπουργών Άμυνας της ΕΕ η οποία θα λάμβανε χώρα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης στο Ρέθυμνο. Συγκεκριμένα, εντοπίστηκε χασισοφυτεία σε δασώδη έκταση που ανήκε στο ίδρυμα, με αποτέλεσμα να δοθεί άδεια στην αστυνομία να ξεριζώσει τα δενδρύλλια.

ΚΝΕ: “Η προσπάθεια της κυβέρνησης της ΝΔ να καταργήσει το άσυλο στα πανεπιστήμια δε θα περάσει”

Για “ψεύτικη και εκ του πονηρού” ανησυχία της κυβέρνησης σχετικά με την εγκληματικότητα στα ανώτατα ιδρύματα κάνει λόγο η ΚΝΕ, η οποία αναφέρει ότι δεν είναι το πανεπιστημιακό άσυλο “αυτό που εμποδίζει την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας και της διακίνησης ναρκωτικών στο κέντρο της Αθήνας”.

Όπως σημειώνει η ΚΝΕ: “Αυτό που λείπει από την Ανώτατη Εκπαίδευση δεν είναι οι διμοιρίες των ΜΑΤ και οι δυνάμεις καταστολής μέσα στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ. Αυτό που λείπει είναι η επαρκής χρηματοδότηση, για να λυθούν προβλήματα, όπως η έλλειψη φωτισμού, συντήρησης και φύλαξης, που αφήνουν χώρο σε φαινόμενα, τα οποία στη συνέχεια υποκριτικά αξιοποιούνται για το χτύπημα του ασύλου”.

Αναλυτικά η ανακοίνωση της ΚΝΕ:

“Η δήθεν ανησυχία της κυβέρνησης για την εγκληματικότητα στα ανώτατα ιδρύματα είναι εκ του πονηρού και ψεύτικη. Δεν είναι το «πανεπιστημιακό άσυλο» αυτό που εμποδίζει την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας και της διακίνησης ναρκωτικών στο κέντρο της Αθήνας, το Μενίδι και άλλες περιοχές που δεν υπάρχει κανένα πανεπιστημιακό ίδρυμα. Το ήδη υπάρχον πλαίσιο μπορεί να αντιμετωπίσει αυτά τα ζητήματα στα Πανεπιστήμια. Όπως και το εμπόριο ναρκωτικών δεν αντιμετωπίζεται με τους χώρους εποπτευόμενης χρήσης. Αντιθέτως, ενισχύεται περισσότερο.

Αυτό που λείπει από την Ανώτατη Εκπαίδευση δεν είναι οι διμοιρίες των ΜΑΤ και οι δυνάμεις καταστολής μέσα στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ. Αυτό που λείπει είναι η επαρκής χρηματοδότηση, για να λυθούν προβλήματα, όπως η έλλειψη φωτισμού, συντήρησης και φύλαξης, που αφήνουν χώρο σε φαινόμενα, τα οποία στη συνέχεια υποκριτικά αξιοποιούνται για το χτύπημα του ασύλου.

Απέναντι στα σχέδια της ΝΔ για ένταση της καταστολής των αγώνων των φοιτητών δεν μπορεί να βρεθεί ο ΣΥΡΙΖΑ, βουλευτές του οποίου υπερασπίζονται την κατάργηση του ασύλου. Ο ΣΥΡΙΖΑ συνέβαλε ως κυβέρνηση στην ενίσχυση της καταστολής ενάντια σε μαθητές, φοιτητές, εργαζομένους, επί 4,5 χρόνια υπηρέτησε την επιχειρηματική λειτουργία των Πανεπιστημίων. Αυτή η λειτουργία επιτάσσει και την κατάργηση του ασύλου, για να εξασφαλιστεί «ασυλία» στα κέρδη των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, στο χτύπημα των δικαιωμάτων των φοιτητών.

Οι δυνάμεις της ΚΝΕ θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να μην περάσει η κατάργηση του ασύλου, κόντρα σε δυνάμεις που είτε ανοιχτά θέλουν την κατάργηση του ασύλου είτε η πρακτική τους αξιοποιείται στην ενίσχυση του δόγματος «νόμος και τάξη». Θα βρεθούμε στην πρώτη γραμμή για να γίνει αυτό υπόθεση των ίδιων των φοιτητών και των Συλλόγων τους”.

Αλλά αυτό που θεωρούν μερικοί, ότι αν καταργηθεί τελείως θα γίνουν όλα ωραία, είναι ανοησία

Συμπερασματικά, το άσυλο από μόνο του σε καμία περίπτωση δεν συντελεί στην έξαρση της εγκληματικότητας.

Όπως είχε πει σε συνέντευξή του τον Ιούνιο του 2010 ο διακεκριμένος καθηγητής του Ποινικού Δικαίου, Ι. Μανωλεδάκης, “με το άσυλο, αν είχαν από την αρχή εφαρμόσει τον νόμο, δεν θα είχαμε πρόβλημα. Γιατί ο νόμος είναι σαφής: εάν είναι κακούργημα αυτόφωρο -και κακούργημα είναι η κατασκευή βομβών, μολότοφ, η διακίνηση ναρκωτικών, η βιαιοπραγία, το έγκλημα κατά της ζωής-, μπαίνει η αστυνομία χωρίς να ζητήσει την άδεια από κανέναν.[…]Αλλά αυτό που θεωρούν μερικοί, ότι αν καταργηθεί τελείως (ενν. το άσυλο) θα γίνουν όλα ωραία, είναι ανοησία”.