ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΕΞΟΡΚΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ 2021;

Πρόκειται για μια ιστορία τόσο παλιά, που κάνει ακόμα και τον χριστιανισμό να μοιάζει σαν μια θρησκεία που γεννήθηκε χθες. Ο δαιμονισμός και άρα και ο εξορκισμός προχωράει χέρι χέρι με τον φόβο του ανθρώπου για το άγνωστο, επιβιώνει μέχρι σήμερα και επειδή αυτό το “άγνωστο” δεν ξέρουμε και αν θα το ξεφορτωθούμε ποτέ, φαίνεται ότι έχει και μακρύ μέλλον μπροστά του.

Ίσως να ακούγεται λίγο ως ένα φολκλορικό απομεινάρι μίας άλλης εποχής ή ως ένα μεσαιωνικό κατάλοιπο που κατοικεί μόνο μέσα στις ταινίες, όμως κάτι τέτοιο απέχει πολύ απ’ την αλήθεια. Ο εξορκισμός εξασκείται ακόμη και σήμερα, άνθρωποι πλησιάζουν ιερείς για να τους απαλλάξουν από τα δαιμόνια και όχι μόνο στην Καθολική Εκκλησία, αλλά κι εδώ, δίπλα μας, στην Ελλάδα του 21ου αιώνα.

Τι λέει όμως η Ιερά Σύνοδος για αυτήν την πρακτική και πώς την ασκούν σήμερα οι ιερείς; Πριν το μάθουμε, καλό είναι να κάνουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή, για να κατανοήσουμε γιατί έχει τόσο βαθιές ρίζες στη συνείδησή μας αυτό το φαινόμενο, που σε κάποιους μοιάζει αστείο, σε κάποιους άλλους όμως πέρα για πέρα αληθινό.

Ο εξορκισμός πριν τον χριστιανισμό

Η άποψη ότι οντότητες μπορούν να εισέλθουν μέσα στο ανθρώπινο σώμα και να το κυριεύσουν, προηγείται του χριστιανισμού κατά χιλιάδες χρόνια, και συναντάται σε πολιτισμούς τόσο αρχαίους που χάνονται στα βάθη της ιστορίας.

Στη Βαβυλώνα για παράδειγμα, είχαν βαθιά πίστη στην ύπαρξη κακών πνευμάτων, κάτι που αποδείχτηκε πρόσφατα και από την ανακάλυψη ενός επιμελητή του Βρετανικού Μουσείου. Ο άνθρωπος αυτός, πριν από δύο μήνες σχεδόν, “διέκρινε” την παλαιότερη γνωστή απεικόνιση φαντάσματος, γενικώς, στην ιστορία της ανθρωπότητας. Βρισκόταν ανάγλυφη πάνω σε μια αρχαία βαβυλωνιακή πλάκα 3.500 ετών, η οποία περιλάμβανε ακόμη και οδηγίες για τον εξορκισμό -και η οποία είχε ανακαλυφθεί εδώ και δεκαετίες.

Το σχέδιο που βρέθηκε πάνω στην πήλινη πλάκα απεικονίζει ένα ενοχλητικό γενειοφόρο αρσενικό φάντασμα που οδηγείται δεμένο στον Κάτω Κόσμο από μια γυναίκα. Σύμφωνα με το τελετουργικό που είναι χαραγμένο δίπλα στο σχέδιο, η λύση για την απομάκρυνση του από το σώμα του ανθρώπου ήταν να του δοθεί μια ερωμένη. Το κείμενο του τελετουργικού, μάλιστα, τελειώνει με την προσταγή “μην κοιτάς πίσω σου!”.

“Αυτό το τελετουργικό θα εφαρμοζόταν νομίζω στην περίπτωση ενός επίμονου οικιακού, πιθανώς οικογενειακού φαντάσματος”, εξήγησε ο επιμελητής.

Οι οδηγίες για έναν επιτυχημένο εξορκισμό, περιλάμβαναν και ξόρκια, αλλά και συγκεκριμένες πράξεις.

Οι επικλήσεις απευθύνονταν συνήθως στον θεό του ήλιου, τον Σαμάς, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τη μετάβαση των φαντασμάτων στον Κάτω Κόσμο. Και το τελετουργικό, δεν ήταν να σφάξεις κάποιον κόκορα ή να πηδήξεις 40 κύματα, αλλά να θάψεις τις πλάκες με τα σχεδιασμένα επάνω τους πνεύματα, βαθιά στο χώμα.

Γενικότερα στους πολιτισμούς της αρχαίας Μεσοποταμίας, οι περισσότερες ασθένειες εκλαμβάνονταν ως δαιμονικές καταλήψεις του σώματος και επομένως ο άρρωστος χρειαζόταν εξορκισμό για να γιατρευτεί. Υπάρχει αναφορά σε νεκρομαντικά κείμενα ότι στους λαούς της περιοχής, ήταν δουλειά ενός εξορκιστή να κάνει έναν ασθενή ακόμη και να σταματήσει να τρίζει τα δόντια του. Πώς θα το πετύχαινε αυτό;

Ο θεραπευτής πίστευε ότι το φάντασμα ενός νεαρού μέλους της οικογένειας προσπαθούσε να επικοινωνήσει με τον άρρωστο όσο κοιμόταν. Προκειμένου να φύγει, λοιπόν, το πνεύμα από μέσα του, τού συνιστούσε να κοιμάται για μια βδομάδα δίπλα σε ένα ανθρώπινο κρανίο και αν δεν έπιανε ούτε αυτή η οδηγία, θα έπρεπε να φιλάει(!) και να γλείφει(!!!) το κρανίο επτά φορές κάθε βράδυ.

Παρόμοιες δοξασίες υπήρχαν και στην αρχαία Αίγυπτο -επιβιώνουν μάλιστα ακόμη σε ορισμένες περιοχές ως “τελετουργίες zar”- και φυσικά και στον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Ειδικά στον τελευταίο, η επιληψία θεωρούταν σχεδόν αποκλειστικά ως κατάληψη του σώματος από έναν δαίμονα.

Στον Λουκιανό βρίσκουμε ένα απόσπασμα για έναν εξορκισμό, όχι “αληθινό”, ψεύτικο για τις ανάγκες της “μυθοπλασίας” του, βασισμένο όμως στην κοινή πρακτική της εποχής. Σύμφωνα με αυτό, ένας “επαγγελματίας” εξορκιστής, εμπλέκει τον δαίμονα σε διάλογο στη μητρική του γλώσσα, αναγκάζοντάς τον να αποκαλύψει την προέλευσή του και τα μέσα που χρησιμοποίησε για να εισέλθει στο ξένο σώμα. Στη συνέχεια το αναγκάζει να φύγει με ξόρκια (“ὅρκους ἐπάγων”) και με απειλές. Όσοι είναι μπροστά, βλέπουν το πνεύμα να φεύγει μέσα σε καπνούς.

Ο εξορκισμός στα πρώτα χρόνια της Εκκλησίας

Η παραπάνω πρακτική θυμίζει τρομερά τον τρόπο και τα μέσα που χρησιμοποιεί η ρωμαιοκαθολική εκκλησία, καθώς μέσα απ’ τις ταινίες, έχουμε πάρει και εμείς μια μικρή εικόνα από όλη αυτήν την τελετουργία. Τι γίνεται όμως με την Ορθόδοξη Εκκλησία;

Καταρχάς πρέπει να πούμε ότι ουσιαστικά ο πρώτος εξορκιστής ήταν ο Χριστός. Ένα απ’ τα θαύματά του περιγράφεται στην Καινή Διαθήκη και έχει μείνει γνωστό ως “η θεραπεία του δαιμονισμένου νέου στη χώρα των Γεργεσηνών”.

“Κάποια φορά ο Ιησούς επισκέφθηκε την πόλη Γέργεσα με πλοιάριο”, γράφει το χωρίο. “Εκεί τον συνάντησε ένας άνθρωπος με πνεύμα ακάθαρτο που κατοικούσε μέσα σε σπηλιές (…) Και όταν είδε τον Ιησού να έρχεται από μακριά, έτρεξε και τον προσκύνησε και αφού φώναξε με μεγάλη κραυγή, του λέει: ‘Τι σχέση έχω εγώ με σένα, Ιησού, γιε του Θεού του Υψίστου; Σε εξορκίζω στο Θεό, μη με βασανίσεις’.

Γιατί ο Χριστός τού έλεγε: ‘Βγες ακάθαρτο πνεύμα από τον άνθρωπο’. Και τον ρωτούσε ο Ιησούς: ‘Ποιο είναι το όνομά σου;’. Και απάντησε αυτό: ‘Λεγεώνα με λένε, γιατί είμαστε πολλοί’. Και πολύ παρακαλούσε τον Ιησού να μην τους στείλει στην άβυσσο.

Αλλά ήταν και ένα κοπάδι χοίρων που έβοσκε προς το μέρος του βουνού. Και τον παρακάλεσαν τα πονηρά πνεύματα και του έλεγαν: ‘Στείλε μας στα γουρούνια και άσε μας να μπούμε μέσα σ’ αυτά’. Και τους το επέτρεψε ο Χριστός γιατί σπλαχνίστηκε τον δυστυχισμένο αυτόν άνθρωπο. Και πράγματι μπήκαν στους χοίρους και όρμησαν αυτοί από το γκρεμό στη θάλασσα. Ήσαν δε οι χοίροι περίπου 2.000 και πνίγηκαν στη θάλασσα…”.

Υποτίθεται, ότι στη συνέχεια ο ίδιος ο Ιησούς μετέδωσε αυτήν τη δυνατότητα στους αποστόλους του, όπως βλέπουμε και σ’ αυτά τα δύο αποσπάσματα:

α)“Εν τώ ονόματί μου δαιμόνια εκβαλούσι, γλώσσαις λαλήσουσι καιναίς, όφεις αρούσι, κάν θανάσιμόν τι πίωσιν, ου μη αυτούς βλάψει…” (Μάρκ. 16,17)

β)“Εν τώ ονόματί μου δαιμόνια εκβάλλετε» (Ματθ. 10,18)

Στα πρωτοχριστιανικά χρόνια ο εξορκισμός που επιτελούταν στους κατηχουμένους πριν της βάπτισής τους είχε ανατεθεί στους Επτά Διακόνους (τους ηγέτες που εκλέχτηκαν από την αρχαία Εκκλησία για να υπηρετήσουν την κοινότητα των πιστών στην Ιερουσαλήμ).

Βασικός σκοπός των εξορκισμών που διαβάζονταν ήταν η εκδίωξη των πονηρών πνευμάτων και η προετοιμασία τους για το ιερό βάπτισμα. Μη ξεχνάμε ότι τότε βαπτίζονταν σε μεγάλη ηλικία.

Όσο αυξάνονταν οι πιστοί και οι άνθρωποι που θα έπρεπε να βαπτιστούν, τόσο αυξάνονταν και οι ανάγκες, κι έτσι τον 3ο αιώνα ορίστηκε ειδική τάξη κληρικών που ονομάστηκαν απλώς “εξορκιστές” και ήταν επιφορτισμένοι με το έργο αυτό.

Ωστόσο, στην ανατολική χριστιανική εκκλησία έπαψαν να υπάρχουν εξειδικευμένοι εξορκιστές, και πλέον εξορκισμό μπορούσε να τελέσει ο κάθε ιερέας στο όνομα του Χριστού, ό, τι ισχύει δηλαδή και σήμερα. Άρχισαν μάλιστα να υπάρχουν και ειδικές ευχές, οι οποίες διαβάζονται μέχρι και τις μέρες μας.

Στο Ευχολόγιο υπάρχουν τρεις εκτεταμένες ευχές εξορκισμών του Μεγάλου Βασιλείου, τέσσερις του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου (“πρός τους πάσχοντας υπό δαιμόνων και πρός πάσαν ασθένειαν”) και μία του Αγίου Τρύφωνος “λεγομένη εις κήπους, αμπελώνας και χωράφια”.

τι λέει η ιερα συνοδος σημερα

Στις 15 Σεπτεμβρίου του 2006, η Ιερά Σύνοδος απέστειλε εγκύκλιο σχετική με τους εξορκισμούς προς του Μητροπολίτες της Εκκλησίας της Ελλάδος, στην οποία ανέλυε τις θέσεις και τη διδασκαλία της Εκκλησίας επί του ζητήματος. Ταυτόχρονα, περιέγραφε και τις προϋποθέσεις που θα πρέπει να ισχύουν προκειμένου ένας ιερέας να προχωρήσει σε ανάγνωση των σχετικών ευχών. και περιγράφει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες οι σχετικές ευχές πρέπει να αναγιγνώσκονται.

Οι προϋποθέσεις είναι οι παρακάτω:

“Η ύπαρξη διαπιστωμένης ανάγκης. Όπως διά να λειτουργήσουμε πρέπει να έχουμε πιστούς, διά να βαπτίσουμε πρέπει να έχουμε άνθρωπο προς Βάπτισμα, διά να στεφανώσουμε πρέπει να έχουμε μελλονύμφους, διά να εξομολογήσουμε πρέπει να έχουμε μετανοούντα, διά να τελέσουμε κηδεία και μνημόσυνο πρέπει να έχουμε κεκοιμημένο, ούτως διά να αναγνώσουμε τις ευχές των εξορκισμών πρέπει να έχουμε δαιμονισμένο ή υπό ισχυρή δαιμονική επήρεια τελούντα…

Η σύμφωνος γνώμη του Επισκόπου. Ουδείς Πρεσβύτερος είναι ακέφαλος και, επομένως, ανεξάρτητος. Έκαστος Πρεσβύτερος έχει ως κεφαλήν αυτού την Εκκλησιαστική Αρχή του τόπου, δηλ. τον Επίσκοπον αυτού και ενεργεί τα της ιερωσύνης αυτού, με την άδεια και σύμφωνη γνώμη του Επισκόπου του. Η αντίληψη ότι ο Πρεσβύτερος, από τη στιγμή που χειροτονήθηκε, δύναται να ιερατεύει ανεξέλεγκτος κατά το δοκούν, καταδικάζεται υπό των Ιερών Κανόνων, ως διαιρούσα την Εκκλησίαν και βλάπτουσα ή ανατρέπουσα την ευταξίαν Της…”.

Εξορκισμοί στην Ελλάδα του 21ου αιωνα

Μπορεί για πολλούς οι εξορκισμοί να μην είναι τίποτα περισσότερο από ένα κατάλοιπο του Μεσαίωνα, όμως παραμένουν ζωντανοί στην Ελλάδα του σήμερα, με χιλιάδες ανθρώπους να έχουν παραβρεθεί μπροστά σε ανάλογες τελετές. Ωστόσο, τώρα πια η Εκκλησία δέχεται ότι είναι πολύ πιθανό αυτό που παλιότερα αναγνώριζε ως δαιμονισμό, να μην είναι τίποτα περισσότερο από μία ψυχική ασθένεια.

Για τον λόγο αυτό, πριν προχωρήσει σε εξορκισμό, διεξάγει ειδική “έρευνα”. Αν αποφανθεί πως ναι, τότε εξορκισμός διεξάγεται μόνο μετά από άδεια του οικείου επισκόπου, η οποία εκδίδεται αφού πιστοποιηθεί με αδιάσειστα στοιχεία ότι το άτομο βρίσκεται υπό την επίδραση “ακαθάρτων πνευμάτων”.

Ένας απ’ τους τρόπους που χρησιμοποιούν οι ιερείς για να εντοπίσουν τον “δαιμονισμένο” είναι να τοποθετούν μπροστά του άγια λείψανα ή να του δίνουν να πιει αγιασμό. Αν, λοιπόν, εκείνος βρίσει ή φερθεί “περίεργα” -κατά την κρίση πάντα του ιερέα-, τότε ίσως να θεωρηθεί δαιμονισμένος.

Άλλες φορές οι ιερείς προσέχουν αν ο άνθρωπος που βρίσκεται μπροστά τους έχει υπερφυσικές ικανότητες, όπως δύναμη πολλή μεγαλύτερη από όσο θα ταίριαζε στη σωματοδομή του. Και αυτό μπορεί να θεωρηθεί δείγμα δαιμονισμού -όσο κι αν σε πολλούς όλα αυτά ακούγονται τουλάχιστον αστεία.

Στη συνέχεια, προκειμένου ο δύστυχος άνθρωπος να απαλλαγεί απ’ τα κακά πνεύματα, ακολουθείται μία διαδικασία που περιλαμβάνει νηστεία, προσευχή, εξομολόγηση και μόνο όταν “αποτύχουν” και αυτοί οι τρόποι, φτάνουν οι ιερείς στον εξορκισμό. Γενικά πάντως η Εκκλησία είναι πολύ προσεκτική σε αυτό το θέμα και η γνωμάτευση ψυχιάτρου θεωρείται απαραίτητη προτού προχωρήσουν σε οποιοδήποτε τελετουργικό.

Ένας από τους πιο διάσημους ιερείς στον ελληνικό χώρο για τους εξορκισμούς του υπήρξε ο πατήρ Σάββας Αχιλλέως, ο οποίος έφυγε από τη ζωή το 2016. Κύπριος στην καταγωγή, στενός συνεργάτης μάλιστα του Γεώργιου Γρίβα (Διγενή), ήρθε στην Ελλάδα όπου και ίδρυσε τον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου στον Καρέα, όπου και διετέλεσε εφημέριος επί 40 χρόνια. Εκεί συνήθιζε να δέχεται ανθρώπους από όλη την Ελλάδα, για τους οποίους οι συγγενείς τους πίστευαν ότι είχαν καταληφθεί από πονηρές δυνάμεις.

Μερικά από τα βίντεο που κυκλοφορούν στο YouTube με τη δράση του έχουν προκαλέσει κατά καιρούς και τους πιστούς αλλά και του σκεπτικιστές. Όπως για παράδειγμα αυτό:

Και αυτό:

Ο Αρχιμανδρίτης Σάββας Αχιλλέως, μεταξύ άλλων, είχε εκδώσει και το βιβλίο “Μαγεία, Δαιμονισμός και Απολύτρωσις”, όπου συμβούλευε τους πιστούς πώς “ο ανθρωποκτόνος και ψυχοκτόνος διάβολος να μην μπορεί να χτυπήσει την ψυχή μας”.

Ένας ακόμη γνωστός ιερέας για τους εξορκισμούς του ήταν ο πατήρ Ιωάννης Κατής του Αγίου Γεωργίου του Περάματος, ο οποίος έφυγε απ’ τη ζωή τον Δεκέμβριο του 2018. Στο “Βήμα Ορθοδοξίας” έγραψαν χαρακτηριστικά για εκείνον, δύο χρόνια μετά τον θάνατό του:

“Αγαπήθηκε πολύ από τους ανθρώπους , αγαπήθηκε όμως περισσότερο από τον Θεό που του έδωσε απλόχερα αρετές και άφθονη Χάρη για να ελευθερώνει τους πονεμένους και δέσμιους πονηρών πνευμάτων”.

Επί 30 και πλέον χρόνια μαζεύονταν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα στην εκκλησία όπου ήταν πρωτοπρεσβύτερος, προκειμένου να δουν κια να ακούσουν από κοντά τον “παπα-Γιάννη τον Εξορκιστή”.

“Ο πατήρ Ιωάννης με πολλή προσευχή και επικλήσεις στον Πανάγαθο τριαδικό θεό θεράπευε εκατοντάδες ανθρώπων. Εκεί όπου μπροστά σου έβλεπες την παρέμβαση του Ζώντος Θεού σε ανθρώπους που είχαν κυριευτεί από δαιμονική ενέργεια”, συνεχίζει το “Βήμα Ορθοδοξίας”.

“Ονομαστό” επίσης για τους επιτυχημένους εξορκισμούς του είναι και το μοναστήρι του Αγίου Κυπριανού στη Χασιά.

“Από τότε που ιδρύθηκε η μονή συμβαίνουν πολύ συχνά θαύματα”, έλεγε σε παλαιότερη συνέντευξή του σε εφημερίδα ο υπεύθυνος της μονής, επίσκοπος Γαρδικίου κ. Κλήμης. “Οι άγιοι προστατεύουν το σπίτι τους και στέλνουν τους πιστούς εδώ. Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό για πολλούς, ωστόσο η μαγεία και τα δαιμόνια υπάρχουν και αν δεν προσέξει κανείς την ψυχή του, μπορεί εύκολα να κυριευθεί από αυτά.

“Έχω δει ανθρώπους κυριευμένους από το δαίμονα να τραντάζονται ουρλιάζοντας μπροστά στην εικόνα των Αγίων”, συνέχιζε. “Το θέαμα είναι φριχτό. Οι μοναχοί δεν φοβόμαστε, διότι με τη βοήθεια του Θεού και των αγίων ο σατανάς είναι αδύναμος. Λυπούμαστε όμως το πλάσμα που έχει κυριευθεί από αυτόν. Η φωνή του δαίμονα μιλάει από μέσα του εξαπολύοντας ασύλληπτα χυδαίες βρισιές…”.

Από τη στιγμή που κάθε ιερέας έχει τη δυνατότητα να εξορκίσει τα κακά πνεύματα, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι οι εξορκιστές -δυνητικά- βρίσκονται παντού, σε οποιοδήποτε μέρος της χώρας, πόλη ή χωριό, εκκλησία ή μοναστήρι.

Αυτό όμως που μπορεί να σου φανεί περίεργο είναι ότι όλοι έχουμε περάσει από μία διαδικασία εξορκισμού είτε πιστεύουμε στην ύπαρξη δαιμόνων είτε όχι. Ή μάλλον για να είμαι πιο συγκεκριμένος, όλοι όσοι από εμάς έχουμε σε φωτογραφίες τον μωρουδίστκο εαυτό μας να τσαλαβουτάει σε κάποια κολυμπήθρα.

Βλέπεις, πριν το βάπτισμα διαβάζονται εξορκισμοί “κατά την ακολουθία της Κατηχήσεως, η οποία τελείται συναπτά με το Βάπτισμα”. Παλιότερα, αυτές οι ευχές διαβάζονταν περισσότερες φορές και πιο συχνά κατά τις ημέρες που προηγούνταν του βαπτίσματος, τώρα μόνο την ημέρα που ο νονός κρατάει το μωρό στα χέρια του.

Αυτές οι ευχές θεωρούνται απαραίτητες προκειμένου να εξορκιστεί εν ονόματι του αληθινού Κυρίου “το πονηρό πνεύμα του Διαβόλου και επιτάσσεται να εξέλθει από το ακόμη αβάπτιστο νήπιο, καθ’ όσον και τα νήπια πρίν από το Βάπτισμα τελούν υπό το κράτος του προπατορικού αμαρτήματος και του Σατανά”.