Είδαμε το “Ταξίδι μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα”- Η οικογενειακή παθογένεια “σερβίρεται” με ουίσκι, χώμα και μορφίνη

Το σκηνικό του θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας είναι ομιχλώδες. Διάφανες κουρτίνες την τέμνουν από πάνω προς τα κάτω και κάνουν το κέντρο της σκηνής να μοιάζει θαμπό. Οι ήρωες εισέρχονται και περπατούν περιμετρικά. Μοιάζουν με αερικά, με φαντάσματα. Κοιτούν μέσα, προσπαθούν να διακρίνουν το παρελθόν τους και να… θυμηθούν. Να επαναπροσδιοριστούν. Σιγά σιγά σπρώχνουν τις διαφάνειες στην άκρη. Σαν να ξεφλουδίζουν τα τραύματά τους, σαν να σκαλίζουν τις μνήμες τους.

–Μη θυμάσαι το παρελθόν
-Γιατί; Το παρελθόν είναι το παρόν, είναι το μέλλον, ακούγεται από τα στόματα των ηρώων.

Η σκηνή είναι χωμάτινη στο μεγαλύτερο μέρος της. Το οικογενειακό τραπέζι είναι “θαμμένο” μέσα στη γη, μέσα σε κάτι που παραπέμπει σε τάφο και τάφρο μαζί. Μύχιες εξομολογήσεις, αποκαλύψεις, ενοχές και ευθύνες: όλη η οικογενειακή παθογένεια πάνω σ΄ενα τραπέζι. Με μπόλικο ουίσκι και μορφίνη.

Το “Ταξίδι μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα” είναι ένα από τα σημαντικότερα, κατά γενική ομολογία, ψυχολογικά δράματα του 20ού αιώνα, έργο διαποτισμένο με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα του, Ευγένιου Ο’Νηλ. Ο βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας (1936) και τέσσερα Πούλιτζερ συγγραφέας ξεκίνησε να το γράφει τη δεκαετία του 1930, το ολοκλήρωσε το 1941 και το παρέδωσε στον εκδότη του την ίδια χρονιά, δηλώνοντας την επιθυμία του να μη δημοσιευθεί πριν περάσουν 25 χρόνια από τον θάνατό του.

Στο έργο, που διαδραματίζεται μια καλοκαιρινή ημέρα του 1912 και στο οποίο πρωταγωνιστεί μια τετραμελής αμερικανική οικογένεια, η οποία μετεωρίζεται ανάμεσα σε αισθήματα αγάπης και μίσους, ο μεγάλος Αμερικανός δραματουργός, σε πλήρη ωριμότητα, ουσιαστικά αναμοχλεύει όσα, σχεδόν τραυματικά, έζησε ως παιδί και όσα σημάδευσαν τη νεότητά του.

Τέσσερις πράξεις εκτυλίσσονται στο πέρασμα των 16 ωρών στο σαλόνι του εξοχικού σπιτιού της οικογένειας Τάιρον. Και όλες οι εντάσεις και κορυφώσεις του έργου βασίζονται στον λόγο. Λόγια αγάπης και μίσους, ενοχών και ευθυνών, εκδικητικότητας και συγχώρεσης σε όλους τους πιθανούς συνδυασμούς: ανάμεσα στους γονείς, ανάμεσα στα παιδιά, ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά. Δύο γονείς που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στους ρόλους τους: η μητέρα βυθίζεται όλο και πιο πολύ στην παραίσθηση της μορφίνης και ο πατέρας, ένας μέτριος στο επάγγελμα ηθοποιός, εθισμένος στο αλκοόλ και σε συμφέρουσες “επενδύσεις”, τσιγκουνεύεται ακόμη και έναν καλό γιατρό για τον φυματικό γιο του. Και δύο γιοι που παραπαίουν μέσα σε όλο αυτό το σκηνικό. Ο Τζέιμι ζει στη σκιά του πατέρα του, σαν αποτυχημένος ηθοποιός, βουτηγμένος στο αλκοόλ και ο φυματικός Έντμοντ, που έχει κληρονομήσει τη νευρωτική και φιλάσθενη φύση της μητέρας του και θεωρείται ο ακούσια ένοχος για τον εθισμό της στη μορφίνη. Και μέσα σε όλα αυτά ένα νεκρό παιδί που τους στοιχειώνει όλους. Ένα νεκρό παιδί που εμποδίζει την οικογένεια να ζήσει το παρόν και να προχωρήσει στο μέλλον….

Ο Δημήτρης Καραντζάς σκηνοθετεί το ψυχαναλυτικά αυτοβιογραφικό “ταξίδι” του Ο’ Νηλ με πολύτιμο “όπλο” του τον λόγο του Νίκου Γκάτσου (στον οποίο ανήκει η απόδοση του έργου), έναν λόγο που σοφά επέλεξε να κρατήσει, καθώς ρέει στα χείλη των πρωταγωνιστών ηχηρά και εύηχα ταυτόχρονα.

Ο σκηνικός κόσμος που στήνει μαζί με την Ελένη Μανωλοπούλου αιωρείται ανάμεσα στον ρεαλισμό και τη φαντασία (σ΄αυτό συμβάλλει καθοριστικά και το ηχητικό τοπίο που στήνει ο Γιώργος Πούλιος). Είναι ένας κόσμος που συγκλονίζει και συνάμα εκπλήσσει με τη συμβολικότητα και τη βαθιά ματιά του στην ουσία των πραγμάτων. Όλα είναι οριοθετημένα με ακρίβεια -το σαλόνι, η τραπεζαρία, η βιβλιοθήκη, ακόμη και τα φώτα- και μοιάζουν αλλοτε να πατούν στη γη και άλλοτε θαμμένα.

Τα μέλη της οικογένειας Τάιρον μπαινοβγαίνουν μέσα σε αυτόν το ονειρικό κόσμο και μαζί συμπαρασύρουν και τους θεατές σ’ ένα ταξίδι κυκλικό και φαύλο. Σκαλίζουν διαρκώς. Μετεωρίζονται ανάμεσα σε αισθήματα αγάπης και μίσους, μέσα από τα τραύματά τους “συστήνονται” με τους εαυτούς τους. Αποποίηση και επίρριψη ευθυνών, ενοχές, παραισθήσεις, μεθύσια, αλλά και συγχώρεση. Και εκεί που η παθογένεια αποκαλύπτεται, εκεί που οι εξαρτήσεις και οι εθισμοί αρχίζουν σιγα-σιγά να “ξεθολώνουν” και η αλήθεια αρχίζει να διαλύει την ομίχλη, εκεί ακριβώς συντελείται μία τραγική επανεκκίνηση. Και όλα ξαναρχίζουν, το έργο παίζει ξανά σε λούπα. Οι τραγικοί αυτοί ήρωες δεν αντιστέκονται στη μοίρα τους. Τουναντίον την αποδέχονται στωικά και σχεδόν… αδιαμαρτύρητα.

Οι πέντε ηθοποιοί της παράστασης ανταποκρίθηκαν απόλυτα στις αυξημένες απαιτήσεις των ρόλων τους. Η Μπέττυ Αρβανίτη σε μία πολύ δυνατή στιγμή της στον ρόλο της μορφινομανούς μητέρας, εξαιρετικός ο Αλέξανδρος Μυλωνάς στον ρόλο του πατέρα, ενώ ο Αινείας Τσαμάτης και ο Βασίλης Μαγουλιώτης μαγνητίζουν δίνοντας ερμηνείες υψηλών τόνων στους ρόλους των δύο αδελφών. Στην τελευταία δε πράξη, η αδελφική σκηνή φιλονικίας που μας χάρισαν συγκαταλέγεται στις πιο δυνατές θεατρικές στιγμές της φετινής σεζόν. Στιβαρό και με νόημα το “πέρασμα” της Ελίνας Ρίζου στον ρόλο της οικιακής βοηθού.

Συμπέρασμα: Μία βαθιά ψυχαναλυτική παράσταση που αποδομεί τις οικογενειακές σχέσεις και αποκαλύπτει το δυσλειτουργικό τους σύμπαν.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις