Μπορεί μια φουστανέλα να σου χαρίσει λίγη αίσθηση ελευθερίας;

Όποιος βρεθεί αυτό τον καιρό στο επίπεδο των αναχωρήσεων του «Ελευθέριος Βενιζέλος», εκεί ανάμεσα στα μαγαζιά με τα ελληνοπρεπή και μη ενθυμήματα, θα έρθει αντιμέτωπος με έναν ολόσωμο καθρέφτη, που στην κορυφή του φέρει μια ενδιαφέρουσα προτροπή από νέον: «Stand Free», ήτοι «Στάσου ελεύθερα». Τι εννοεί ο ποιητής;

Κατ’ αρχάς, πρόκειται για εικαστική εγκατάσταση. Και μάλιστα, διαδραστική. Δημιούργημα της Μαρίας Φραγκουδάκη, το «Stand Free» εντάσσεται στα πλαίσια των εκδηλώσεων του αεροδρομίου για την 200ή επέτειο από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Εξού και στο κέντρο του ολόσωμου καθρέφτη του έργου κρέμεται, πλούσια-πλούσια και σ’ ένα κλασικό ιβουάρ χρώμα, μια… φουστανέλα. Το δεύτερο όνομα του έργου, άλλωστε, είναι «Μια φουστανέλα». Το πράμα πάει ως εξής: όταν ο θεατής της εικαστικής εγκατάστασης σταθεί απέναντι από τον καθρέφτη στο ενδεδειγμένο σημείο στο πάτωμα, θα δει την αντανάκλασή του ντυμένη με μια ωραιότατη φουστανέλα. Και θα αισθανθεί λίγο Έλληνας του ’21 –ίσως. Και κάπως ελεύθερος; Ή έτοιμος να κατακτήσει την ελευθερία; Ποιος ξέρει.

Για να τον βοηθήσει, πάντως, να μπει καλύτερα στον ρόλο, το έργο της Φραγκουδάκη συνοδεύεται, όπως συχνά συμβαίνει στον σημερινό κόσμο των εικαστικών, από ένα ηχογραφημένο μήνυμα. Εξηγεί η δημιουργός, μιλώντας στο NEWS 24/7: «Είναι, από την μία μεριά, η φωνή του καλλιτέχνη, το πώς ένιωθα εγώ και γιατί είχα την ανάγκη να το κάνω [το έργο], είναι το μήνυμα που θέλω να δώσω με αυτή την εγκατάσταση. Από την άλλη, ήθελα να το καταλαβαίνει ο επισκέπτης, ο θεατής ως την δική του φωνή. Δηλαδή, βλέπεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη –που σ’ αυτό υπάρχει μια αλήθεια, όταν βλέπεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη δεν μπορείς να κρυφτείς από κανέναν. Και ακούς, ουσιαστικά, την εσωτερική σου φωνή. Σαν να σου μιλάει ο εαυτός σου, κοιτώντας τον εαυτό σου στον καθρέφτη.»

Και τι ακούει, τελικά, ο φουστανελάς-θεατής μπρος στον καθρέφτη του «Stand Free»; «Το αν είμαστε ελεύθεροι ή όχι. Το κατά πόσο νομίζουμε ότι είμαστε… Όλα αυτά, η έννοια της ελευθερίας και πόσο αυτή άλλαξε και με τον κορονοϊό, ή τώρα με τα εμβόλια με όλο αυτό το ντιμπέιτ που υπάρχει. Το πιάνει όλο [το φάσμα].»

Η κα. Φραγκουδάκη ήταν εκείνη που έκανε την σύνδεση του επετειακού μηνύματος ελευθερίας του έργου της με τον χώρο του αεροδρομίου. «Με ενδιέφερε πολύ,» λέει, «ο επισκέπτης που θα έρθει στην Ελλάδα το 2021 να μπει εύκολα στο πνεύμα. Έρχεσαι σε μια χώρα που κάτι γιορτάζει. Ήθελα, λοιπόν, η πρώτη και η τελευταία εικόνα που θα πάρει μαζί του να είναι, έτσι, ένα μήνυμα ελευθερίας. Και να το καταλάβει και να συνδεθεί λίγο με αυτό. Μ’ αρέσει η εικαστική ιδέα ότι το μήνυμα ελευθερίας ταξιδεύει σε όλον τον πλανήτη.»

Η σημειολογία της φουστανέλας

Κοιτάζω το έργο, σκέφτομαι το επαναστατικό και θεάρεστο μήνυμά του. Κι αναρωτιέμαι: μήπως, όμως, η φουστανέλα είναι ένα πολύ στερεοτυπικό στοιχείο ελληνικότητας, κάπως συνυφασμένο με ευτελή τουριστικά ενθύμια και φωτογραφίες στον Άγνωστο Στρατιώτη; «Δεν το σκέφτηκα καθόλου αυτό,» ομολογεί η καλλιτέχνης. Το καλλιτεχνικό κομμάτι μέσα μου, εγώ θέλω να το εκφράσω όπως νιώθω. Και εικαστικά, την φουστανέλα την χρησιμοποίησα μόνο και μόνο επειδή το ύφασμα είναι κύριο συστατικό της δουλειάς μου των τελευταίων χρόνων. Αυτή ήταν η μόνη σύνδεση, που μέσα μου μού αρκούσε. Δεν το είδα καθόλου έτσι… Θεωρώ ότι όταν πας να ερμηνεύσεις κάτι εικαστικά, μόνο εμπόδιο θα δημιουργήσει το να σκεφτείς [κοινωνικά στερεότυπα]. Αυτό που νιώθω, κάνω.»

Ένα άλλο που κάνει η δημιουργός του έργου είναι να πηγαίνει καθημερινά, μια-δυό ώρες στο αεροδρόμιο και να κάθεται σε μια γωνίτσα κοντά στην εικαστική της εγκατάσταση παρατηρώντας τις αντιδράσεις του κόσμου. «Μ’ αρέσει πάρα πολύ, παίρνω πολύ όμορφη πληροφορία,» λέει χαρακτηριστικά η κα. Φραγκουδάκη. Αλήθεια, ποιοι ασχολούνται περισσότερο με την εγκατάσταση, άντρες ή γυναίκες; «Πιο πολύ άντρες. Και παιδάκια, που έχουν προφανώς την περιέργεια, και σκύβουνε, και πάνε στις μύτες… Τις γυναίκες τις βλέπω πιο πολύ να διαβάζουν την πληροφορία: τι είναι η φουστανέλα, τι είναι αυτό το έργο, γιατί δημιουργήθηκε. Οι γυναίκες θα πάνε κατ’ ευθείαν στην πληροφορία, και μετά στην αντανάκλαση και στο έργο, ενώ οι άντρες ακριβώς το αντίθετο. Πρώτα πάνε στον καθρέφτη και στην αντανάκλαση [με την φουστανέλα], και μετά πάνε στην πληροφορία.» Βρε, τι μαθαίνει κανείς –χάρη σε μια φουστανέλα…

Πληροφορίες: Η εικαστική εγκατάσταση της Μαρίας Φραγκουδάκη «Stand Free» (ή «Μια φουστανέλα») θα εκτίθεται στο επίπεδο αναχωρήσεων του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος» έως τα τέλη Οκτωβρίου.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις