Νεσρίν Νας: Η Τουρκία θα χρειαστεί βοήθεια από τη Δύση για να ορθοποδήσει

Η Νεσρίν Νας είναι από τις πιο έμπειρες οικονομολόγους στην Τουρκία με υψηλού επιπέδου σπουδές τόσο στην Τουρκία όσο και στη Μεγάλη Βρετανία και εν συνεχεία με ακαδημαϊκή καριέρα. Επιδιώξαμε όμως τη συνέντευξη μαζί της όχι μόνο διότι διαθέτει βαθιά γνώση για την προβληματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η τουρκική οικονομία αλλά και γιατί έχει περάσει από τον πολιτικό στίβο ως επικεφαλής του κόμματος της “μητέρας πατρίδας”.

Η κα Νας είναι άκρως επικριτική για την οικονομική πολιτική του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τονίζει, καθαρά και ξάστερα, ότι η χώρα χρειάζεται πολιτική αλλαγή και αναλύει μία προς μία τις αρνητικές συνέπειες του υψηλού πληθωρισμού για τα τουρκικά νοικοκυριά.

Να αρχίσουμε από τις τελευταίες εξελίξεις. Ο Πρόεδρος Ερντογάν προχώρησε πριν από λίγες ημέρες την αντικατάσταση του Υπουργού Οικονομικών. Τι θέλει να πετύχει μ’ αυτήν την κίνηση;

Με τη μείωση των επιτοκίων και την πολιτική υψηλών συναλλαγματικών ισοτιμιών, η κυβέρνηση ελπίζει να αυξήσει τις εξαγωγές και να εξασφαλίσει υψηλή ανάπτυξη σε βάρος του υψηλού πληθωρισμού μέχρι τις εκλογές. Γι’ αυτο το λόγο δεν θεωρούν σημαντική τη νομισματική πειθαρχία. Η κυβέρνηση φαίνεται ότι δίνει προτεραιότητα στην επέκταση της εγχώριας ζήτηση με βάση τις φθηνές πιστώσεις.

Από όσο καταλαβαίνω ο πρώην υπουργός Οικονομικών δεν συμφωνούσε με τον Ερντογάν. Ως εκ τούτου, ο Πρόεδρος τον αντικατέστησε με ένα νέο, που όμως είναι πολύ κοντά στο γαμπρό του Ερντογάν και πρώην Υπουργό Οικονομικών, Αλμπαϊράκ.

Εχω την αίσθηση ότι στα δικά τους μάτια έχουν πληρώσει το πολιτικό κόστος του προγράμματος σταθεροποίησης τον Σεπτέμβριο του 2018 με την ήττα στις δημοτικές εκλογές του 2019. Το πολιτικό κόστος φαίνεται ότι δεν μπορεί να γίνει πλέον ανεκτό. Ο Ερντογάν αποφάσισε να ανοίξει τον εκλογικό κύκλο τερματίζοντας την οικονομική πειθαρχία.

Επομένως, οποιοδήποτε πρόγραμμα νομισματικής συρρίκνωσης βρίσκεται εκτός ατζέντας μέχρι τις εκλογές, προτεραιότητα είναι η ανάπτυξη. Οσοι αντιτίθενται σ’ αυτήν την πολιτική μπορεί να γίνουν αντικείμενα οικονομικού πολέμου, να χαρακτηριστούν “εσωτερικοί εχθροί” ή ακόμα και “οικονομικοί τρομοκράτης”.

Ο Ερντογάν φαίνεται να επιμένει σε μία πολιτική αναφορικά με τα επιτόκια που δεν αποδίδει. Ποια είναι η εναλλακτική;

Η μείωση των επιτοκίων είναι κάτι απλό, μία απόφαση. Το σημαντικό είναι η μείωση να επηρεάσει τα επιτόκια της αγοράς. Και εδώ μπαίνουμε στην ουσία του θέματος. Για να πετύχει το μοντέλο τους, ο πληθωρισμός πρέπει να βρίσκεται υπό έλεγχο. Η εφαρμοζόμενη οικονομική πολιτική θα πρέπει να μειώνει τα ρίσκα και να διαχειρίζεται τις προσδοκίες. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να είναι αμερόληπτη και ανεξάρτητη. Αυτό απαιτεί την ανάκτηση της αυτοπεποίθησης.

Φυσικά, η κεντρική τράπεζα δεν μπορεί να λύσει διαρθρωτικά προβλήματα. Απλώς κατευθύνει τις προσδοκίες. Η επίλυση των διαρθρωτικών προβλημάτων είναι δουλειά των πολιτών. Αλλά τόσο η κεντρική τράπεζα όσο και ο ίδιος ο Ερντογάν έχουν χάσει την εμπιστοσύνη της πλειονότητας του κόσμου.

Πρέπει εδώ να θυμίσω ότι στην Τουρκία δεν υπάρχει μόνο οικονομική κρίση. Βρισκόμαστε εν μέσω πολιτικής κρίσης που εκδηλώνεται με την αποτυχία του προεδρικού συστήματος η οποία αυξάνει την πίεση και τις απειλές. Οπως φάνηκε στην τελευταία δίκη του Οσμάν Καβάλα, το δικαστικό σύστημα έχει απωλέσει τη νομιμότητά του και το αίσθημα δικαιοσύνης έχει εξαφανιστεί πλήρως.

Είμαστε, επίσης, αντιμέτωποι με μία κοινωνική κρίση κατά την οποία διακόπτεται η επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών τμημάτων της κοινωνίας και χάνεται η αίσθηση της ιδιότητας του πολίτη. Γι’ αυτό η αύξηση του κατώτατου μισθού, οι επιδοτήσεις κτλ δεν είναι αρκετά. Η χώρα χρειάζεται ανανέωση από το μηδέν, ριζικές αλλαγές σε όλες τις πτυχές της ζωής των ανθρώπων.

Τι είδους προβλήματα προκαλεί ο πληθωρισμός στους πολίτες και στην τουρκική οικονομία γενικότερα;

Πρώτα απ’ όλα τα τελευταία 20 χρόνια, χάρη στην πολιτική του Ερντογάν, τόσο ο δημόσιος τομέας όσο και ο ιδιωτικός μαζί με τα νοικοκυριά είναι υπερχρεωμένα. Η οικονομία εξαρτάται από τις πιστώσεις, κυρίως από πηγές του εξωτερικού. Τόσο η παραγωγικότητα όσο και η αποδοτικότητα είναι αρνητικές. Το 70% των εξαγωγών εξαρτώνται από τις εισαγωγές. Οι εισαγωγές των επενδυτικών αγαθών είναι 11-12%, το υπόλοιπο αφορά εισαγωγές καταναλωτικών αγαθών. Δεν γίνεται όμως να μειωθούν οι εισαγωγές και να αυξηθούν κατά πολύ οι εξαγωγές με υψηλές ισοτοιμίες. Η πολιτική υψηλής συναλλαγματικής ισοτιμίας προκαλεί πληθωρισμό.

Η λίρα έχει χάσει περίπου το 75% της αξίας της έναντι του δολαρίου την τελευταία δεκαετία, 45% από πέρυσι και 15% από την περασμένη Τρίτη. Τις τελευταίες τέσσερις εργάσιμες ημέρες, η τουρκική λίρα έχασε σχεδόν το 24% της αξίας της. Το 58% του δημοσίου χρέους και το ένα τέταρτο του εσωτερικού χρέους είναι σε ξένο νόμισμα.

Η κυβέρνηση υποστήριξε ανοιχτά τη δολαριοποίηση. Μόνο μεταξύ του 2018 και του 2020 δανείστηκε 50 δισεκατομμύρια δολάρια σε ξένο νόμισμα και χρυσό από τους πολίτες. Πλέον έχουμε να κάνουμε με μία μεγάλη κρίση εμπιστοσύνης στην τουρκική οικονομία. H αβεβαιότητα μεγαλώνει όπως και η αστάθεια. Γι’ αυτό και ο πάντες, όσοι μπορούν να αποταμιεύσουν τουλάχιστον, το κάνουν είτε σε δολάρια είτε σε ευρώ.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της τουρκικής στατιστικής αρχής, ο πληθωρισμός ενδέχεται να ξεπεράσει ακόμα και το 30%. Οι πολίτες θα στοκάρουν όσο μπορούν τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης υπό το φόβο της περαιτέρω αύξησης των τιμών και να βασίζεται στις πιστωτικές κάρτες. Στις υπηρεσίες, όπως κομμωτήρια, γυμναστήριοα, καφέ, είδη πολιτισμού κλτ περιμένουμε μείωση της ζήτησης. Η αγοραστική δύναμη των πολιτών διαρκώς θα μειώνεται.

Ποιες είναι οι άμεσες λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν έτσι ώστε να ξεπεραστούν τα δομικά προβλήματα της τουρκικής οικονομίας;

Είναι απλό. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πολτική που εφαρμόζεται ως διάλειμμα από τον κόσμο και τις πραγματικότητες που επικρατούν σ’ αυτό. Καταγράφονται εταιρικές χρεοκοπίες, παραλύει η επαγγελματική ζωή. Οι αποταμιευτές, όπως τονίσαμε και πιο πάνω, θα στραφούν σε άλλα νομίσματα και θα έρθει στο προσκήνιο κρίση στο ισοζύγιο πληρωμών.

Σύμφωνα με το διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, θα δρέψουμε τους καρπούς της καταπολέμησης του πληθωρισμού με τη μείωση των επιτοκίων στα μέσα του 2022. Για να καταστήσει τη λίρα νόμισμα με αξία, ο διευθυντής της τράπεζας, της οποίας το καθαρό ενεργητικό σε ξένο συναλλαγμα είναι -36 δισεκατομμύρια μετά την πώληση πολύ μεγάλων αποθέματων επί της υπουργίας του Αλμπαϊράκ, ισχυρίζεται ότι θα αποτρέψει την αστάθεια της λίρας πουλώντας ξένο νόμισμα. Υποστηρίζοντας ότι η ισοτιμία θα σταθεροποιηθεί από μόνη της, ο διοικητής πρόσθεσε ότι οι καταθέσεις σε ξένο συνάλλαγμα, των οποίων το μερίδιο στις συνολικές καταθέσεις φτάνει το 60%, θα αρχίσουν σύντομα να “επιστρέφουν” στη λίρα.

Ο διοικητής επίσης ισχυρίζεται ότι ο πληθωρισμός θα μειωθεί τόσο πολύ στο εγγύς μέλλον που θα πέσει κάτω από τα επίπεδα του τρέχοντας τουρκικού επιτοκίου. Λέει ότι αφού ο καταθέτης συναλλάγματος διαπιστώσει ότι υπάρχει πραγματικό θετικό επιτόκιο στην τουρκική λίρα, τότε θα “γυρίσει” τις καταθέσεις του στη λίρα. Αυτό είναι μία μη ρεαλιστική προσδοκία. Πρόκειται ή για φαντασία ή για ονειροπόληση.

Υπάρχει πιθανότητα η Τουρκία να χρειαστεί βοήθεια από θεσμούς όπως το ΔΝΤ στο άμεσο μέλλον;

Προς το παρόν είναι αδύνατον να κάνουμε προβλέψεις για το 2022. Το μέλλον είναι πολύ ομιχλώδες. Πρέπει πρώτα απ’ όλα να προχωρήσουν σε επίσημη ενημέρωση οι άνθρωποι που διαχειρίζονται τις τύχες της τουρκικής οικονομίας. Είναι απαραίτητο να αλλάξουν τα σενάρια που θέλουν την ισοτιμία με το δολάριο να διαμορφώνεται στα 9,27 δολάρια. Ωστόσο, είναι προφανές ότι θα αντιμετωπίσουμε καταιγίδες όταν οι επενδύσες σταματήσουν, ο πληθωρισμός εκτοξευτεί, η ανεργία αυξηθεί και η φτώχεια εξαπλωθεί.

Με αυτήν την κυβέρνηση και μ’ αυτό το υβριδικό προεδρικό σύστημα που δεν εγγυάται τη διαφάνεια και αποφεύγει τη λογοδοσία, μ’ αυτό το σύστημα κατά το οποίο τις αποφάσεις λαμβάνει ένας και μόνο άνθρωπος, είναι αδύνατο να βελτιωθεί το επίπεδο της οικονομίας μας.

Αν μία νέα κυβέρνηση έρθει στην εξουσία μέσω δημοκρατικών εκλογών, την περιμένουν μία σειρά από σημαντικά καθήκοντα που έχουν σχέση με το δικαστικό σύστημα, την εξωτερική πολιτική, την οικονομία, την κοινωνική ειρήνη. Φαίνεται επίσης δύσκολο να ξεπεραστούν τα οικονομικά προβλήματα χωρίς την υποστήριξη των διεθνών θεσμών και των δυτικών χωρών.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις