Δημήτρης Μάρης: Ο παραδοσιακός εκδότης έχει πεθάνει. Χρειαζόμαστε Μέσα Ενημέρωσης 360 μοιρών

Της Μίκας Κοντορούση

«Η παραδοσιακή έννοια του εκδότη έχει πεθάνει. Θα πρέπει να στοχεύσουμε σε ομίλους 360 μοιρών». Αυτό υπογράμμισε ο πρόεδρος της Ένωσης Εκδοτών Διαδικτύου (ΕΝΕΔ) και Ιδρυτής και πρόεδρος του Ομίλου «24Media», Δημήτρης Μάρης κατά τη διάρκεια του 3ήμερου Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών υπό την αιγίδα της Προεδρίας της Δημοκρατίας. Μαζί με τον Θεοχάρη Φιλιππόπουλο από τις Αττικές Εκδόσεις, την Δόμνα Μιχαηλίδου (Οικονομική Σύμβουλος, OECD) και τον Fabrizio D’ Angelo (πρώην CEO Burda International και της Inti Consulting Sagl) συζήτησαν για την επόμενη ημέρα στο τοπίο των ΜΜΕ, ενώ το διάλογο συντόνιζε η δημοσιογράφος Πόπη Τσαπανίδου.

«Η συζήτηση για τη μεταρρύθμιση των ΜΜΕ δεν είναι μια εθνική συζήτηση. Υπάρχουν διεθνείς παράμετροι που δεν λαμβάνονται υπόψη. Το τοπίο των μέσων στην Ελλάδα είναι αρρύθμιστο και πρέπει να ρυθμιστεί. Και λίγα Μέσα Ενημέρωσης καταφέρνουν να παρακολουθήσουν τις καινοτομίες περί στοχευμένου περιεχομένου. Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα υπάρχει ‘σύστημα’, αλλά δεν είναι αυτό που φανταζόμαστε ακριβώς. Είναι μια κουλτούρα και ένα modus operandi που καλούμαστε να υπερβούμε», αποτελούν τα βασικά σημεία, στα οποία επικεντρώθηκε η ομιλία του κ. Μάρη.

Όπως είναι φυσικό, οι ομιλητές εστίασαν το ενδιαφέρον τους στις ραγδαίες αλλαγές στον ραδιοτηλεοπτικό χάρτη της χώρας. «Η θεματική αυτής της συζήτησης αφορά ένα ζήτημα, το οποίο έχει απασχολήσει ελλειπτικά την ελληνική κοινή γνώμη. Το focus της συζήτησής μας, οφείλει να υπερβεί τα δεδομένα της ελληνικής συγκυρίας. Ακριβώς γι’ αυτό χρησιμοποίησα τον όρο ‘ελλειπτικά’ αμέσως πριν. Συχνά ο διάλογός μας παραβλέπει το διεθνές πλαίσιο, μέσα στο οποίο διεξάγεται. Στην πραγματικότητα, η συζήτηση της μεταρρύθμισης του μιντιακού τοπίου είναι μια όπου το εθνικό ενθυλακώνεται στο διεθνές, όπου το πολιτικό και το ρυθμιστικό γίνονται κομμάτι του τεχνολογικού, των δυνάμεων της ‘δημιουργικής καταστροφής’ και της καινοτομίας», σχολίασε ο κ. Μάρης.

Την ίδια στιγμή, ο κ. Μάρης αναφέρθηκε στη μάχη που δίνουν τα ΜΜΕ, προκειμένου να διεκδικήσουν λίγα δευτερόλεπτα από τη «διαφημιστική προσοχή» του καταναλωτή. «Αρχικά, αν κάτι με έχει διδάξει η εμπειρία της 24Media στην Ελλάδα αλλά και η ευρύτερη ενασχόλησή μου με το συγκεκριμένο χώρο, είναι πως τα καλά όρια ανάμεσα στα ΜΜΕ – τα τείχη μεταξύ τους – έχουν καταρρεύσει, τα έχουν υπερβεί οι ίδιες οι εξελίξεις, η ίδια η ζωή. Παλιότερα, στο χώρο της επικοινωνίας, ήξερες πως σε διαφημιστικό επίπεδο, έπρεπε να ακολουθήσεις μια άλλη πολιτική για το ραδιόφωνο, άλλη για την τηλεόραση, άλλη για το internet, άλλη για τις εφημερίδες. Στην πραγματικότητα, πλέον, ως πολίτες, είμαστε καταναλωτές της ίδιας είδησης από διαφορετικά μέσα τα οποία παλεύουν επί ίσοις όροις για ένα κομμάτι της προσοχής σου, για λίγα δευτερόλεπτα από το χρόνο σου, είτε είναι το ραδιόφωνο που ακούς το πρωί στο αυτοκίνητο, είτε το internet στο κινητό σου μέσω εφαρμογών είτε η πλοήγηση στο διαδίκτυο από τον υπολογιστή του γραφείου σου, είτε τα νέα των 20.00 στην τηλεόραση. Ως μέσα, καλούμαστε πλέον να ανταγωνιστούμε παραδοσιακά brands, όπως η Nike, η Coca-Cola, η Apple για ένα ποσοστό του διαθέσιμου χρόνου προσοχής του καταναλωτή».

Πώς όμως τελικά «παντρεύονται» διαφήμιση και περιεχόμενο, με στόχο την καλύτερη απόδοση; Και πόσο καταλυτικός είναι ο ρόλος των Social Media; «Ένας τρόπος είναι η μέθοδος του personalization, του custom-made και της αυξανόμενης προσωπικής στόχευσης του περιεχομένου. Για παράδειγμα, στην καμπάνια του Μπαράκ Ομπάμα το 2012, οι βάσεις δεδομένων του Δημοκρατικού Κόμματος ‘παντρεύτηκαν’ με δεδομένα από τα κοινωνικά μέσα, με τραπεζικά δεδομένα πιστωτικών καρτών, με καταναλωτικά δεδομένα συνδρομών και με πληροφορίες των ίδιων των εθελοντών της καμπάνιας, για να συνθέσουν μια χαρτογράφηση του εκλογικού σώματος, η οποία υπερέβη δραματικά τα αποτελέσματα δημοσκοπήσεων. Μέσα Ενημέρωσης, όπως οι NYTimes – μέσω του Nate Silver και των αλγορίθμων του – παρακολούθησαν αυτή την εξέλιξη από την πρώτη γραμμή. Αυτή η συζήτηση ανοίγει σταδιακά και στην Ευρώπη», πρόσθεσε ο κ. Μάρης, ενώ υπογράμμισε την ανάγκη να μετατραπεί η Ελλάδα σε εργαστήριο, ένα δημιουργικό πείραμα μιας νέας κατάστασης. «Είναι το γνωστό λεκτικό σχήμα της λέξης ‘κρίση’ στα κινέζικα, όπου από τα δυο ιδεογράμματα το ένα περιγράφει τον κίνδυνο και το άλλο την ευκαιρία. Είναι καιρός, λοιπόν, να ξεκινήσουμε να αξιοποιούμε την ευκαιρία και να μην αφήσουμε την κρίση να πάει χαμένη. Στην Ελλάδα άλλωστε μιλάμε συχνά για ‘σύστημα’, για ‘κατεστημένο’, ωστόσο όποιος στην πραγματικότητα έχει καταφέρει να προοδεύσει σε αυτή τη χώρα, τολμώ να πω και σε κάθε χώρα, αντιλαμβάνεται πως δεν υπάρχει ‘σύστημα’ με τους όρους που όποιος είναι έξω από την αρένα συχνά το φαντασιώνεται. Το σύστημα είναι κάτι άλλο. Είναι ο τρόπος λειτουργίας των ηγετών ενός κλάδου ή μιας χώρας, το modus operandi, οι κανόνες βάσει των οποίων λειτουργούν και η κουλτούρα τους. Και, υπό αυτή την έννοια, η Ελλάδα χρειάζεται αλλαγή συστήματος, γενική αλλά και ειδική για τον κλάδο των ΜΜΕ. Και μάλιστα άμεσα».

Αυτό πάντως που πρέπει πλέον να αντιληφθούμε, σύμφωνα με τον κ. Μάρη, είναι ότι ο εκδότης με την παραδοσιακή μορφή του έχει πεθάνει! Τι σημαίνει όμως στην πραγματικότητα αυτό; «Σε ένα πρόσφατο άρθρο γνώμης, μια αρθρογράφος του Guardian, η Emily Bell, έγραψε πως η έννοια του εκδότη έχει τελειώσει υπό την παραδοσιακή του οπτική. Αφορά στο χθες. Όπως αντιλαμβάνεστε, με αυτό δεν εννοούσε πως τελείωσε η διαδικασία του να εκδίδεις περιεχόμενο. Η αναφορά της εστίαζε στο βαθμό ελευθερίας που έχει ένας εκδότης ως προς το περιεχόμενο του οργανισμού που διοικεί. Ούτε λίγο, ούτε πολύ δηλαδή, στην πολιτική επιρροή του, μια έννοια με την οποία είμαστε αρκετά εξοικειωμένοι στην Ελλάδα. Οι πιο σημαντικές αποφάσεις όμως πρέπει να  λαμβάνονται σε επίπεδο συσκευής – όπως μας διδάσκει η πρόσφατη δικαστική διαμάχη της Apple, αναφορικά με την ασφάλεια των συσκευών της – σε επίπεδο διακομιστή ή ακόμα και σε επίπεδο πλατφόρμας. Πριν λίγες ημέρες, τηλεφωνική εταιρία στην Μεγάλη Βρετανία (Three) αποφάσισε να μπλοκάρει τις διαφημίσεις από όλες τις ιστοσελίδες, τις οποίες βλέπουν οι συνδρομητές της. Η διαφήμιση σε κινητά είναι μικρό κομμάτι από τα έσοδα των σχετικών ομίλων, ωστόσο είναι ένα κομμάτι της πίτας, το οποίο διαρκώς αυξάνεται. Δεν ξέρω εάν αυτή η πολιτική θα προσβληθεί από τα αρμόδια ρυθμιστικά όργανα της Ε.Ε. – ενδεχομένως αυτό θα γίνει – ωστόσο δίνει μια γεύση των πραγματικών διακυβευμάτων του κλάδου».

«Χρειαζόμαστε ομίλους 360 μοιρών που θα συνθέτουν τα συστατικά αυτού του μηνύματος, αυτής της εμπειρίας. Συνεπώς, με αυτή την έννοια και στο βαθμό κατά τον οποίο εμφανίζουμε μια μικρή υστέρηση στην Ελλάδα, ως ευρύτερος κλαδος των ΜΜΕ θα πρέπει να αφουγκραστούμε και να εκτελέσουμε μια μετατόπιση.  Η μετατόπιση αφορά στο πως θα επιλέξουμε να κινηθούμε εμείς οι ίδιοι σε συνάρτηση με την πολιτεία. Θα διεκδικήσουμε μια στενή προσοδοθηρία με παλαιούς όρους επιρροής; Ή θα προσπαθήσουμε να συμβάλουμε στο χτίσιμο ενός σοβαρού θεσμικού πλαισίου, συμβατού με τις διεθνείς εξελίξεις, το οποίο να προβαίνει σε μια έξυπνη ρυθμιστική πολιτική για κάθε τεχνολογικό μέσο; Το ζήτημα είναι η έκβαση του παιχνιδιού; Ή μήπως είναι το να ορίσεις υγιείς κανόνες του παιχνιδιού, σε ένα παιχνίδι το οποίο αλλάζει συνεχώς, σε ένα γήπεδο το οποίο το ίδιο καθαυτό είναι ασταθές; Τα ερωτήματα αυτά, κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να αποδειχτούν ρητορικά», είπε ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο πρόεδρος της ΕΝΕΔ και Ιδρυτής και πρόεδρος της 24Media, Δημήτρης Μάρης. 

Να σημειωθεί ότι το πρωί του Σαββάτου, στο Amalia Hotel δόθηκε Executive Breakfast σε πάνω από 30 ομιλητές/προσκεκλημένους του Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ από την 24Media. Μεταξύ άλλων, ο κ. Μάρης παρατήρησε: «Γνωρίζουμε ότι το παλαιό οικονομικό μοντέλο στην Ελλάδα κατέρρευσε πολύ πριν από την ημέρα της υπογραφής του πρώτου μνημονίου συμφωνίας με το ΔΝΤ και την ΕΕ το 2010. Αυτό το μοντέλο ήταν σάπιο από ίδια τα θεμέλια της και θα μπορούσατε αυτό να το δείτε στους αριθμούς της ανεργίας των νέων, σε εκείνα της διαρροής εγκεφάλων μας, στη μείωση της εξωστρέφειας της οικονομίας. Τα δε μίντια είναι αυτά που πλήττονται περισσότερο. Τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης ήρθαν αντιμέτωπα στο δίλημμα μεταξύ της προσαρμογής στη νέα εποχή και την πλήρη εξαφάνιση. Και όλα αυτά σε ένα πλαίσιο, όπου η τεχνολογική καινοτομία τρέχει με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, οι καταναλωτές των ειδήσεων γίνεται ολοένα και πιο απαιτητικοί, ενώ τα επιχειρηματικά μοντέλα του κλάδου μας πρέπει να ξαναγραφτούν από την αρχή. Τελικά ο Γκράμσι είχε δίκιο: Μπορεί κανείς να είναι απαισιόδοξος λόγω της διανόησης, αλλά και αισιόδοξος, λόγω της θέλησης. Η χώρα μας είναι διψασμένη για αλλαγές. Ωστόσο, το περιεχόμενο αυτής της αλλαγής παραμένει – σε σημαντικό βαθμό – ασαφές. Οπότε και η πρόκληση της γενιάς μου είναι να ορίσουμε την αλλαγή».