Το πραξικόπημα απέτυχε, αλλά η δημοκρατία δεν νίκησε

Ότι το πραξικόπημα ήταν “δώρο θεού” για τον Ερντογάν θα το είχαμε καταλάβει ακόμη κι αν δεν το είχε δηλώσει ο ίδιος, βλέποντας τις κινήσεις στις οποίες προχωρά ως απόλυτος άρχων.

Αυτό που δεν αντιλαμβανόμαστε εύκολα -γιατί έχουμε ένα ολότελα διαφορετικό πολίτευμα από αυτό που υπάρχει στην Τουρκία και έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο σκέψης στην καθημερινότητά μας- είναι ότι από τους πύρινους λόγους κατά των πραξικοπηματιών που εκφωνούν οι Τούρκοι ηγέτες απουσιάζει κάθε αναφορά στη Δημοκρατία.

Για εμάς τα πράγματα είναι απλά και ξεκάθαρα: αντιπαρατίθεσαι στους πραξικοπηματίες γιατί θέλεις να μην καταλυθεί η Δημοκρατία. Υπερασπίζεσαι τους δημοκρατικούς κανόνες γιατί αρνείσαι τον απολυταρχισμό και την τυραννία. Όταν λοιπόν ένα πραξικόπημα αποτυγχάνει, η Δημοκρατία έχει νικήσει.

Στη γειτονική μας χώρα όμως τίποτε δεν είναι τόσο απλό. Στις πρώτες του δηλώσεις μετά την ουσιαστική καταστολή του πραξικοπήματος και την άφιξή του στο αεροδρόμιο “Ατατούρκ” ο Ρετζίπ Ερντογάν είπε πολλά: Για την μικρή μειοψηφία των προδοτών που παίρνουν εντολές από την Πενσιλβανία, δείχνοντας τον Γκιουλέν αλλά και δια αυτού τις ΗΠΑ. Για το έθνος. Για το λαό. Για τους… εισβολείς. Για “το πιο σημαντικό που είναι η χώρα μας η Τουρκία”.

Αλλά δεν βρήκε ούτε μια λέξη να πει για τη Δημοκρατία, για το κοινοβούλιο, για τους δημοκρατικούς κανόνες, για το Σύνταγμα.

Άλλωστε ακόμη και οι αναφορές του στον λαό ακροβατούσαν, ανάμεσα σε αυτό που αντιλαμβανόμαστε εμείς ως αναφορά στους πολίτες και τη λαϊκή κυριαρχία, και σε αυτό που αντιλαμβάνεται ο ίδιος: μια ολοκληρωτικού χαρακτήρα ιδιοκτησιακή αντίληψη και του “λαού”, που δεν εκφράζεται αυτόνομα αλλά αποκτά οντότητα μέσα από την στήριξη στον ίδιο και την πιστή εφαρμογή των εντολών του, αλλά και της χώρας.

Αυτό εξέφρασε και ένας από τους παρευρισκόμενους στη… συνέντευξη τύπου που παίρνοντας τον λόγο εξήγησε με εντυπωσιακή σαφήνεια την ουσία των λόγων του Ερντογάν: “Η χώρα μου”, είπε, “το έθνος μου και ο πρόεδρός μου, είναι η τιμή μου και για αυτό κατέβηκα στον δρόμο”. Και ο πρόεδρος της… πολυεθνικής Τουρκίας συγκατάνευε ικανοποιημένος!

Γιατί ο Ερντογάν εξοστράκισε από τον λόγο του τη Δημοκρατία, όπως την έχει εδώ και καιρό εξοστρακίσει από την πολιτική του, αλλά δεν κρύβει ούτε τι εκπροσωπεί ούτε πού το πάει. Όπως άλλωστε υπογράμμισε με ιδιαίτερη έμφαση, “Δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν με πραξικοπήματα το κόμμα μας”. Και αυτό, όταν συνδυαστεί με την άλλη διατύπωση του Τούρκου προέδρου, “Είμαι με τον λαό μου, είμαι με τους πολίτες μου”, αποκαλύπτει σε όλες του τις διαστάσεις το πραγματικό πρόβλημα της γειτονικής χώρας.

Εξάλλου -για να μην μας μείνει η παραμικρή αμφιβολία για τον ακραία απολυταρχικό χαρακτήρα του τουρκικού καθεστώτος- η μόνη υπόμνηση της λέξης “δημοκρατία” σε όλη αυτή την σκοτεινή ιστορία έγινε από τον πρωθυπουργό Γιλντιρίμ, που μιλώντας για τα πογκρόμ των ισλαμοφασιστών στις συνοικίες της Κωνσταντινούπολης που έχουν κουρδικό, αλεβίτικο ή αριστερό χρώμα, τα αποκάλεσε… “Βάρδιες Δημοκρατίας”.

*Ο Βαγγέλης Δεληπέτρος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.