Άγγελοι και δαίμονες στον προσφυγικό καταυλισμό της Σούδας

Στο δρόμο για τον προσφυγικό καταυλισμό της Σούδας, περνώντας από το δημαρχείο της Χίου, μια οικογένεια Κούρδων με δύο μικρά παιδιά έχει «καταλάβει» το πεζοδρόμιο. Εκεί, ο Μοχάμεντ και η γυναίκα του Σάμια μπορούν να χρησιμοποιήσουν το Wi-Fi του Δήμου ενώ ο πεντάχρονος Άντναν παίζει με τον μικρό του αδερφό Γιέζεν. Ο Γιέζεν είναι μόλις εννέα μηνών. Τη μισή του ζωή την έχει περάσει μέσα στον καταυλισμό που φτιάχτηκε το 2015 στη Σούδα προκειμένου να φιλοξενεί για λίγες μέρες τους ανθρώπους που ερχόντουσαν και φεύγανε κατά χιλιάδες καθημερινά από το νησί στις αρχές της προσφυγικής κρίσης. Λειτουργεί ωστόσο έως σήμερα, υπό την διοίκηση της δημοτικής αρχής και με την υποστήριξη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες,  επιβεβαιώνοντας την παλιά ρήση «ουδέν μονιμότερον του προσωρινού».

«Ήμασταν μέσα στον καταυλισμό όταν ρίξανε πέτρες και μολότοφ» λέει ο Μοχάμεντ. «Το επόμενο βράδυ κοιμηθήκαμε έξω, το μωρό αρρώστησε, περάσαμε τις επόμενες τέσσερις μέρες και νύχτες στο νοσοκομείο. Έχει κρυώσει πολύ, έχει πρόβλημα με το λαιμό του. Αν πας στη Σούδα θα δεις κάποιες οικογένειες που κοιμούνται ακόμα έξω γιατί φοβούνται να γυρίσουν μέσα στις σκηνές. Εμείς όμως γυρίσαμε γιατί κάνει πολύ κρύο. Όχι ότι στη σκηνή δεν κάνει κρύο. Τη νύχτα είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα. Η Ύπατη Αρμοστεία μετέφερε πολλές οικογένειες σε ξενοδοχεία, κάθε μέρα τους ζητάω να μας πάνε κι εμάς αλλά τίποτα δεν γίνεται. Εμείς είμαστε Κούρδοι και οι Σύριοι δεν μας συμπαθούν. Εμένα όμως δεν με ενδιαφέρει η πολιτική, με ενδιαφέρει μόνο η οικογένειά μου, η γυναίκα μου και τα παιδιά μου».

Τη νύχτα της 17ης Νοεμβρίου, σε συνέχεια  σοβαρών επεισοδίων που είχαν ξεσπάσει την προηγούμενη με κλοπή και ρίψη πυροτεχνημάτων από ομάδα μεταναστών και πετροπόλεμο μεταξύ αυτών και κατοίκων, άγνωστοι πέταξαν πέτρες και μολότοφ από τα τείχη του κάστρου της Χίου μέσα στον καταυλισμό, καίγοντας και καταστρέφοντας σκηνές όπου κοιμόντουσαν οικογένειες με μικρά παιδιά, με αποτέλεσμα δεκάδες άνθρωποι να κοιμούνται εκτός επί αρκετές μέρες μετά την επίθεση. Ομάδα από εκπροσώπους του Δήμου, της Ύπατης Αρμοστείας και των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στο νησί κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες να τους μεταπείσει, καθώς οι περισσότεροι φοβόντουσαν τις πέτρες που την επόμενη φορά μπορεί να πέσουν στα κεφάλια τους ή στα κεφάλια των παιδιών τους. Ανήρτησαν μάλιστα ένα πανό διαμαρτυρίας, προκειμένου να  εξηγήσουν τη θέση τους στους ανθρώπους που τους επιτέθηκαν. 

«Διαμαρτυρόμαστε ως ανθρωπιστές και φιλήσυχοι άνθρωποι. Δεν συμφωνούμε ούτε ανήκουμε στους πρόσφυγες που δεν σέβονται τους ευρωπαϊκούς νόμους και τσακώνονται, βάζουν φωτιές, κλέβουν και επιτίθενται σε άλλους. Την ίδια ώρα διαφωνούμε με τους ντόπιους που επιτέθηκαν σε πρόσφυγες με μεγάλες πέτρες και φωτιές. Ωστόσο αγαπάμε τον ελληνικό και ευρωπαϊκό λαό και εκτιμούμε βαθύτατα την ευγενική βοήθεια και υποστήριξή τους. Απαιτούμε να διαχωριστούμε από τους εγκληματίες και να συμφιλιωθούμε με τον ελληνικό λαό»

Ο διευθυντής του καταυλισμού Βασίλης Μπάλας, με τη βοήθεια του μεταφραστή της ΜΚΟ Μετάδρασις, προσπαθεί να τους εξηγήσει ότι κι εκεί που βρίσκονται κινδυνεύουν διότι είναι εκτεθειμένοι, ενώ εντός του καταυλισμού θα είναι πλέον πιο ασφαλείς, καθώς έχουν ληφθεί επιπλέον μέτρα προστασίας. Οι περισσότεροι είναι δύσπιστοι αλλά σιγά σιγά πείθονται να επιστρέψουν. Κάποιοι μεταφέρονται σε ξενοδοχεία μέσω τους προγράμματος της Ύπατης Αρμοστείας για ευάλωτα άτομα.

Μην ανησυχείς μπαμπά, εγώ δεν κρυώνω, είμαι λιοντάρι

Ο Ρεμπουάρ και η Μασούμα είναι Κούρδοι από το Ιράν. Κατέφυγαν διωκόμενοι στο Ιράκ όπου όμως δεν μπόρεσαν να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους. «Επειδή είμαστε Κούρδοι, δεν μας δίνανε χαρτιά, δεν είχαμε ιατρική κάλυψη, τα παιδιά δεν μπορούσαν να πάνε σχολείο, δεν είχαμε δουλειά, γι’ αυτό φύγαμε και ήρθαμε εδώ» λέει η Μασούμα. Στη μετάφραση μας βοηθά ο Χάλεντ, ένας 13χρονος Αφγανός, που μιλά άπταιστα Αγγλικά. Ο Χάλεντ θέλει να γίνει γιατρός αλλά δεν ξέρει πως θα τα καταφέρει χωρίς να πηγαίνει σχολείο. «Πού θέλετε να πάτε;». «Οπουδήποτε μπορούμε να βρούμε δουλειά και στέγη, δεν μας νοιάζει, αρκεί να φύγουμε από εδώ. Είμαστε κολλημένοι έξι μήνες σε αυτό το μέρος, είμαι άρρωστη κι εγώ και ο μικρός, τόσες μέρες κοιμόμασταν στο κρύο». Η Μασούμα βάζει τα κλάματα, ο σύζυγός της προσπαθεί να ελαφρύνει το κλίμα. «Μην τον βλέπεις έτσι μικροκαμωμένο τον Ασού μας, είναι λιοντάρι. Ξυπνάει νωρίς κάθε πρωί από το κρύο αλλά μου λέει “μην ανησυχείς μπαμπά, εγώ δεν κρυώνω, είμαι λιοντάρι”».

Ο Ασού είναι τεσσάρων ετών. Η αδερφή του είναι εννέα, και τη φωνάζουν Σακίλα «ή αλλιώς παπαγαλάκι», όπως λέει γελώντας ο Αντώνης Βοριάς, εθελοντής που προσφέρει τις υπηρεσίες του στους πρόσφυγες από τον καιρό που στο νησί μπορεί να έβγαιναν και δεκαεπτά βάρκες σε μια νύχτα. «Είναι πανέξυπνη η Σακίλα. Ό,τι ακούει το πιάνει αμέσως. Μιλά Αραβικά, Αγγλικά και Ελληνικά». Τα παιδάκια μαζεύονται γύρω από τον Αντώνη. «Αυτά είναι τα παιδιά μου» λέει. Πολλοί εθελοντές παίζουν μαζί τους, τους μοιράζουν παιχνίδια, τα βάζουν να φτιάχνουν πράγματα με τα χέρια τους.

Η Βιάνα είναι -όπως λένε όλοι- η «πριγκίπισσα» του καταυλισμού. Σήμερα είναι ντυμένη λες και θα πάει για σκι (ο ήλιος βοηθά αλλά το κρύο παραμένει τσουχτερό) και παίζει ανέμελη με τους φίλους της. Πριν λίγες μέρες όμως βίωσε μια τραυματική εμπειρία όταν η σκηνή όπου κοιμόταν μαζί με τα δυο αδέρφια και τους γονείς της τυλίχτηκε στις φλόγες. «Ευτυχώς πρόλαβα να τους βγάλω έξω» λέει ο Γουίσαμ, το έκτο μέλος της οικογένειας. «Ήρθαμε στη Χίο με δέκα μέρες διαφορά, εγώ ταξίδευα μόνος, αλλά πλέον αυτή είναι η νέα μου οικογένεια». 

Μετά από όλα αυτά νομίζω ότι το Χαλέπι είναι πιο ασφαλές

Ο Γουίσαμ είναι Σύριος από το Χαλέπι. Άφησε πίσω τη γυναίκα και τον εξάχρονο γιο του με την ελπίδα ότι θα μπορέσει να ξεκινήσει μια νέα ζωή για εκείνους στην Ευρώπη και να τους φέρει μετά κοντά του με ασφάλεια. «Δεν μπορούσα να τους πάρω μαζί μου σε αυτή την επικίνδυνη διαδρομή. Σκέφτηκα να πάω πρώτα εγώ στην Ευρώπη και μετά να τους φέρω αλλά τελικά μάλλον εγώ θα επιστρέψω στο Χαλέπι. Παίρνει πάρα πολύ καιρό αυτή η διαδικασία και δεν θέλω να κακοποιηθούν η γυναίκα και ο γιος μου όπως κακοκοποιούμαι εγώ τους τελευταίους επτά μήνες».

– Δική σου είναι η κιθάρα μέσα στη σκηνή;

«Όχι, εγώ μόνο φαρμακευτική ξέρω, δεν είμαι και πολύ διασκεδαστικός τύπος… Σπούδασα φαρμακοποιός στο Πανεπιστήμιο στο Χαλέπι, είχα το φαρμακείο μου, το αυτοκίνητό μου, το σπίτι μου, το κρεβάτι μου ήταν μεγαλύτερο από αυτή τη σκηνή που ζούμε εδώ όλοι μαζί. Δεν είναι αυτή η δική μου ζωή… Αν ήμασταν μόνο εγώ και η γυναίκα μου δεν θα με ένοιαζε θα έμενα στο Χαλέπι. Πρέπει όμως να βρω ένα ασφαλές μέρος για το γιό μου, με μέλλον για το γιο μου, δεν με νοιάζει για μένα».

– Τι συνέβη με την αίτηση ασύλου;

«Με απέρριψαν και έκανα έφεση. Δεν ξέρω γιατί μας απέρριψαν. Τους είπα ότι είμαι από το Χαλέπι, δεν είναι αυτό αρκετό; Περιμένω 2,5 μήνες για το αποτέλεσμα της έφεσης. Αν με απορρίψουν ξανά θα γυρίσω πίσω στη Συρία».

– Επικοινωνείς με την οικογένειά σου στο Χαλέπι;

«Κάθε μέρα. Στο Χαλέπι δεν υπάρχουν πλέον εγγυήσεις, τους βομβαρδίζουν κάθε μέρα. Το σπίτι μας είναι τριώροφο αλλά πλέον ζουν μόνιμα στο υπόγειο, δεν γίνεται διαφορετικά. Ο μικρός εδώ και καιρό δεν πάει φυσικά σχολείο αλλά ευτυχώς δεν έχει σταματήσει να μαθαίνει, η μαμά του είναι παιδίατρος αι του κάνει η ίδια μαθήματα. Ο γιος μου μιλά Αγγλικά καλύτερα από μένα και Γαλλικά και Ρώσικα. Επίσης ξέρει υπολογιστές πάρα πολύ καλά».

– Πού θα ήθελες να πας;

«Δεν με νοιάζει, θα έμενα και στην Ελλάδα, δεν θα είχα κανένα πρόβλημα. Το μόνο που με ενδιαφέρει είναι ένα καλύτερο μέλλον για το γιο μου. Έχουν καταστρέψει την ψυχή μου εδώ μέσα, δεν με νοιάζει πια, θέλω να γυρίσει πίσω στη Συρία, είμαι εξουθενωμένος…»

– Ποιο είναι το πρόβλημα εδώ;

«Έχουμε προβλήματα με ανθρώπους απ’ έξω και από μέσα. Οι Αλγερινοί προκαλούν τα προβλήματα. Κατέστρεψαν ένα μαγαζί εδώ στο νησί, οπότε ήρθαν κάποιοι να εκδικηθούν και πέταξαν σε εμάς κάτι τεράστιες πέτρες και μολότοφ. Έχουν δίκιο. Αλλά δεν τους κάναμε εμείς κακό. Είναι ζήτημα της αστυνομίας να βρει τους δράστες, ας βρει η αστυνομία ποιοι κατέστρεψαν το μαγαζί και ας τους καταστρέψει, ας τους σκοτώσει, δεν με νοιάζει, εμείς δεν κάναμε τίποτα λάθος, δεν θέλω να κατηγορούμαι για κάτι που δεν έχω κάνει. Χθες το βράδυ πάλι οι Αλγερινοί τραγουδούσαν και φωνάζανε έξω από τις σκηνές που κοιμούνται τα γυναικόπαιδα, στις 12 τη νύχτα, θέλουμε να κοιμηθούμε, και κανένας δεν νοιάζεται, δεν ξέρω γιατί δεν τους σταματάνε».

– Τώρα που η αστυνομία έχει διαρκή παρουσία στον καταυλισμό δεν νιώθετε πιο ασφαλείς;

«Τίποτα δεν θα κάνουν…»

– Γιατί το λες αυτό;

«Γιατί είμαι επτά μήνες σε αυτό το μέρος και τίποτα δεν αλλάζει. Έχω δει πολλά εγκλήματα εδώ, έχω δει άνθρωπο να σκοτώνει κάποιον με μαχαίρι, να τον αποκεφαλίζει. Και μετά κατηγορείτε το ISIS; Δραπετεύσαμε από το ISIS και ήρθαμε να βρούμε ISIS εδώ; Κάποιος σκότωσε άνθρωπο, του έκοψε το κεφάλι, πριν 4 μήνες. Δύο Αιγύπτιοι σκοτώθηκαν μεταξύ τους. Είμαστε στην Ελλάδα, η χώρα αυτή έχει αστυνομία και έχει νόμους, όλοι πρέπει να σέβονται το νόμο, δεν μπορεί κάποιοι πρόσφυγες να μην σέβονται το νόμο και η αστυνομία να μην κάνει τίποτα. Στον τελευταίο μεγάλο καυγά καθόντουσαν και κοιτάζανε, δεν κάνανε τίποτα. Πίνουν αλκοόλ και ναρκωτικά κάθε βράδυ και κάνουν ό,τι τους κατέβει. Η αστυνομία δεν ενδιαφέρεται για τίποτα. Μετά από όλα αυτά νομίζω ότι το Χαλέπι είναι πιο ασφαλές».

Χάθηκε το αίσθημα ασφάλειας κι αυτό βοήθησε να ανατραπεί όλο το θετικό κλίμα που υπήρχε στο νησί για τους πρόσφυγες

Όπως θα επισημαίνει στο NEWS247 ο αρμόδιος για το προσφυγικό αντιδήμαρχος Γιώργος Καραμανής, «η αστυνομία δεν έχει καταφέρει επί της ουσίας να ανταποκριθεί. Δεν θέλω να κατηγορήσω ή να κάνω μομφές σε πρόσωπα εδώ, οι άνθρωποι νομίζω κάνουν ό,τι μπορούν αλλά είναι λίγοι». Ο κύριος Καραμανής υποστηρίζει ότι αίσθημα ασφάλειας χάθηκε το καλοκαίρι με αποτέλεσμα να αντιστραφεί όλο το θετικό κλίμα που υπήρχε στο νησί για τους πρόσφυγες. «Ξαφνικά είχαμε να αντιμετωπίσουμε πέντε περιστατικά την ημέρα, κοντά σε Σούδα και ΒΙΑΛ, από μικροκλοπές μέχρι πιο σοβαρά περιστατικά. Έγινε δολοφονία, βιασμός, κλοπές σε σπίτια, σε ιδιοκτησίες αγροτικές, κατ’ επανάληψη, μιλάμε για πέντε περιστατικά την ημέρα σε ένα νησί που είχε μηδέν ή ένα το μήνα. Χάθηκε το αίσθημα ασφάλειας κι αυτό βοήθησε να ανατραπεί όλο το θετικό κλίμα που υπήρχε στο νησί για τους πρόσφυγες. Όταν τίθεται θέμα ασφάλειας και ο κάτοικος δεν νιώθει ασφαλής, τα ξεχνά όλα. Το ίδιο συμβαίνει και με τους πρόσφυγες. Το καλοκαίρι είχαμε μια συνάντηση με μια επιτροπή από πρόσφυγες στη Σούδα και μπορώ να σας πω ότι το πρώτο τους αίτημα ήταν περισσότερη ασφάλεια ανάμεσα στους παραβατικούς του καταυλισμού, τους οποίους τους ξέρουμε. Το προσωπικό μας τους ξέρει με τα ονόματά τους, κατά καιρούς τους έχουμε δηλώσει στην αστυνομία. Ωστόσο, ίσως επειδή δεν έχουν χώρο για κρατητήρια εδώ και δεν υπάρχει φαίνεται η δυνατότητα σε τακτά χρονικά διαστήματα να παίρνουν κόσμο προ τα έξω, γίνεται διαλογή ων περιπτώσεων, συλλαμβάνουν τους πιο επικίνδυνους». Ερωτηθείς αν έχουν ληφθεί επιπλέον μέτρα ασφαλείας μετά τα τελευταία επεισόδια ο κύριος Καραμανής απαντά πως «μέτρα λαμβάνουμε κάθε μέρα και κάθε εβδομάδα για να προστατεύσουμε και τους κατοίκους της Σούδας και της γύρω περιοχής. Ό,τι και να κάνουμε όμως δεν είναι αρκετό. Η Σούδα έπρεπε να έχει κλείσει και να πάμε σε άλλο χώρο, το έχω πει από τον Απρίλιο. Υπάρχει απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για κλείσιμο της Σούδας. Το μηχανισμό δεν έχουμε, αφού δεν υπάρχει εναλλακτικός χώρος να μεταφερθούν οι άνθρωποι. Αυτή τη στιγμή αισθάνομαι ότι κάνω διαχείριση σε έναν χώρο που δεν έπρεπε να λειτουργεί.  Έχουμε μια αποθήκη με μπαρούτι και οι σπίθες πέφτουν γύρω γύρω κάποια στιγμή μία σπίθα θα ανάψει».

Έχουμε μια αποθήκη με μπαρούτι και οι σπίθες πέφτουν γύρω γύρω, κάποια στιγμή μία σπίθα θα ανάψει

Την άποψη ότι ο καταυλισμός της Σούδας θα έπρεπε να έχει κλείσει εδώ και καιρό επαναλαμβάνει στο NEWS247 αστυνομική πηγή . «Η Σούδα είναι μια ακατάλληλη δομή, δεν υπάρχει καν επαρκής φωτισμός και οι παραβάσεις γίνονται στο σκοτάδι. Στη Σούδα κάποιος μπορεί να βγει στο μπαλκόνι του και να πετάξει πέτρες, είναι εκτεθειμένη η δομή.  Εμείς θέλουμε έναν χώρο που θα παρέχει ασφάλεια και σε αυτούς και σε εμάς. Και ανθρώπινες συνθήκες. Διότι κι εγώ αν ζω στα νερά και τις λάσπες κάποια στιγμή θα αντιδράσω, απλά πράγματα». Ο συνομιλητής μας υποστηρίζει ότι η αστυνομία κάνει ό,τι μπορεί και υπενθυμίζει τις προσαγωγές και τις συλλήψεις που έχουν ήδη γίνει. «Στη χώρα τους καλοκαιρινούς μήνες είχαμε κάποιες αρπαγές τσαντών, όλες οι υποθέσεις οδηγήθηκαν στη δικαιοσύνη και προφυλακίστηκαν τέσσερα – πέντε άτομα. Επίσης προφυλακίστηκαν δυο που έβαλαν φωτιά τον Μάιο και ένας που διέπραξε δολοφονία. Συνολικά πάνω από 30 άτομα έχουν οδηγηθεί στη δικαιοσύνη για παραβάσεις κλοπών, καταδικάστηκαν με αναστολή και οδηγήθηκαν σε προαναχωρησιακά κέντρα. Στα πρόσφατα επεισόδια με τα πυροτεχνήματα προχωρήσαμε σε σαράντα προσαγωγές. Οι είκοσι δύο μεταφέρθηκαν σε προαναχωρησιακό κέντρο και τέσσερις που αποδεδειγμένα συμμετείχαν στη ρίψη πυροτεχνημάτων οδηγήθηκαν σε εισαγγελέα και προφυλακίστηκαν». Κανείς ωστόσο από εκείνους που πέταξαν μολότοφ και πέτρες σε σκηνές με γυναικόπεδα δεν συνελήφθησαν. «Αν κάποιος από εμάς ήταν δίπλα σε ανθρώπους που πετούσαν πέτρες και μολότοφ στον καταυλισμό να τον καταγγείλουν. Αν δεν εμπιστεύονται την αστυνομία ας πάνε στον εισαγγελέα να καταγγείλουν με ονοματεπώνυμο ότι συνέβησαν πράγματα μπροστά σε αστυνομικούς και δεν επενέβησαν, όλοι γνωριζόμαστε εδώ πέρα».

«Έχουν ληφθεί κάποια επιπλέον μέτρα για την ασφάλεια των προσφύγω της Σούδας» λέει από πλευράς της η Barbara Colzi, υπεύθυνη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στη Χίο.  «Η αστυνομία έχει μόνιμη παρουσία στην είσοδο του καταυλισμού, ενώ διενεργεί νυχτερινές περιπολίες με φακούς στα τείχη του κάστρου, στην κορυφή από όπου πέταξαν πέτρες και μολότοφ. Επιπλέον η αστυνομία κάνει περιπολίες και μέσα στον καταυλισμό, όχι συνέχεια αλλά όποτε προκύψει κάποια μικροένταση ή ένας μικροκαβγάς μπαίνουν μέσα για να αποτρέψουν ενδεχόμενη κλιμάκωση. Πιθανώς με αυτά τα επιπρόσθετα μέτρα οι άνθρωποι να νιώσουν πιο ασφαλείς».

Προς το παρόν όμως κανένας δεν δηλώνει ασφαλής, ούτε οι πρόσφυγες ούτε οι περίοικοι της Σούδας, οι οποίοι μάλιστα εκφράζουν αγανάκτηση, δυσπιστία αλλά πολλές απορίες για τη διαμονή τω προσφύγων και των μεταναστών στο νησί.

Δεν έχω πρόβλημα που είναι εδώ οι άνθρωποι, με τις φασαρίες έχω πρόβλημα

«Τι γίνεται με αυτόν τον κόσμο; Πότε θα φύγει;» διερωτάται ο Βασίλης Καρουσάκης, ο οποίος ζει με τη σύζυγό του δίπλα από την κεντρική είσοδο του καταυλισμού. Κάτω από το διαμέρισμά τους είναι το αρχιτεκτονικό γραφείο των παιδιών τους, ενώ ακριβώς δίπλα διατηρούν επιχείρηση με ενοικιαζόμενα δωμάτια. 

«Παλιά ερχόντουσαν, καθόντουσαν λίγες μέρες και φεύγανε, δεν είχαμε προβλήματα, δεν κάνανε φασαρίες. Τούτοι εδώ δεν είναι καθαροί. Έρχονται χωρίς ταυτότητες. Πού πάνε χωρίς χαρτιά; Αν ερχόντουσαν με τα διαβατήριά τους θα πηγαίνανε όπου θέλουνε. Τώρα μένουν εδώ. Και μην μου πείτε ότι έρχονται από τον πόλεμο. Λίγοι είναι οι Σύριοι, οι άλλοι είναι κουρέλια. Το βράδυ που έγιναν τα τελευταία επεισόδια μου σπάσανε το αυτοκίνητο. Είμασταν μέσα στο σπίτι. Παίρνανε τις πέτρες και τις πετούσανε, στα σπίτια, στα αυτοκίνητα. Παρόλο που τους μίλησα, μιλάω τη γλώσσα τους γιατί έζησα πολλά χρόνια στο Τζιμπουτί. Εγώ όταν ήμουν στο Τζιμπουτί γνώρισα τους Σομαλούς και τους Άραβες. Οι Άραβες είναι καθαροί, έχουν τα μαγαζιά τους, τις δουλειές τους. Ετούτοι εδώ δεν ενδιαφέρονται για τίποτα, πάνε ξαπλώνουνε, τρώνε. Όπου κι αν πας έχουνε τσαντίρια, τρώνε πράματα, τα πετάνε. Γιατί δεν τους παίρνουνε να τους πάνε στην Αθήνα; Να τους πάνε κάπου αλλού;»

«Δεν τον άκουσες τον Μουζάλα; Έχουνε λέει σύμβαση στα νησιά. Ε, ας τους βάλουν σε ένα στρατόπεδο. Να βάλουν και δυο φύλακες να τους φυλάνε» απαντά ο Πέτρος Τοκατλιάν, Χιώτης αρμένικης καταγωγής και γείτονας του κυρίου Βασίλη.

Σύμφωνα με  τα στοιχεία που διέθεσε στο NEWS247 η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες οι Σύριοι έχουν μειωθεί σε σχέση με το 2015 αλλά εξακολουθούν να αποτελούν τη νούμερο ένα εθνικότητα που καταφθάνει στο νησί. Ειδικότερα, σύμφωνα με, από την 1η Σεπτεμβρίου έως τις 22 Νοεμβρίου του 2016 στη Χίο έφθασαν 229 Σύριοι, 106 Αφγανοί, 104 Αλγερινοί, 77 Ιρανοί, 64 Ιρακινοί και 61 άτομα από άλλες χώρες. Εξ αυτών οι 351 είναι γυναίκες και παιδιά και οι 290 άνδρες.

«Δεν είναι όλοι ίδιοι, οι μαύροι είναι κύριοι, δεν κάνουν φασαρίες» προσθέτει ο κύριος Τοκατλιάν. «Προσωπικά, δεν έχω πρόβλημα που είναι εδώ οι άνθρωποι, με τις φασαρίες έχω πρόβλημα. Τον καιρό που ήταν ήσυχοι, μην σου πω θα μας κακοφαινόταν αν φεύγανε τότε. Τώρα είναι δύσκολα τα πράγματα. Αν δεν το ζήσεις δεν καταλαβαίνεις. Μου λέγανε τα παιδιά εδώ από τα ΜΑΤ τα βλέπαμε στην τηλεόραση και δεν το πιστεύαμε. Τη νύχτα των τελευταίων επεισοδίων έβαλα το ψυγείο πίσω από την πόρτα και μπαμ μπουμ η πόρτα, γιατί πετροβολιόντανε. Μου χαλάσανε το μηχανάκι και την πόρτα του σπιτιού. Είχαν κουβαλήσει τους κάδους και τα βαρέλια και τα είχανε κάνει οδοφράγματα. Και δεν είναι τώρα, έξι μήνες πάει αυτή η κατάσταση. Τη Μεγάλη Παρασκευή μου σπάσανε το αυτοκίνητο. Ήρθες και καλή μέρα, αν χαλάσει ο καιρός να δεις τι θα γίνει, θα επαναστατήσουν πάλι».

Τον καιρό που ήταν ήσυχοι, μην σου πω θα μας κακοφαινόταν αν φεύγανε

Εκρηκτικό αίτιο οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης και οι καθυστερήσεις στο άσυλο

Όπως εξηγεί στο NEWS247 o ιατρικός συντονιστής των Γιατρών του Κόσμου στη Χίο Κωνσταντίνος Αντύπας, τόσο οι καθυστερήσεις στις διαδικασίες του ασύλου όσο και οι συνθήκες διαβίωσης στο Hot Spot της ΒΙΑΛ και στον προσφυγικό καταυλισμό της Σούδας είναι το σύνηθες «εκρηκτικό αίτιο» που πυροδοτεί κατά καιρούς επεισόδια. «Η πιο συνηθισμένη αιτία αυτών των εκρήξεων είναι οι συνθήκες διαβίωσης οι οποίες θα έλεγα ότι είναι για χοίρους αλλά τα γουρούνια ζουν πιο καλά γιατί έχουν μια σκεπή από πάνω και δεν βρέχονται. Εσύ αν έχεις έναν κήπο με δέκα όρνιθες δεν θα κάνεις ένα κοτέτσι να μην βρέχονται; Εδώ δεν υπάρχει τίποτα. Ήρθες μια πολύ καλή μέρα, αν χαλάσει ο καιρός να δεις τι έχει να γίνει». Ο κύριος Αντύπας περιγράφει πώς και η ίδιες οι οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στο νησί για τους πρόσφυγες έχουν υποστεί επιθέσεις.

«Οι Γιατροί του Κόσμου υποστήκαμε την πρώτη βαρβαρότητα στη ΒΙΑΛ. Πού βρήκαν χιλιάδες πέτρες αστραπιαία μέσα στο Hot Spot δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι ότι ίσα ίσα που γλυτώσαμε. Τα σπάσανε όλα και ειδικά το δικό μας ιατρείο. Φύγαμε λοιπόν από τη ΒΙΑΛ με εντολή της κεντρικής διοίκησης των Γιατρών του Κόσμου και ήρθαμε εδώ στη Σούδα, σε αυτό το έκτρωμα» συνεχίζει ο κύριος Αντύπας. «Εδώ υπήρχαν επτά κοντέινερ που είχαν τη βάση τους οι οργανώσεις, τα οποία τα κάψανε και τα σπάσανε. Πριν δυόμισι μήνες αρχίσανε τα σπασίματα, μια εβδομάδα μετά το κάψιμο. Εμείς είχαμε ένα πάρα πολύ οργανωμένο ιατρείο, τέλεια εξοπλισμένο, με απινιδωτές, μόνιτορ, καρδιογράφο, κλίβανο αποστείρωσης, χειρουργικά εργαλεία. Εγώ επειδή είμαι χειρουργός έκανα πολλά πράγματα, πριν λίγους μήνες έραβα έναν Αιγύπτιο επί δυόμισι ώρες επειδή είχε αυτοχαρακωθεί στο στήθος στην κοιλιά στα χέρια, τον έραβα δυομισι ώρες συνέχεια. Αιγύπτιοι, Μαροκινοί, Αλγερινοί είναι εξαιρετικά επικίνδυνοι, αυτοκαταστροφικοί και ετεροκαταστροφικοί. Τέλος πάντων, πλέον εξετάζουμε εδώ, εν υπαίθρω. Αν κάποιος πρέπει να γδυθεί για εξέταση δεν μπορώ να τον εξετάσω. Σήμερα όμως μοιράζανε κουβέρτες, σκέφτομαι να πάρουμε κι εμείς καμία κουβέρτα, να φτιάξουμε ένα αυτοσχέδιο παραβάν. Υπό αυτές τις συνθήκες αυτοσχεδιάζεις,  τι άλλο να κάνεις; Βλέπεις το παιδάκι εδώ έχει πυρετό, είναι κρυωμένο. Έχουμε και μια ενδημική μορφή ανεμοβλογιάς, καμιά δεκαριά παιδάκια, που κανονικά θέλουν απομόνωση και ξενοδοχείο γιατί μεταδίδεται εύκολα. Το έχουμε μεταφέρει στην Ύπατη Αρμοστεία αλλά ακόμα δεν έχει δρομολογηθεί κάποια λύση. Είναι κάπως αργές οι διαδικασίες σε πολλά θέματα».

Οι συνθήκες διαβίωσης θα έλεγα ότι είναι για χοίρους αλλά ακόμα και τα γουρούνια ζουν πιο καλά γιατί έχουν μια σκεπή από πάνω και δεν βρέχονται

Από πλευράς της η υπεύθυνη της Ύπατης Αρμοστείας Barbara Colzi εξηγεί ότι αυτή τη στιγμή ο οργανισμός έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει μόλις 300 ευάλωτα άτομα σε 15 διαμερίσματα και 5 ξενοδοχεία στη Χίο και οι θέσεις αναπληρώνονται αμέσως μόλις κάποιοι εξ αυτών μεταφερθούν στην Αθήνα. Ως προς τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων στη Σούδα, επισημαίνει ότι είναι δύσκολο να βελτιωθούν θεαματικά για συγκεκριμένους λόγους. «Η κατάσταση έχει αλλάξει από τον Μάρτιο, διότι οι άνθρωποι μένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και οι ανάγκες είναι διαφορετικές. Στη Σούδα το καλοκαίρι οι συνθήκες είναι καλύτερες από το χειμώνα που η ζωή στις σκηνές γίνεται δύσκολη. Η συγκεκριμένη τοποθεσία στη Σούδα είναι κι ένα τόπος αρχαιολογικός που έχει και τέτοιου είδους περιορισμούς, δηλαδή δεν μπορείς να χτίσεις έναν κανονικό καταυλισμό. Για παράδειγμα δεν μπορούμε να πάμε ούτε κοντέινερ εκεί, που δεν είναι μόνιμη κατασκευή, ο Δήμος δεν έχει την άδεια της αρχαιολογικής υπηρεσίας, γι’ αυτό οι συνθήκες παραμένουν έτσι. Παρόλο που οι σκηνές αντικαταστάθηκαν από μεγαλύτερες και πιο ενισχυμένες για τις χειμερινές συνθήκες, ακόμα μιλάμε για σκηνές. Αν μπορούσαμε να φτιάξουμε έναν καταυλισμό σε άλλη τοποθεσία χωρίς αυτούς τους περιορισμούς, με κοντέινερ ή άλλες κατασκευές για στέγαση, θα ήταν καλύτερα τα πράγματα. Υπήρξε μια πρόταση για την περιοχή του ΧΑΔΑ αλλά δεν έχει εγκριθεί ακόμα από τις τοπικές αρχές. Επιπλέον, θέλω να διευκρινίσω ότι οι άνθρωποι δεν μένουν μόνιμα στο νησί, ακόμα κι αν οι διαδικασίες ασύλου παίρνουν πολύ καιρό για να ολοκληρωθούν, οι άνθρωποι υποτίθεται ότι δεν θα μείνουν στο νησί για πάντα. Συνεπώς εξακολουθούμε να μιλάμε για προσωρινή αλλά μεγαλύτερη χρονικά διαμονή».

Ως προς το τι πρέπει να γίνει προκειμένου να βελτιωθεί συνολικά η κατάσταση η κυρία Colzi επικεντρώνεται σε δύο άξονες, ασφάλεια και πληροφόρηση: «Η ασφάλεια πρέπει να βελτιωθεί κι άλλο διότι αυτό θα ωφελήσει τόσο τον ντόπιο πληθυσμό όσο και τον πληθυσμό των προσφύγων. Αν μειωθούν τα αρνητικά περιστατικά οι ντόπιοι δεν θα νιώθουν ότι τους πρόσφυγες ως απειλή. Επιπλέον πρέπει να βελτιώσουμε την πληροφόρηση της τοπικής κοινωνίας. Να αλλάξουμε την αντίληψη ότι οι πρόσφυγες δημιουργούν μόνο προβλήματα, αυτό δεν ισχύει. Ο ντόπιος πληθυσμός πρέπει να ενημερωθεί γιατί οι πρόσφυγες πρέπει να μείνουν μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα στο νησί. Πρέπει να κατανοήσουν ότι οι διαδικασίες είναι περίπλοκές και χρονοβόρες. Πρέπει να κατανοήσουν γιατί οι άνθρωποι αυτοί βρίσκονται εδώ. Η Ελλάδα είναι μέρος μιας συμφωνίας που έχει συναφθεί. Και είμαι σίγουρη ότι οι ντόπιοι θα ήταν υπέρ της βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης των προσφύγων γιατί αυτό θα σήμαινε λιγότερα προβλήματα».

Το αίτημα για συντονισμό και πληροφόρηση

Το Δημοτικό Συμβούλιο της Χίου έχει ψηφίσει το κλείσιμο του καταυλισμού της Σούδας αλλά πρόσφατα καταψήφισε την πρόταση του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής για δημιουργία νέας δομής φιλοξενίας εκτός πόλης. «Εγώ θέλω να ξεφύγω από τα απλά πρακτικά ζητήματα στα οποία καλείται να δώσει κάθε τόσο λύσεις ο Δήμος διότι όσο και να δίνεις λύση σε αυτά απλά γεμίζεις ένα τσουκάλι γεμάτο τρύπες» εξήγησε από πλευράς του στο NEWS247 o δήμαρχος Χίου, Μανώλης Βουρνούς. «Προκειμένου να σταματήσουμε να ρίχνουμε όλη την ώρα νερό σε αυτό το τρύπιο τσουκάλι περιμένουμε κάποιος άλλος να κάνει τρία πράγματα. Πρώτο και κύριο, η διαχείριση του προσφυγικού πρέπει να σταματήσει να είναι ζήτημα έκτακτης ανάγκης και να γίνει ζήτημα κανονικότητας. Το γεγονός ότι έχει μείνει έκτακτη ανάγκη επί δύο χρόνια σχεδόν δηλητηριάζει την κοινωνία και την έχει κυριολεκτικά διαλύσει. Για να γίνει όμως ζήτημα κανονικότητα πρέπει να συμβούν δύο πράγματα. Το ένα είναι ο συντονισμός, δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει ακόμα ένα φυσικό πρόσωπο, ένας συντονιστής για το προσφυγικό στο νησί από τον οποίο να εξαρτώνται όλα. Αντιθέτως όλα λειτουργούν στη βάση της καλής θέλησης και του κοινού νου και αν θα συνεννοηθούμε οι διάφοροι φορείς μεταξύ μας, αν δεν συνεννοηθούμε το χάος. Δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει ένας κανόνας. Κι αυτό είναι θέμα της ελληνικής κυβέρνησης. Η Ευρώπη έκανε έναν κανόνα στο πι και φι. Πρόχειρο, κακό, χωρίς να προβλέψει; Τον έκανε όμως. Δεν μπορεί οι ηγέτες 28 χωρών να βρήκανε τον τρόπο να κάνουν έναν κανόνα με 15.000 προβλήματα έστω κι εμείς ακόμα να μην έχουμε βρει τον δικό μας κανόνα. Άρα ο συντονισμός είναι το πρώτο και το δεύτερο είναι η πληροφόρηση. Υπάρχει τρομερό έλλειμα πληροφόρησης ακόμα και σε επίπεδο προσφύγων και μεταναστών, δεν ξέρουν οι άνθρωποι τι τους περιμένει, δεν γνωρίζουν τους κανόνες του παιχνιδιού. Όμως αν δεν έχεις πληροφόρηση είσαι έρμαιο του οποιουδήποτε και το ίδιο έρμαια είναι η τοπική κοινωνία και η ελληνική κοινωνία γενικότερα. Δεν μπορεί ο Δήμος να μιλά εκ μέρους της ελληνικής Κυβέρνησης τη στιγμή που ούτε ο ίδιος έχει απόλυτη πληροφόρηση. Το κάναμε στη αρχή και βρέθηκα εγώ να υπερασπίζομαι μέσα στο δημοτικό συμβούλιο τη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας και την ύπαρξη του ίδιου του οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και αν πρέπει να υπάρχει. Είναι δική μου δουλειά αυτή ή της ελληνικής Κυβέρνησης και των Ευρωπαϊκών Αρχών; Σήμερα αν βγείτε έξω στην πόλη και πείτε για τη Frontex θα πέσουν να σας φάνε. Δεν μπορεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αφήνει να επικρατεί στον νησί μια τόσο αρνητική άποψη για έναν δικό της όργανο και να μην έχει πει μισή κουβέντα για το τι είναι η Frontex και τι κάνει. Χρειαζόμαστε μια καμπάνια αντι-ψιθύρων, καταλαβαίνετε; Κάηκαν πέντε σκηνές, όχι δεν κάηκαν πέντε, κάηκαν τρεις ή δεκαπέντε. Δεν μπορεί ο Δήμος μόνος του να τα κάνει αυτά τα πράγματα, όσο κοντά κι αν είναι στην κοινωνία. Επαναλαμβάνω, χρειάζεται ένας κεντρικός συντονιστικός φορέας για το προσφυγικό στο νησί».

Και ο κακός μας ο καιρός…

Την εβδομάδα που πέρασε οι καιρικές συνθήκες επιδεινώθηκαν ραγδαία στη Χίο επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων, ειδικά εκείνων που ζουν έξω από τον καταυλισμό, κυριολεκτικά πάνω στο κύμα, είτε επειδή αρνούνται να μεταφερθούν μέσα για λόγους ασφαλείας είτε επειδή δεν υπάρχει χώρος, λόγω νέων αφίξεων. Σε αντίθεση με το επιχείρημα που θέλει τις κακές συνθήκες διαβίωσης στα νησιά να είναι αποτρεπτικές για νέες αφίξεις από την Τουρκία, οι ροές προς τη Χίο έχουν αυξηθεί μετά τη νύχτα της 17ης Νοεμβρίου που εκτυλίχθηκαν τα τελευταία επεισόδια. Ο Δήμος δεν πήρε την πρωτοβουλία να ανοίξει κάποιο δημόσιο κτίριο, ο Μητροπολίτης Χίου δήλωσε αδυναμία να ανοίξει τις εκκλησίες για τους πρόσφυγες (ή τους λαθρομετανάστες όπως έχει ο ίδιος δηλώσει) επικαλούμενος άρνηση τεσσάρων ενοριών και η ελληνική Κυβέρνηση παραμένει απούσα. Λύση επιχειρεί να δώσει η Ύπατη Αρμοστεία δημοσιεύοντας  προκήρυξη για επιπλέον θέσεις σε ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια, μάλιστα χωρίς περιορισμό, ζητώντας όσο το δυνατόν περισσότερες κλίνες για τους πρόσφυγες. Παράλληλα, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εμφανίζονται καταγγελίες για άρνηση ξενοδόχων να συνεργαστούν. Και η ζωή συνεχίζεται στη Χίο εν αναμονή μιας νέας έκρηξης.