Μέσα στις “φάρμες της αποσύνθεσης”: Αφήνουν άταφους νεκρούς για να τους μελετήσουν

Εφτά μίλια βόρεια του San Marcos του Τέξας, 50 πτώματα ανθρώπων κείττονται σε ένα χωράφι. Ορισμένα σώματα έχουν μουμοποιηθεί. Άλλα έχουν γίνει λεία για όρνεα. Άλλα άψυχα σώματα είναι λίγων εβδομάδων και έχουν διογκωθεί, δύο φορές σε σχέση με το αρχικό τους μέγεθος και χιλιάδες σκουλήκια τους έχουν επιτεθεί.

Τα παραπάνω δεν είναι πλάνα από θρίλερ ή από ταινία Αποκάλυψης. Δεν πρόκειται για αρρωστημένη φαντασία αλλά για μια ωμή πραγματικότητα.

Τα πτώματα ανήκουν στο Τμήμα Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου του Τέξας (Texas State Universit) και έχουν αφεθεί στο ράντσο ονόματι Freeman Ranch.

Πρόκειται για μια από τις πέντε σχετικές εγκαταστάσεις, τη μεγαλύτερη στις ΗΠΑ που αποκαλούνται “body farms”, ή αλλιώς “φάρμες άψυχων σωμάτων”.

Στις συγκεκριμένες φάρμες υπάρχουν πτώματα ανθρώπων τα οποία τα έχουν δωρίσει για επιστημονική έρευνα και τοποθετούνται σε διάφορα σημεία με διαφορετικές θερμοκρασίες, ενδυμασίες κλπ.

Τα σώματα ανήκουν σε δωρητές που απεβίωσαν και χάρισαν το άψυχο κορμί τους στην επιστήμη. Στόχος είναι να παραμείνουν άταφα σε περιβαλλοντολογικές συνθήκες για να μελετηθεί ο τρόπος αποσύνθεσης τους.

Κατά κύριο λόγο, τέτοιου τύπου μελέτες χρησιμοποιούνται σε διαλεύκανση εγκληματικών ενεργειών και για να διερευνηθεί το πώς μπορούν οι ιατροδικαστές να εξάγουν χρήσιμα συμπεράσματα από μία σορό που έχει αφεθεί στον τόπο του εγκλήματος επί σειρά ημερών ή ολόκληρων εβδομάδων.

Προσοχή: Οι παρακάτω εικόνες είναι πάρα πολύ σκληρές:

Όταν εντοπίζεται ένα σώμα που δεν μπορεί να ταυτοποιηθεί, το πρώτο πράγμα που μελετά η αστυνομία είναι το πότε σημειώθηκε ο θάνατος του ανθρώπου και το πόσο καιρό πριν ξεκίνησε η διαδικασία αποσύνθεσης.

Η παρατήρηση σε αυτές τις φάρμες εμπλουτίζει τα επιστημονικά συμπεράσματα.

Και αν όλο αυτό φαντάζει αρρωστημένη εικόνα, σημειώνεται πως στην πολιτεία του Τέξας οι αρχές εντοπίζουν καθημερινά άψυχα κορμιά μεταναστών που προσπάθησαν να περάσουν τα σύνορα και πέθαναν από ασιτία, αφυδάτωση ή εμφράγματα. Με λίγα λόγια, πρόκειται για μια καθημερινή σχεδόν, εικόνα.

Ο καθηγητής ανθρωπολογίας Daniel Wescott και επικεφαλής των ερευνών, λέει στο Vox:

“Μελετάμε τη διαδικασία αποσύνθεσης. Τί συμβαίνει όταν πεθάνουμε με λίγα λόγια. Υπάρχει ένα μικρό οικοσύστημα που αναπτύσσεται στο άψυχο κορμί. Θέλουμε να αποκωδικοποιήσουμε κάθε λεπτομέρεια”.

Όσο διαφορετικοί κι αν είμαστε όσο ζούμε, τόσο όμοια τύχη έχουμε όταν πεθάνουμε

Η διαδικασία κατά την οποία το ανθρώπινο σώμα αποσυντίθεται ξεκινάει μόλις λίγα λεπτά μετά το θάνατο. Σχεδόν αμέσως, το αίμα γίνεται πιο όξινο, καθώς συσσωρεύεται το διοξείδιο του άνθρακα. Αυτή η διαδικασία προκαλεί τα κύτταρα να “ανοίξουν” διάπλατα, αδειάζοντας στην ουσία τους ιστούς από τα ένζυμα, τα οποία αρχίζουν να αφομοιώνουν τους ιστούς εκ των έσω.

Τρεις έως τέσσερις ώρες μετά το θάνατο συμβαίνει και η λεγόμενη νεκρική ακαμψία, κατά την οποία ένα νεκρό σώμα γίνεται σκληρό και δύσκολο να κινηθεί. Στις μεμβράνες των κυττάρων των μυών υπάρχουν κάποιες αντλίες, που ρυθμίζουν το ασβέστιο. Όταν αυτές οι αντλίες σταματούν να εργάζονται μετά το θάνατο, το ασβέστιο πλημμυρίζει τα κύτταρα, προκαλώντας τη συστολή και τη σκλήρυνση των μυών, άρα και τη νεκρική ακαμψία.

Η σήψη είναι η διαδικασία που ακολουθεί της νεκρικής ακαμψίας. Αυτή η φάση μπορεί να καθυστερήσει, στην περίπτωση της ταρίχευσης, αλλά τελικά το σώμα θα υποκύψει κάποια στιγμή. Και η αιτία είναι τα ίδια τα ένζυμα που υπάρχουν στο πάγκρεας, τα οποία θα αναγκάσουν το όργανο να αρχίσει να αφομοιώνεται.

Τα μικρόβια θα “επιτεθούν” ομαδικά σε αυτά τα ένζυμα, δίνοντας στο σώμα ένα πρασινωπό χρώμα, ξεκινώντας από την κοιλιά. Όπως αναφέρουν οι ειδικοί, “αυτοί που επωφελούνται αυτής της διαδικασίας είναι τα περίπου 100 τρισεκατομμύρια βακτήρια που έχουν περάσει τη ζωή τους αρμονικά μέσα στα ανθρώπινα εντόσθια”.

Καθώς όμως τα βακτήρια αυτά προκαλούν τη διάσπαση του ανθρωπίνου σώματος, απελευθερώνουν πουτρεσκίνη και καδαβερίνη, τις ενώσεις δηλαδή που προσδίδουν τη μυρωδιά σε έναν νεκρό άνθρωπο.

Τα παραπάνω είναι μεν σήμερα γνωστά, οι πρώτες έρευνες όμως έγιναν από τον Κινέζο Song Ci τον 13ο αιώνα. Οι περισσότερες έρευνες για το τι γίνεται μετά τον θάνατο, πραγματοποιήθηκαν από το 1800 και μετά.

Η πρώτη “φάρμα σωμάτων” δημιουργήθηκε το 1980 από το Πανεπιστήμιο του Tennessee από τον ανθρωπολόγο William Bass

Ο ίδιος και οι συνεργάτες του σταδιακά μελέτησαν πάνω από 650 νεκρά σώματα.

Ωστόσο υπάρχουν πολλά που ακόμα δεν γνωρίζουμε. “Η υγρασία και η θερμοκρασία επηρεάζουν τον τρόπο αποσύνθεσης”, παρατηρεί ο Wescott. Και αναφέρει ότι αυτές οι φάρμες των ΗΠΑ θεωρούνται παράνομες στην Ευρώπη.  Το ίδιο ισχύει και για κλειστά μέρη, δωμάτια, πορτμπαγκάζ αυτοκινήτων και πάει λέγοντας.

“Σήμερα δεν έχουμε την ευκαιρία να μελετήσουμε τις σορούς μιας και θάβονται άμεσα και καταψύχονται πριν την ταφή”, υπογραμμίζει ο ανθρωπολόγος.

Πέραν από τα άψυχα σώματα, στην φάρμα του Texas State University φυλάσσονται και μελετώνται 200 ανθρώπινοι σκελετοί. Πρόκειται για την μεγαλύτερη επιστημονική συλλογή σκελετών στην ιστορία της ανθρωπότητας μέχρι σήμερα.

Ο Antonius Robben, ανθρωπολόγος και αυτός στο επάγγελμα, σημειώνει από τη δική του μεριά πως δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή στον πλανήτη λαός που να αφήνει τα πτώματα άταφα, χωρίς τελετή. Η μοναδική περίπτωση κατά την οποία γίνεται κάτι τέτοιο, είναι στις φάρμες σωμάτων των ΗΠΑ.

Η φάρμα Freeman Ranch εμπλουτίζεται με νέα πτώματα έξι με εφτά φορές τον μήνα. Και οι εθελοντές δωρητές πολλαπλασιάζονται.

Η διαδικασία μάλιστα που ακολουθείται, είναι πολύ προσεκτική. Στην αρχή η επιστημονική ομάδα φωτογραφίζει τον νεκρό και αρχειοθετεί τα στοιχεία του. Το ιδανικό για εκείνους είναι να έρθει στα χέρια τους το σώμα πριν καταψυχθεί για να εκτεθεί αμέσως σε αποσύνθεση πριν σταματήσει έστω για λίγο η διαδικασία. Η περιοχή φυλάσσεται 24 ώρες το 24ωρο για να μην κλαπούν τα σώματα.

Τα πτώματα τοποθετούνται σε διαφορετικά σημεία των χωραφιών για να μελετηθεί η επίδραση του ηλίου και των καιρικών συνθηκών πάνω τους.

Σύμφωνα με τους ανθρωπολόγους του κέντρου ερευνών, έξι μήνες μετά τον θάνατο έχουν μείνει μόνο τα κόκαλα του ανθρώπου και δέρμα που έχει “στεγνώσει”.

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα συμπεράσματα των ερευνών, είναι ότι τα βακτήρια που οδηγούν στην αποσύνθεση είναι τα ίδια που ζουν μέσα μας όσο είμαστε εν ζωή. Άλλα μας “επισκέπτονται” με τη βοήθεια των εντόμων που “επιτίθενται” στο άψυχο κορμί.

Άλλα συμπεράσματα είναι τα παρακάτω:

Τα σκουλήκια που δημιουργούνται αν το σώμα μείνει άταφο θα γίνουν κουκούλια μέσα από τα οποία βγαίνουν μύγες. Άλλα πάλι κουκούλια κάποια στιγμή θα γίνουν σκόνη και θα προστεθούν στο χώμα της περιοχής. Αν το σώμα έχει ταφεί, τότε η διαδικασία της αποσύνθεσης θα είναι παρόμοια. Τα λουλούδια τα οποία ρίχνουμε στο νεκρό σώμα μέσα από το φέρετρο έχουν σαν σκοπό να “προκαλέσουν” τη δημιουργία σκουληκιών, κάτι που γίνεται από μόνο του εάν το σώμα μείνει άταφο.

Με λίγα λόγια η ταφή είναι ένας τρόπος ανακύκλωσης της αποδιοργανωμένης ύλης στα συστατικά της στοιχεία, αποφεύγοντας και κινδύνους μολύνσεων και επιδημιών που θα συνέβαιναν εάν το σώμα έμενε άταφο.

“Ο άνθρωπος πεθαίνει αλλά το σώμα δεν “σαπίζει”. Στην ουσία ανακυκλώνεται”, καταλήγει ο Wescott. Ο ίδιος συνεργάζεται πλέον και με την αστυνομία για να διαλευκανθούν εγκλήματα μιας και η εμπειρία του θεωρείται καταλυτική.