Mια ωδή στον άνθρωπο που έδωσε χρώμα στα ρούχα μας

Πολλά χρόνια πριν… προκύψει η λέξη “fashion” και ακόμα περισσότερα πριν συναντήσει τον όρο “icon”, τα όποια ρούχα υπήρχαν ήταν λευκά. Δεν υπήρχαν επιλογές, διότι δεν υπήρχε φθηνός και αξιόπιστος τρόπος για να βαφτούν σε κάποιο άλλο χρώμα. Ώσπου ένας επιστήμονας αποφάσισε να βρει το φάρμακο για την ελονοσία… και κατέληξε στην πρώτη συνθετική βαφή.

Το 1853, σε ηλικία 15 χρόνων, ο William Henry Perkin έκανε την είσοδο του στο Royal College of Chemistry του Λονδίνου (νυν Imperial College). Αφοσιώθηκε στον τομέα των οργανικών χρωστικών και στη μελέτη της σύνθεσης τους.

Τότε η επιστήμη ήταν σε πολύ πρώιμο στάδιο, μολονότι είχαν ανακαλυφθεί όλα τα βασικά στοιχεία και οι τεχνικές να αναλυθούν οι αναλογίες των συστατικών της κάθε ένωσης, δεν υπήρχε ξεκάθαρη εικόνα για τη δομή των στοιχείων. Ο καθηγητής του, August Wilhelm von Hofmann είχε δημοσιεύσει υπόθεση, σχετικά με το πώς ενδεχομένως να συντίθεται η κινίνη, δαπανηρή ουσία που τότε είχε πέραση, γιατί χρησιμοποιείτο στη θεραπεία της ελονοσίας. Ο Perkin το έβαλε σκοπό να κάνει την υπόθεση, δεδομένο.

Στις διακοπές του, για το Πάσχα, το 1856 έκανε περαιτέρω πειράματα στο εργαστήριο που είχε στήσει στο σπίτι του, στο ανατολικό Λονδίνο. Εκεί διαπίστωσε πως όταν η ανιλίνη (ένωση που χρησιμεύει ως ενδιάμεση πρόδρομη ύλη για τη σύνθεση πολλών βιομηχανικών χημικών, με κυριότερη την παραγωγή πολυουρεθάνης), μετατρέπεται -εν μέρει- σε ακατέργαστο μείγμα και αναμειγνύεται με αλκοόλ, παράγει ουσία με έντονο πορφυρό χρώμα. Ο λάτρης της ζωγραφικής, Perkin ενθουσιάστηκε και συνέχισε τις δοκιμές με φίλους, στον κήπο του σπιτιού.

Όταν έφτασαν στο σημείο να είναι σίγουροι πως μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή και να τη βγάλουν στο εμπόριο, την ονόμασαν μαλβεϊνης (μοβ). Ο Perkin πήρε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για την πρώτη τεχνητή χρωστική ουσία, τον Αύγουστο του 1856. Ήταν 18 χρόνων. Όπως αντιλαμβάνεστε, προφανώς και δεν λυπήθηκε που δεν επιβεβαίωσε τη θεωρία του καθηγητή του, από τον οποίον είχε αποκρύψει όλες τις ενέργειες του.

Έως τότε όλες οι βαφές που χρησιμοποιούνταν για το χρωματισμό του υφάσματος ήταν φυσικές ουσίες, δαπανηρές και έντονες για εκχύλιση. Συν του ότι δεν είχαν αντοχή. Το πορφυρό χρώμα που υπήρξε σήμα της αριστοκρατίας και του γοήτρου από την αρχαιότητα, ήταν εξόχως δαπανηρό και δύσκολο στην παραγωγή. Χρησιμοποιείτο από αδενική βλέννα συγκεκριμένων μαλακίων και η εξαγωγή ήταν περίπλοκη. Επίσης, δεν είχε πάντα το ίδιο αποτέλεσμα. Μέχρι που εμφανίστηκε ο Perkin, ο οποίος θεωρείται ο ιδρυτής της βιομηχανικής οργανικής χημείας και έγινε και Sir.

Αμέσως άρχισε να πειραματίζεται με το βαμβάκι (πώς να επιτύχει τη σωστή, με διάρκεια, βαφή) και κάλεσε κοντά του τα μέλη της οικογενείας του, για να εργαστούν στο εργοστάσιο που έφτιαξε. Το προϊόν έκανε θραύση όταν το χρησιμοποίησε η Βασίλισσα Βικτωρία. Κατόπιν βγήκε εκτός συνόρων και όταν… δημιουργήθηκε το κρινολίνο (το πρώτο γυναικείο εσώρουχο, που φτιάχτηκε από λινάρι, τρίχες αλόγου και βαμβάκι) και η φούστα, έγινε ζάμπλουτος.

Σίγουρα χρωστά πολλά στο timing, καθώς η Αγγλία υπήρξε εκείνη την περίοδο ο λίκνος της Βιομηχανικής Επανάστασης που αφορούσε, σε μεγάλο βαθμό, την πρόοδο στην παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.