Πού οδηγείται η Ε.Ε. μετά το διαφαινόμενο brexit;

Στην προχθεσινή δήλωση του επιτρόπου Δημήτρη Αβραμόπουλου σχετικά με την δημιουργία ενός είδους Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, κρύβεται η ουσία του ευρωπαϊκού δράματος και ταυτόχρονα το κλειδί για την λύση του. Η Ευρώπη δεν κατάφερε ποτέ να λειτουργήσει σαν ένωση κρατών με κοινή στόχευση και ίσως αυτό εξηγεί ίσως την αδυναμία της να διαχειριστεί τα προβλήματα. Μικρά και μεγάλα.

Τώρα υπό το βάρος των εξελίξεων και ενδεχομένως υπό το κράτος του πανικού που προκαλεί η διαφαινόμενη “έξοδος” της Βρετανίας θα πρέπει να ληφθούν πολύ σοβαρές αποφάσεις. Κυρίως θα πρέπει να ληφθούν γρήγορα και όχι με τον παραδοσιακό τρόπο των Βρυξελλών όπου ο χρόνος κυλά πιο αργά και από τα αποστακτήρια του γνωστού bourbon.

Θα πρέπει να αποφασίσουμε αν θέλουμε περισσότερη Ευρώπη ή καθόλου Ευρώπη και θα πρέπει να το κάνουμε προτού οι εθνικιστές πωρώσουν ακόμη περισσότερο τους ευρωπαίους πολίτες.  Κάτι που δεν θα είναι εύκολο φυσικά. Ήδη η Λεπέν αλλά και ο Μπέπε Γκρίλο έχουν ήδη ζητήσει δημοψηφίσματα. όσο περνά η ώρα το μέτωπο του αντιευρωπαϊσμού θα φουντώνει με καύσιμο το brexit.

Ιδίως αν διαφανεί ότι οι Κασσάνδρες που προέβλεπαν την καταστροφή της Βρετανίας μετά την έξοδο δεν επιβεβαιωθούν.  Η Στερλίνα βεβαίως ήδη κατακρημνίζεται, τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια βρίσκονται σε περιδίνηση και οι επενδυτές στρέφονται στο δολάριο και τον χρυσό. Αν όμως η Βρετανία -μια ούτως ή άλλως παγκόσμια οικονομική δύναμη- κατορθώσει να ορθοποδήσει, είναι περίπου βέβαιο ότι το παράδειγμά της θα αποτελέσει πυρηνικό όπλο στη φαρέτρα των εθνικιστών. Ασχέτως αν η ισχύς της Βρετανίας δεν συγκρίνεται εύκολα με ψωροκώσταινες.

Το ίδιο θα συμβεί και αν η Ε.Ε. προσπαθήσει να αντιμετωπίσει εκδικητικά την έξοδο της Βρετανίας. Οι πολίτες της Ευρώπης θέλουν να δουν πολιτικές πρωτοβουλίες που θα φέρουν αποτέλεσμα και θα βελτιώσουν τη ζωή τους. Όχι μια ένωση που στραγγαλίζει τα μέλη της είτε όσο είναι εντός είτε όταν αποχωρούν. Δεν πρόκειται για μια μαφιόζικη οργάνωση από την οποία η αποχώρηση απαγορεύεται.

Εδώ μάλιστα που φτάσαμε, ίσως δεν γίνεται να δεσμεύσουν οι κυβερνήσεις του λαούς της Ευρώπης χωρίς να τους ρωτήσουν. Το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να τους ξηγήσουν ενδελεχώς τις επιλογές τους. Κάτι που δεν είναι σίγουρο ότι έκανε αποτελεσματικά ο Ντέιβιντ Κάμερον.

Για να συμβεί όμως κάτι τέτοιο, θα πρέπει να ξεπεραστούν διάφορα προβλήματα. Πρώτ’ απ’ όλα η αρτηριοσκληρωτική στάση της ευρωπαϊκής ηγεσίας, η οποία οχυρώνεται πίσω από τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών. Η Ε.Ε. από το ξέσπασμα της κρίσης και εντεύθεν, κινήθηκε με χαρακτηριστική αναποφασιστικότητα. Αποτέλεσε παρακολούθημα των εξελίξεων και ουδέποτε βρέθηκε σε θέση να τις δρομολογήσει. Η λήψη οποιασδήποτε απόφασης απαιτεί μήνες προετοιμασίας και όταν λαμβάνεται, είναι ήδη αργά. Οι εξελίξει έχουν ξεπεράσει την οποιαδήποτε πρωτοβουλία. Δεν ήταν η οικονομική κρίση που δημιούργησε αμηχανία στις Βρυξέλλες. Η αντιμετώπιση του προσφυγικού συνέβη με την ίδια ακριβώς χρονοκαθυστέρηση. Η Ε.Ε. ήταν πάντα ένα βήμα πίσω.

Αυτό συμβαίνει προφανώς διότι παρακολουθούμε τις εθνικές κυβερνήσεις να επιδίδονται ανερυθρίαστα σε μια διελκυστίνδα, με μόνο στόχο να προασπίσει η κάθε μία τα συμφέροντά της, αδιαφορώντας παράλληλα για το κοινό καλό. Η αμοιβαιοποίηση του χρέους και η ανακατανομή των πόρων ακούγονται σαν η μόνη ριζική λύση αλλά οι χώρες του ισχυρού βορρά δεν θέλουν ούτε ν’ ακούσουν. Θεωρούν ότι μπορούν να μετέχουν σε μια ένωση δύο ή και περισσότερων ταχυτήτων. Δεν είχαν πρόβλημα να το δηλώσουν μάλιστα, μιλώντας για ευρώ δύο ταχυτήτων. Όλοι μετέχουν ισότιμα αλλά μερικοί πιο ισότιμα. Δεν γίνονται έτσι οι ενώσεις…

Από την άλλη πλευρά οι “φτωχοί νότιοι” , είναι υπέρμαχοι και της αμοιβαιοποίησης αλλά και της ανακατανομής των πόρων. Δεν θέλουν όμως να εκχωρήσουν αυτό που ονομάζουν εθνική κυριαρχία σε μια κεντρική Κυβέρνηση. Εδώ που τα λέμε δεν θέλουν ούτε να υπακούσουν στους κοινούς κανόνες. Θέλουν πολύ απλά να πάρουν το παραδάκι της ένωσης και να το διαχειριστούν  οι ίδιοι με τον τρόπο που όλοι γνωρίζουμε και αγαπήσαμε. Ούτε έτσι γίνονται οι ενώσεις.

Ίσως η ιστορική απόφαση του βρετανικού λαού να αποτελέσει ένα χαστούκι στην ευρισκόμενη σε λήθαργο Ευρωπαϊκή Ένωση. οι εξελίξεις είναι τεκτονικές αλλά ουδείς μπορεί να προδιαγράψει με ακρίβεια τα μελλούμενα. Δεν υπάρχει χρόνος για “διαχείριση” της κατάστασης με τον παραδοσιακό Βρυξελιώτικο τρόπο. Ήτοι δεν κάνω τίποτε και περιμένω μέχρι να λυθεί με μαγικό τρόπο το πρόβλημα. Οι λαοί της Ευρώπης θα πρέπει να αποφασίσουν αν θέλουν μια πραγματική ένωση με ισότητα και δικαιοσύνη ή να τραβήξουν ξανά τους μοναχικούς δρόμους τους. Δρόμοι που στο παρελθόν τους οδήγησαν σε ατέρμονες συρράξεις. Μεσοβέζικες λύσεις όπου η ένωση αποτελεί ένα απέραντο τραπέζι πόκερ για τις πολιτικές φιλοδοξίες μιας ελίτ, πλέον αποκλείονται.

*Ο Σταμάτης Ζαχαρός είναι Αρθρογράφος του NEWS 247 και Σύμβουλος Έκδοσης της 24 MEDIA ( @SZacharos).