Ένα 24ωρο στα μπλόκα των αγροτών: Οι στρατηγοί των τρακτέρ, η πολιορκία και ο αναβρασμός στα καφενεία

Στον Θεσσαλικό Κάμπο, το ρολόι μετρά πρώτη φορά αντίστροφα. Μητσοτακικοί, Καραμανλικοί, ΠΑΣΟΚοι ή Αριστεροί αποτελούν διαχωριστικές ταμπέλες ενός πάλαι ποτέ ετερόκλητου κομματικού ακροατηρίου, που σήμερα τείνουν να ξεθωριάσουν. Απέναντι στα τότε σκληροπυρηνικά «εκλογομαγειρεία», στήθηκε το σημερινό δίλημμα της επιβίωσης ή του ολοκληρωτικού αφανισμού. Και κόντρα στην εικόνα του «προνομιούχου» αγρότη της δεκαετίας του ’90 (κατά τη γενική αντίληψη), υψώθηκε το τείχος των νεοεισερχόμενων παραγωγών στον πρωτογενή τομέα που δεν έχουν χρόνο για να χάσουν το στοίχημα με τη Γη. «Όσοι βρήκαν έτοιμη μαγιά και τσιφλίκια από γονείς ή παππούδες, έχει καλώς. Όχι ότι σώζονται κι αυτοί. Όσοι όμως αποφάσισαν να μπουν στο παιχνίδι από μόνοι τους αυτή την εποχή, είναι πίκρα».

Μεσημέρι της περασμένης Τετάρτης. Το NEWS 247 στη γη των «καταραμένων», ανάμεσα σε περίπου 1.000 τρακτέρ της οργής. Κόμβος Γυρτώνης, ώρα μηδέν. Μία θάλασσα από πολύχρωμα τρακτέρ ξεχύνεται στο δρόμο μετά τα διόδια Μακρυχωρίου ενάντια στον ασφαλιστικό και φορολογικό Αρμαγεδδώνα. Απολύτως στοιχισμένα, σαν πειθαρχημένοι στρατιώτες, παρελαύνουν με κόρνες, ζητωκραυγές και που και που οι οδηγοί ανοίγουν τις πόρτες για να χαιρετηθούν από απόσταση. «Καλά πού χάθηκες;». «Δουλειές. Τρέχουν οι δουλειές». Εδώ οι πινακίδες γράφουν: Δεξιά Ελάτεια, αριστερά Γόννοι, ευθεία ο Ευαγγελισμός και τελικός προορισμός, η ιστορική κοιλάδα των Τεμπών. Κάποιοι ήρθαν από Χάλκη, Γλαύκη, Νίκαια και άλλοι ξόδεψαν πέντε ώρες να φτάσουν από το μακρινό Νέο Περιβόλι και άλλα χωριά του δήμου Κιλελέρ για να διαμαρτυρηθούν. Το χιόνι και η παγωνιά με τις θερμοκρασίες να φλερτάρουν το 0 δεν τους πτοούν. Είναι εκπαιδευμένοι. Οι πολιτικές αντιπαλότητες παραμερίζονται, αν και ακόμη ισχύει ο απαραβίαστος άγραφος κανόνας: Στα Τέμπη οι «γαλάζιοι», στη Νίκαια οι «κόκκινοι». «Ξέχνα όμως τα κόμματα. Όλοι μαζί. Αυτό κράτα. Πλέον μας ενώνουν περισσότερα», συμφωνούν.

Σκαρφαλωμένοι κι εμείς σε μεσαίου μεγέθους τρακτέρ, ακούμε μύθους και αλήθειες για τη φετινή κινητοποίηση , που όπως υποστηρίζουν οι περισσότεροι, ξεπερνά σε δυναμική την πρώτη μεταπολιτευτική αγροτική θύελλα 58 ημερών του 1996 κατά Σημίτη και Τζουμάκα, ενάντια στην καθιέρωση της μη φιλοαγροτικής πολιτικής «περιορισμένης ευθύνης». «Σαν να μην πέρασε μια μέρα. Πάνω κάτω τα ίδια αιτήματα. Όχι ότι οι προηγούμενοι ήταν καλύτεροι. Οι τωρινοί όμως έβαλαν στόχο να ερημώσουν την ύπαιθρο. Ας έρθει ο κ. Αποστόλου στο χωράφι, να δούμε εάν θα τα βγάλει πέρα. Με τις συνθήκες, με τα έξοδα, με όλα. Με 10.000 ευρώ που τείνει το καθαρό μας κέρδος ζει μια οικογένεια όλο τον χρόνο;», αναρωτιέται ο 53χρονος Γιώργος Ζιάμας.

Πρώτη όψη του νομίσματος. Η εικόνα και η οργή

Στην πλειοψηφία τους αγρότες και κτηνοτρόφοι άνω των 50. Υπάρχει όμως και ο δυναμικός όγκος των νέων. Ακόμη και 14χρονα. Τα παιδιά που έμαθαν ότι μετά το σχολείο, ξεκινά η χειρωνακτική εργασία και η συμπληρωματική Παιδεία. Αυτή της επαφής με τη φύση. Η αγροτική.

«Δεν είναι πυροτέχνημα όλο αυτό. Εμείς ραγιάδες δεν ξαναγινόμαστε. Ας ξεβρακωθούν καλύτερα αυτοί που εισάγουν από Τρίτες χώρες αυγά – δηλητήρια και κρέατα – σκουπίδια σε ευτελείς τιμές. Αλλιώς, ας πεθάνουμε. Σήμερα ξεκινά ο αγώνας και έχουμε δρόμο μπροστά μας. Δεν θα το κουνήσουμε μέχρι ωσότου πάρουμε τις απαντήσεις μας από την κυβέρνηση. Γιατί θέλουν να μας εξοντώσουν; Γιατί οδηγούν σε αδιέξοδο αυτούς που αποτελούν το 40% του σημερινού ΑΕΠ;», λέει ο κ. Κώστας Σπανούλης.

Η στοίχιση των τρακτέρ και πού θα σταθμεύσει ο καθένας διαρκεί πάνω από μισή ώρα. Λειτουργεί κατά το: «ποιος και από πού είσαι». Αρωγός στην προσπάθεια, η ΕΛ.ΑΣ. Χειροκροτήματα, αγκαλιές, γκλίτσες, Σαρακατσάνοι και Βλάχοι (όπως αυτοσυστήνονται), με οχήματα όλων των βαλαντίων. Άλλα από τη δεκαετία του ’70 και άλλα υπερσύγχρονα. «Τον βλέπεις αυτόν; Για να αλλάξει μόνο το ένα πίσω λάστιχο, θέλει περίπου 1.000 ευρώ. Το δικό μου κάνει 180. Γενικά η συντήρηση κάθε χρόνο, κοστίζει περίπου 1.000 ευρώ, χωρίς τις έξτρα ζημιές». «Και με πόσα φουλάρει ένα ντεπόζιτο;», ρωτώ αναπόφευκτα. «Εξαρτάται τη μηχανή. Άλλα με 300 και άλλα με 550 ευρώ. Και φτάνουν συνήθως για 8 εργατοώρες. Κάθε πρωί που ξεκινάς δουλειά δηλαδή, έχεις καπέλο. Και κάθε αγρότης, έχει συνήθως δύο τρακτέρ. Ένα μικρό για τις εύκολες δουλειές (πότισμα, λίπασμα, σκάλισμα) και ένα μεγάλο για τις βαριές (όργωμα, σπάσιμο σβόλων, μεταφορά προϊόντων). Ζεστά λεφτά! Και δεν είναι μόνο αυτό. Βάλε την πρώτη ύλη, λιπάσματα, μηχανές, αποθήκες, εργάτες. Θέλει καλά κουμάντα».

«Πού είναι οι δικοί μας; Α να, εδώ». «Πώς το κατάλαβες;». «Από το χρώμα, τον τύπο και την μάρκα», λέει ο 22χρονος καλλιεργητής Γιώργος Τσιλάκας που μαζί με τον αδερφό του και άλλους από το χωριό, υψώνουν πανό μπροστά από τα τρακτέρ τους. «Αφήστε μας να παράγουμε», «Μην μας διώχνετε από τη Γη μας», «Δίκαια ασφαλιστικά και φορολογικά μέτρα για όλους» αναγράφεται εδώ κι εκεί.

«Σκληρή δουλειά», θα παραδεχτούν ο Δημήτρης, ο Γιώργος, ο Κώστας και ο Νώντας που δεν ξεπερνούν την ηλικία των 30. «Έξι το πρωί, εγερτήριο. Οκτώ ώρες στο χωράφι και μετά σπίτι για την οργάνωση, τον υπολογισμό εσόδων, εξόδων και τον προγραμματισμό. Την εποχή της συγκομιδής, 10 ώρες δεν είναι αρκετές. Καλοκαίρι δεν κάνουμε ποτέ. Για εμάς, διακοπές είναι ο Δεκέμβριος/Ιανουάριος. Κάθε μέρα πρέπει να είσαι εκεί. Απίκο». «Η μεγαλύτερη ευχαρίστηση;». «Η σοδειά. Να ξέρεις ότι αυτό που έσπειρες, είναι ποιοτικό και έγινε ανάρπαστο. Λάθη γίνονται. Αρρώστιες πολλές. Και φυσικά, το θέλημα του Θεού (ο καιρός)! Όμως αν δεν το ζήσεις, δεν μπορείς να καταλάβεις. Η φύση είναι άλλο πράγμα!».

Εδώ φωτιές δεν ανάβουν από το πρώτο βράδυ. Ούτε στήνονται -προς το παρόν- αυτοσχέδια αντίσκηνα που θα στριμώξουν το βιος και τις αγωνίες τους. «Είναι νωρίς. Μπορεί να μείνουμε ένα μήνα. Πρέπει να κρατάμε δυνάμεις», λέει ο κ. Απόστολος. Τα τρακτέρ παροπλισμένα και τα γειτονικά καφενεία Κούριας και Ωρίων σφύζουν από κόσμο. Εδώ που καθημερινά λαμβάνουν χώρα οι συνελεύσεις, γίνονται οι ζυμώσεις, αποφασίζεται ο επικεφαλής περιφρούρησης των τρακτέρ και συντονίζονται τα επόμενα βήματα. Λιγότεροι ανηφορίζουν στα γραφικά Αμπελάκια. Οι γυναίκες, μετρημένες στα δάχτυλα ενός χεριού. Βλέμματα απόγνωσης, διαφωνίες, φωνές και σχόλια για Τσίπρα, Μητσοτάκη που σβήνουν με χαμόγελα. «Γιατί ακόμη, υπάρχει ελπίδα. Όχι για εμάς. Εμείς τα φάγαμε τα ψωμιά μας. Αλλά για τους νέους. Αν θέλουμε ακόμη να μιλάμε για αποκέντρωση».

Στο άκουσμα ότι είμαι δημοσιογράφος, αναφωνούν: «Πάρε χαρτί και μολύβι και έλα να κάνουμε πρόχειρες προσθαφαιρέσεις». Ο ήχος από τα κουτάλια της κοτόσουπας διακόπτεται, ενόσω το ντόπιο κρασί από το Οινοποιείο Ντούγκα ανεφοδιάζει τα ποτήρια. «Ποιες ενισχύσεις; Αυτές τις παίρνεις για να καλλιεργήσεις τον επόμενο χρόνο. Αλλιώς δεν βγαίνει. Για παράδειγμα: Ένα ιδιόκτητο στρέμμα βαμβάκι έχει 250 ευρώ έξοδα το χρόνο. Το νοικιασμένο 310 ευρώ/στρέμμα. Το στρέμμα αυτό παράγει 300 κιλά ετησίως που πωλούνται προς 45 λεπτά/κιλό. Από την πώληση εισπράττουμε 135 ευρώ και το κοινοτικό βοήθημα είναι κοντά άλλα 110. Μέχρι τα 250 και τα 300; Μπαίνουμε μέσα έως και 60 ευρώ. Σκέψου αυτός που έχει 100 στρέμματα. Χάνει κοντά 6.000 ευρώ. Θα βάλουμε λουκέτο στο τέλος», λέει ο κ. Γιώργος, για να τον διακόψει ο κ. Απόστολος: «Θέλουν να δουλεύουμε με μαύρα; Αυτό θέλουν; Ήδη πολλοί από εμάς έχουν έδρα τη Βουλγαρία. Εκεί ο συντελεστής είναι 10% και οι εισφορές 1.000. Ναι, ζήσαμε και καλές εποχές. Πλέον όμως τρομάζουμε πώς θα σπείρουμε τον επόμενο χρόνο. Λιπάσματα, εφόδια, αρδευτικές μηχανές και άλλοι ποιμνοστάσια. Χώρια τον ΕΝΦΙΑ και τον φόρο επιτηδεύματος. Τι θέλουν; Να μας ξεζουμίσουν; Ή είναι άσχετοι ή το κάνουν εσκεμμένα. Πολλοί πίστεψαν στην αλλαγή του Τσίπρα. Αλλά την πάτησαν», λένε, ενώ υπογραμμίζουν ότι στέκονται στο πλευρό όλων των επαγγελματικών κατηγοριών που θίγονται από τα μέτρα – σοκ. «Το Σάββατο έχουμε καλέσει στα Τέμπη δικηγόρους, συμβολαιογράφους, γιατρούς, όλους. Δεν είμαστε μόνοι μας πια».

Στάση δεύτερη. Κόμβος Νίκαιας, μεσημέρι Πέμπτης

Όσο τα μπλόκα προσυγκέντρωσης από την Αλεξανδρούπολη, μέχρι τη Λακωνία και την Κρήτη πολλαπλασιάζονται με μανία, αλλά και οι ειδήσεις για τα επεισόδια σε Ροδόπη κάνουν το γύρο του διαδικτύου, έντεκα εκπρόσωποι της Πανελλήνιας Συντονιστικής Επιτροπής φτάνουν στην Αθήνα για κατ’ ιδίαν συναντήσεις με Μητσοτάκη, Γεννηματά, Χουντή και Κατρούγκαλο που όπως μάθαμε λίγο αργότερα, κατέληξαν σε μίνι ναυάγιο. «Προτείναμε στον υπ. Εργασίας να παραμείνει ο ΟΓΑ ως έχει, όπως και ο ΟΑΕΕ και το ταμείο των δημοσίων, αλλά φάνηκε ανένδοτος. Η αντιπολίτευση στέκεται στο πλευρό μας», θα υποστηρίξει στο NEWS 247 λίγο μετά το πέρας των συνομιλιών, μέλος της Επιτροπής.

Την ίδια στιγμή, στον ιστορικό κόμβο της Νίκαιας, δίπλα στο κτίριο της Βιοκαρπέτ βρίσκεται σε εξέλιξη ίσως η μεγαλύτερη πομπή τρακτέρ στην Ελλάδα. Περίπου 1.500 οχήματα από Καρδίτσα, Λάρισα, Τρίκαλα θα καταλάβουν τις δύο λωρίδες στο ρεύμα της Εθνικής προς Αθήνα και ενώ οι δρόμοι παραμένουν πρακτικά ανοιχτοί, η διέλευση των οχημάτων διεξάγεται από το παλιό εθνικό δίκτυο.

Δέκα χιλιόμετρα τρακτέρ. Η πομπή μοιάζει να μην έχει τελειωμό. Ελληνικές σημαίες, μαύρα πανό και πλήθος από περαστικούς, φίλους και συγγενείς που στριμώχνονται σε γέφυρες ή σκαρφαλώνουν σε μάντρες για να χαιρετίσουν τους δικούς τους. «Παρέλαση κανονική. Δεν το έχω ξαναδεί. Είναι η πρώτη φορά που η κινητοποίηση παίρνει τόσο πρωτοφανείς διαστάσεις». Ο Κώστας Κουτσούμπας είναι σήμερα 70 ετών. Έμαθε να ξυπνάει από την μυρωδιά της γης. Από τα 5 αγρότης και από τα 10 στα μπλόκα. «Εύχομαι μόνο να μην επαναληφθούν τα αίσχη του ’96. Τότε που η αστυνομία έσκαγε λάστιχα και έριχνε ζάχαρη στο οδόστρωμα», λέει και λίγα λεπτά μετά, ανασηκώνει τα μανίκια του: «Τα βλέπεις τα χέρια μου; 65 χρόνια στο χωράφι. Παίρνω 700 ευρώ σύνταξη. Αλλά λένε θα μου την κόψουν κι άλλο. Αυτοί με δέκα χρόνια βουλευτιλίκι πόσα θα πάρουν άραγε; Να ξέρουν ότι είμαστε μαχητές. Και πρώτα θα χαθούν αυτοί!», λέει καθώς παίρνει το δρόμο της επιστροφής. Τον ακολουθούν ο γιος του και κάτι φίλοι. Δύο γενιές αγροτών που με συμπυκνωμένη την αγωνία στο βλέμμα τους κατηφορίζουν στα μπλόκα.

Δεύτερη όψη του νομίσματος. Σκέψεις

Ένα πρώτο βήμα πάντως έγινε. Ο Τσίπρας καλεί σε διάλογο τους αγρότες. Θηλιά στο λαιμό ή θα ρεφάρουν στη στροφή; «Προνομιούχοι» και μη, «μεγαλοτσιφλικάδες» ή μικροί αγροτοεπιχειρηματίες και γαιοκτήμονες παραδέχονται ότι δεν είναι οι μόνοι που αδικούνται από τα δυσβάσταχτα μέτρα που πλήττουν την εγχώρια οικονομία και τα κεκτημένα ασφαλιστικά δικαιώματα δεκαετιών.

Πολλοί είναι επίσης εκείνοι που θα αναρωτηθούν: «Ποια η διαφορά τους από τους μικροεπαγγελματίες;», για να απαντήσουν ότι «οι δεύτεροι δεν έχουν τρακτέρ για να κλείσουν δρόμους και να διατρανώσουν το δίκιο τους».

Πάντως, ο σταδιακός αφανισμός των 350.000 παραγωγών είναι σίγουρο ότι «σκοτώνει» ταυτόχρονα έναν ιστό που εμπλέκει 2 εκατ. άμεσα συνδεδεμένους επαγγελματίες, προκαλώντας μαρασμό σε εξαγωγές, τοπική οικονομία και αγροτουρισμό.

Σε ένα πηγαδάκι ακούστηκε και ένα τελευταίο: Ούτε μία ελιά, ούτε έναν κόκκο σιτάρι, ούτε μία σταγόνα γάλα, ούτε ένα μήλο, μια ροδακινιά τη χρονιά που έρχεται, για να καταλάβουν όλοι ποιος είναι αυτός που κρατάει ζωντανή την ελληνική κοινωνία και ποιος πραγματικά την εκμεταλλεύεται!

Για το εάν θα επαληθευτεί ποτέ ένα ανάλογο σενάριο, μένει να το δούμε στις οθόνες μας το προσεχές διάστημα.

 

Στιγμιότυπα από την Φρ. Γιαϊτζόγλου-Watkinson: