Μηχανή του Χρόνου: Η ιστορία του Subbuteo

Ποιες είναι οι συλλεκτικές εκδόσεις που κοστίζουν χιλιάδες ευρώ και ποιος είναι ο Peter Adolph, ο άνθρωπος που το εμπνεύστηκε (Pics+Vid)

NEWSROOM
20 Μαρτίου 2017 08:29

1947. Ο βετεράνος της αγγλικής πολεμικής αεροπορίας Peter Adolph που είχε μεγάλη αγάπη για το ποδόσφαιρο, την ορνιθολογία και τα πτηνά, παρουσίαζε στην Υπηρεσία Ευρεσιτεχνίας ένα νέο επιτραπέζιο παιχνίδι. Η ονομασία του ήταν The Hobby και προερχόταν από το αγαπημένο του αρπακτικό γεράκι (Hobby Hawk).

Το παιχνίδι δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια μικρογραφία ποδοσφαίρου. Η συσκευασία του ήταν ένα μικρόκουτί στο οποίο περιέχονταν δύο φύλλα από σκληρό χαρτόνι. Σε κάθε χαρτόνι υπήρχαν τυπωμένοι 20 μικροσκοπικοί παίκτες ποδοσφαίρου, που αποκόπτονταν εύκολα και αποτελούσαν τις δύο αντίπαλες ομάδες. Τα χρώματα που φορούσαν οι πρώτες αντίπαλες ομάδες Subbuteo ήταν κόκκινες φανέλες – λευκά σορτσάκια και μπλε φανέλες – άσπρα σορτσάκια. Αντίστοιχα υπήρχαν και 20 μικρές πλαστικές βάσεις από κουμπιά που σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει ο εφευρέτης όταν τα είδε στο παλτό της μητέρας του. Στις ειδικές εγκοπές τους έβαλε τους χάρτινους ποδοσφαιριστές…

Ένα από τα πρώτα κουτιά του Subbuteo

Τα τέρματα ήταν συρμάτινα, τα δίχτυα χάρτινα και η μπάλα από πλαστικό. Όσο για τους τερματοφύλακες υπήρχαν δύο ορθογώνιες βάσεις με μεταλλικές ράβδους ώστε ο παίκτης να έχει το έλεγχό τους. Το μόνο που δεν υπήρχε μέσα στη συσκευασία ήταν το γήπεδο. Ο κατασκευαστής συνιστούσε το παιχνίδι να παίζεται πάνω σε στρατιωτική κουβέρτα, που μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο υπήρχαν σε αφθονία. Ο κάτοχος του Hobby θα έπρεπε πρώτα να τεντώσει καλά την κουβέρτα και στη συνέχεια να χαράξει πάνω της με κιμωλία τις γραμμές του γηπέδου. Τα «παικτάκια» γλιστρούσαν καλά στις κουβέρτες και με τα ανάλογα χτυπήματα του δείκτη, έκαναν ακόμη και καμπυλοειδείς κινήσεις. Η υπηρεσία ευρεσιτεχνίας όμως, απέρριψε αρχικά το παιχνίδι επειδή θεωρούσε ότι η ονομασία του ήταν γενική και θα παραπλανούσε το αγοραστικό κοινό. Έτσι ο Peter Adolph διάλεξε το όνομα Subbuteo που ήταν η λατινική ονομασία του γερακιού Hobby (Falco Subbuteo, γνωστό ως Eurasian Hobby) και εξασφάλισε το εμπορικό σήμα. Το Subbuteo κυκλοφόρησε στην αγορά το 1948 και κατασκευαζόταν στο προάστιο του Κεντ, όπου ζούσε ο Peter Adolph μαζί με τη μητέρα του. Η επιτυχία του ήταν απροσδόκητα μεγάλη καθώς οι πωλήσεις αυξάνονταν καθημερινά. Έτσι, ο Adolph παράτησε την κανονική του δουλειά και αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στην παραγωγή και τη βελτίωση του νέου παιχνιδιού. Την ίδια εποχή παρουσίασε ένα αντίστοιχο παιχνίδι με το ποδοσφαιρικό Subbuteo, το οποίο όμως αφορούσε στο κρίκετ…

Το 1950 οι παίκτες του Subbuteo δεν ήταν πλέον από σκληρό χαρτόνι αλλά από πλαστικό, παίρνοντας νέα μορφή. Σταδιακά άλλαζαν και τα υλικά και για τα υπόλοιπα κομμάτια του παιχνιδιού, όπως η μεταλλική ράβδος του τερματοφύλακα, οι σημαίες των κόρνερ, η μπάλα που κολλούσε στα δίχτυα όταν έμπαινε γκολ και άλλα. Μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, η αρχική συσκευασία του παιχνιδιού άλλαξε ριζικά και πωλούνταν σε τρεις διαφορετικές εκδόσεις και τιμές. To Subbuteo επανασχεδιαζόταν συνεχώς και οι παίκτες μπορούσαν να αγοράζουν επίσης μινιατούρες διαιτητών, πίνακες σκορ, κλπ. Τα Χριστούγεννα του 1960 ο Peter Adolph παρουσίασε την νέα τρισδιάστατη έκδοση του παιχνιδιού υπό την ονομασία Κλίμακα 00 ή Continental Range, που το έκανε παγκοσμίως γνωστό και μόνιμη επιθυμία των παιδιών, στα γράμματα που έστελναν στον Άγιο Βασίλη. Οι βάσεις των ποδοσφαιριστών ήταν πλέον μεγαλύτερες από ένα κουμπί παλτού και αποτελούνταν από δύο μέρη. Στο εσωτερικό τοποθετούνταν και ένα μικρό μέταλλο για να δίνει βάρος στη μινιατούρα. Οι εμφανίσεις ήταν κοντομάνικες με V στο λαιμό και ο πλαστικός παίκτης είχε μια κλίση στο σώμα του. Τότε οι διαθέσιμες ομάδες ήταν συνολικά 54, στις οποίες προστέθηκαν μερικές ακόμη από το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1966. Το συγκεκριμένο σετ είναι πλέον δύσκολο να βρεθεί και για το λόγο αυτό είναι ιδιαίτερα υψηλής χρηματικής αξίας ως συλλεκτικό. Αν το έχετε στο μπατάρι να ξέρετε ότι μπορείτε να βγάλετε πολλά χρήματα…

Όλα αυτά μέχρι το 1967 οπότε ήρθε η νέα έκδοση της μινιατούρας που θεωρείται κλασική και έμεινε γνωστή ως «βαρέων βαρών» (heavyweight figure). Οι εμφανίσεις των ποδοσφαιριστών είχαν περισσότερες λεπτομέρειες όπως τις μακρυμάνικες φανέλες με το στρογγυλό λαιμό ενώ τα χρώματα και τα σχέδια πλησίαζαν περισσότερο τις αυθεντικές στολές των συλλόγων. Σχεδιαστής ήταν ο γλύπτης Charles Stadden ο οποίος πρόσθεσε και άλλα αξεσουάρ στο Subbuteo, όπως το κύπελλο του Μουντιάλ, εξέδρες με φιγούρες θεατών που παρακολουθούσαν τους αγώνες, προβολείς. Η κίνηση αυτή του Peter Adolph «τελείωσε» τον ανταγωνισμό ειδικά με το αντίστοιχο παιχνίδι NewFooty που ήδη πωλούνταν από το 1929…

Ο δημιουργός του Subbuteo Peter Adolph

Το 1970 έγινε το πρώτο διεθνές πρωτάθλημα Subbuteo σε ξενοδοχείο του Λονδίνου, στο οποίο συμμετείχαν παίκτες από Βέλγιο, Ιρλανδία, Γιβραλτάρ, Ολλανδία, Ισραήλ, Βόρεια Ιρλανδία, Σκωτία, Ελβετία, ΗΠΑ, Ουαλία και Δυτική Γερμανία που τελικά κατέκτησε το τρόπαιο. Εκείνη τη χρονιά ο Peter Adolph που δεν μπορούσε πλέον να ανταποκριθεί στην παγκόσμια ζήτηση πούλησε το Subbuteo στην εταιρεία Waddington’s Games Inc για 250 χιλιάδες λίρες, ποσό τεράστιο για την εποχή. Για ένα διάστημα παρέμεινε στην εταιρεία αλλά αποφάσισε να φύγει γιατί δεν μπορούσε να αντέξει την επιχειρηματική κουλτούρα. «Ήταν σαν να μου έκοβαν το ένα χέρι» δήλωνε χρόνια αργότερα. Την επόμενη χρονιά το Subbuteo βραβεύτηκε στην Αγγλία ως παιχνίδι της χρονιάς. Το 1974 που διεξήχθη το Παγκόσμιο Κύπελλο στην τότε Δυτική Γερμανία, η νέα εταιρεία έκανε άλλη μια σημαντική κίνηση για να προσελκύσει το ενδιαφέρον του αγοραστικού κοινού. Κυκλοφόρησε την έκδοση «Munich World Series» που περιελάμβανε νέα αξεσουάρ όπως πίνακα σκορ, προβολείς, σημαίες κόρνερ και κέντρο, κέντρο τηλεοπτικών μεταδόσεων, νέου τύπου τέρματα, εθνικές ομάδες, κάμερες, κάμεραμαν, σπήκερ, διαιτητή και επόπτες, ball boys, φράχτη και πολλά άλλα. Το κουτί του 1974 θεωρείται πλέον και αυτό συλλεκτικό.(Μήπως έχετε ένα στο μπατάρι;)

Λίγο πριν από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 το Subbuteo , σταμάτησε πλέον να είναι χειροποίητο προϊόν ως προς τα χρώματα των εμφανίσεων. Με ειδικά μηχανήματα η νέα εταιρεία έβαφε με ακρίβεια τις μινιατούρες στα πραγματικά χρώματα των ομάδων. Για να γίνει αυτό όμως άλλαξε και το σχήμα των παικτών και γι΄αυτό παγκοσμίως η νέα «φουρνιά» ποδοσφαιριστών αποκαλείται μέχρι σήμερα και ως Ζόμπι. Εκτός από το κουτί άλλαξε και η μονάδα παραγωγής που από το Κέντ μεταφέρθηκε στο Λιντς. Μέχρι το 1982 περισσότεροι από επτά εκατομμύρια μικροί και μεγάλοι έπαιζαν το παιχνίδι σε 50 διαφορετικές χώρες. Στα χρόνια που ακολούθησαν το Subbuteo αναπτύχθηκε όσο λίγα παιχνίδια. Παντού δημιουργούνταν ομάδες και πραγματοποιούνταν πρωταθλήματα σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο. Το Channel 4 που κατάλαβε την απήχησή του, κάλυψε τηλεοπτικά το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Subbuteo που διεξήχθη στη Ρώμη, ενώ από το 1994 σε κάθε κουτί υπήρχαν πλέον και 3 μαύροι ποδοσφαιριστές σε κάθε ομάδα. Στην Ελλάδα οι νέοι της εποχής έπαιζαν και αυτοί μανιωδώς το παιχνίδι και όποιος πιτσιρικάς διέθετε την κορυφαία τσόχα – γήπεδο Astropitch που πωλούνταν ξεχωριστά, θεωρούνταν ως ίνδαλμα για τους φίλους του. Στον 7ο όροφο του Μινιόν συχνά πυκνά διοργανώνονταν πρωταθλήματα, όπου συνέρρεαν μικροί και μεγάλοι από όλα τα μέρη της Αθήνας ή της επαρχίας. Μέχρι και σήμερα που το παιχνίδι πλέον σταμάτησε να παράγεται ελέω playstation, υπάρχουν ομάδες ή σύλλογοι Subbuteo σε πολλές περιοχές της Αθήνας. Οι Έλληνες παίκτες παίρνουν μέρος σε διάφορες διοργανώσεις καταλαμβάνοντας πολλές πρώτες θέσεις…