Θεσσαλονίκη 2030: Η συμπρωτεύουσα περνά στην εποχή των Open Data

Στις αρχές του Ιούλη, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης απηύθηνε ανοιχτό κάλεσμα σε όλους του φορείς της συμπρωτεύουσας, προκειμένου να συνεργαστούν για τη δημιουργία και την αξιοποίηση των ανοιχτών δεδομένων. Επί τη βάση μιας έκθεσης που ετοίμασε για τον δήμο η IBM, παρουσιάστηκαν οι βασικοί άξονες, γύρω από τους οποίους θα πρέπει να κινηθεί ο δήμος προκειμένου να μεταβεί πλήρως στην εποχή των Open Data.

To News 24/7 έχει αναδείξει τη σημασία των ανοικτών δεδομένων και την ανάγκη της ανεμπόδιστης και ελεύθερης πρόσβασης των πολιτών σε αυτά, φωτίζοντας παράλληλα σημαντικές παραλείψεις και ολιγωρίες. Στα πλαίσια αυτά, θελήσαμε να έρθουμε σε επαφή με τον δεύτερο μεγαλύτερο δήμο της Ελλάδας και να δούμε το επίπεδο ανοικτότητας των δεδομένων στη συμπρωτεύουσα σήμερα, καθώς και τα σχέδια για το άμεσο μέλλον.

Για τις ανάγκες των πληροφοριών που σχετίζονται με το πλέγμα των Open Data και αγγίζουν κάθε πτυχή της δημόσιας λειτουργίας, μιλήσαμε με τον Νίκο Φωτίου, Αντιδήμαρχο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Κοινωνίας των Πολιτών, τη Λίνα Λιάκου, Αντιδήμαρχο Αστικής Ανθεκτικότητας και Αναπτυξιακών Προγραμμάτων και τον Χαράλαμπο Χατζή, Chief Digital Officer του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Οι εκπρόσωποι του Δήμου εξηγούν στο News 24/7 πως η Θεσσαλονίκη είχε αναλάβει πρωτοβουλίες πολύ πριν τεθεί το νομοθετικό πλαίσιο από την κεντρική εξουσία, ενώ όπως ισχυρίζονται  μετά και την έκθεση της IBM, όλοι οι φορείς του δήμου, καλούνται να συνεργαστούν για να αξιοποιηθούν καλύτερα τα δεδομένα της πόλης.

Επιπλέον, από τη συμπρωτεύουσα αναφέρουν πως ο δήμος τους υπήρξε πρωτοπόρος στο θέμα των Open Data, με 74 διαθέσιμα σύνολα δεδομένων να έχουν ήδη τεθεί σε λειτουργία και αναφορά του Δήμου σε πλήθος εγκυκλίων ως παράδειγμα που πρέπει να ακολουθήσουν και οι άλλοι δήμοι της χώρας.

Τέλος, όπως αναφέρουν, ο Δήμος Θεσσαλονίκης ήταν ο πρώτος δήμος που όρισε Chief Digital Officer από το 2015, τον άνθρωπο δηλαδή “κλειδί” για την επεξεργασία και διαχείριση των ανοιχτών δεδομένων.

Ποιο μπορεί να είναι το κόστος ενός τέτοιου εγχειρήματος; Σχεδόν μηδαμινό, σύμφωνα με τους υπεύθυνους της συμπρωτεύουσας, γεγονός που δημιουργεί ερωτηματικά για τους λόγους που η χώρα μας δεν έχει προωθήσει αποτελεσματικά και στον βαθμό που θα έπρεπε τα Open Data.

Αντιδήμαρχοι και Chief Digital Officer τονίζουν ότι οι προσπάθειες που γίνονται έχουν χρονικό ορίζοντα το 2030, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του Γιάννη Μπουτάρη για συζήτηση και σχεδιασμό του αστικού περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης με τίτλο «Θεσσαλονίκη 2030: Σχεδιάζοντας για την πόλη του αύριο». Ανάμεσα στις προτάσεις και τον σχεδιασμό περιλαμβάνεται και η δημιουργία ενός κόμβου δεδομένων που θα επιτρέπει στους χρήστες να έχουν πρόσβαση σε πραγματικό χρόνο, να ενημερώνονται συνεχώς με δεδομένα απευθείας από την πόλη ως υπηρεσία, και όχι ως μια στατική θέση μεταφόρτωσης και να δημιουργούν δυναμικές εφαρμογές άμεσα. Φαίνεται μάλιστα πως η Θεσσαλονίκη ακολουθεί σε αυτή της την προσπάθεια το πρότυπο της αμερικανικής πόλης του Λος Άντζελες.

Διαβάστε αναλυτικά τις απαντήσεις των υπευθύνων του Δήμου στις ερωτήσεις του News 24/7

Πώς προέκυψαν οι ενέργειες του Δήμου και η ανάληψη πρωτοβουλιών αναφορικά με τα ανοιχτά δεδομένα;

«Οι ενέργειες του Δήμου ξεκίνησαν χρόνια πριν, αποτέλεσαν μέρος ενός στρατηγικού σχεδιασμού και αποτυπώθηκαν στην εγκεκριμένη από το Δημοτικό Συμβούλιο “Ψηφιακή Στρατηγική του Δήμου Θεσσαλονίκης”».

Φαίνεται πως ο Δήμος και η δημοτική αρχή δίνουν ιδιαίτερο βάρος στην προώθηση και την εξέλιξη των ανοιχτών δεδομένων. Γιατί συμβαίνει αυτό;

«Μια πόλη που αξιοποιεί τα δεδομένα της είναι μια έξυπνη πόλη που βασίζει τις πολιτικές της σε στοιχεία και πληροφορίες. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα διαφορετικό, πιο αποδοτικό, μοντέλο αστικής διακυβέρνησης, το οποίο χρησιμοποιεί τα δεδομένα για να βελτιώσει την ποιότητα ζωής και να παραγάγει αξία για τους πολίτες της. Οι πολιτικές που βασίζονται σε πραγματικά δεδομένα είναι πιο ανθεκτικές, οικονομικά βιώσιμες και με μεγαλύτερο αντίκτυπο. Προάγεται η διαφάνεια και η λογοδοσία, προωθείται η έρευνα και δημιουργούνται νέες επαγγελματικές ευκαιρίες για όλους, ενώ βελτιώνεται το επίπεδο ζωής, η ανθεκτικότητα της πόλης και η αποδοτική χρήση των διαθέσιμων πόρων της».

Η επαναχρησιμοποίηση των πληροφοριών που παράγει, συλλέγει και διαχειρίζεται η δημόσια διοίκηση, επιτρέπει την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας, συμβάλλει στη διάδοση της επιστημονικής έρευνας και προωθεί την παραγωγή νέας γνώσης και την καινοτομία».

Στην Ελλάδα, ο όρος Open Data μοιάζει να μην είναι ακόμη ευρύτερα γνωστός. Στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης και όσον αφορά τον πολίτη, ποια είναι επιγραμματικά τα πλεονεκτήματα και οι διευκολύνσεις από την θέση σε εφαρμογή μιας λειτουργικής και προσβάσιμης πλατφόρμας ανοιχτών δεδομένων;

«Από τη δημιουργία της πλατφόρμας υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι θα είναι εύκολα εντοπίσιμα τα δεδομένα του Δήμου, φορείς της πόλης θα έχουν έναν χώρο και τρόπο διαμοιρασμού των δικών τους δεδομένων, ενώ οι ψηφιακές κοινότητες που εργάζονται για το πεδίο των ανοικτών δεδομένων θα επικοινωνούν μεταξύ τους.

Η δημοσιοποίηση προσδίδει προστιθέμενη αξία στα δεδομένα του Δήμου και έτσι θα προσφέρεται στους πολίτες ένα εύκολο εργαλείο διανομής δεδομένων. Η οικονομική αξία των ανοικτών δεδομένων αυξάνει την αποδοτικότητα των φορέων που τα χρησιμοποιούν, ο Δήμος, θα έχει τη δυνατότητα ορθολογικότερης λήψης αποφάσεων, είτε αυτές αφορούν το έργο της Διοίκησης είτε την ιδιωτική ζωή ενός πολίτη, αφού τα δεδομένα θα προέρχονται από διάφορες πηγές πληροφόρησης. Όλα αυτά βέβαια υπό το πρίσμα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, των δεδομένων που άπτονται της εθνικής ασφάλειας αλλά και γενικότερα θεμάτων ασφάλειας των πολιτών».

Στις αρχές του μήνα ο κ. Μπουτάρης, σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και επί τη βάσει μιας έκθεσης από την IBM κάλεσε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς να συμμετέχουν στην προσπάθεια δημιουργίας πλατφόρμας Open Data.

«Ο σχεδιασμός αφορά τη συνεργασία με όλους τους φορείς της πόλης για την καλύτερη αξιοποίηση των ανοικτών δεδομένων. Σε αυτό θα συμμετάσχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης ήταν ο πρώτος Δήμος που όρισε Chief Digital Officer από το 2015. Δεδομένα του δήμου, είναι προσβάσιμα από το 2014 μέσω του site του δήμου και από το 2015 μέσω του Open Data».

Πόσο κοστίζει η δημιουργία και η διατήρηση της πλατφόρμας;

«Η “Πύλη Ανοικτών Δεδομένων” είναι ανοικτού κώδικα, συντηρείται και παραμετροποιείται από τα στελέχη του τμήματος Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και φιλοξενείται σε servers του Δήμου Θεσσαλονίκης, οπότε δεν προκύπτει επιπλέον κόστος».

Ο κ. Μπουτάρης βρίσκεται στο έκτο έτος της θητείας του στον δήμο και παρά το ιδιαίτερα θετικό γεγονός της προώθησης των Open Data, αναρωτιέται κανείς για ποιο λόγο αυτή η καθυστέρηση για τον δεύτερο μεγαλύτερο δήμο της χώρας;

«Καθόλου δεν αργήσαμε. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης, πριν ακόμη από την ψήφιση του νόμου για την ανοικτή διάθεση και περαιτέρω χρήση εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων του δημόσιου τομέα, διέθετε σύνολα ανοικτών δεδομένων μέσα από τον επίσημο διαδικτυακό τόπο του, ενώ στις αρχές του 2015 δημιούργησε την “Πύλη Ανοικτών Δεδομένων” ανεβάζοντας αρχικά τα δεδομένα του «Δημοτικού Δικτύου Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης» και σύνολα γεωχωρικών δεδομένων από το GIS, ενώ παράλληλα διαθέτει ανοικτά και ελεύθερα προς όλους, την παρακολούθηση της υλοποίησης του προϋπολογισμού του φορέα σε πραγματικό χρόνο μέσα από τη διαδικτυακή πύλη του.

Μετά την εφαρμογή του νόμου, ο Δήμος Θεσσαλονίκης ήταν ο πρώτος Δήμος της χώρας που ανταποκρίθηκε πλήρως στις διατάξεις του και με απόφαση του Δημάρχου, που ψηφίστηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο έδωσε στη δημοσιότητα το σύνολο των δεδομένων που είχε στην κατοχή του και τα ανάρτησε στην “Πύλη Ανοικτών Δεδομένων” του φορέα. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν διαθέσιμα 74 σύνολα δεδομένων και για τις πρακτικές αυτές ο Δήμος Θεσσαλονίκης αναφέρεται σε πλήθος εγκυκλίων ως παράδειγμα που πρέπει να το ακολουθήσουν και οι άλλοι δήμοι της χώρας.

Ειδικά για τα γεωχωρικά δεδομένα, ο Δήμος Θεσσαλονίκης είναι από τους πρώτους που τα «άνοιξαν» μέσω της Υποδομής Γεωχωρικών Πληροφοριών, η οποία εντάσσεται στην ευρύτερη πολιτική αναβάθμισης των ψηφιακών υπηρεσιών του. Βασικός στόχος είναι, πέρα από την επιταγή εναρμόνισης με την κοινοτική οδηγία “INSPIRE”, η υιοθέτηση αρχών ανοικτότητας και διαλειτουργικότητας στη διάθεση πληροφοριών (wms & wfs ηλεκτρονικές υπηρεσίες). Σήμερα, ο Δήμος Θεσσαλονίκης διαθέτει σε ανοικτή μορφή 88 σύνολα γεωχωρικών δεδομένων.

Επίσης, ο Δήμος Θεσσαλονίκης προσφέρει τεχνογνωσία σε φορείς της Ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης (Υπουργείο Εσωτερικών & Διοικητικής Ανασυγκρότησης, Γεν. Δ/νση Οικον. Υπηρεσιών & Διοικητικής Υποστήριξης, Δ/νση Οικον. & Αναπτ. Πολιτικής ΤΑ.- Τμήμα Επιχειρησιακών Προγρ/των ΟΤΑ), σε ό,τι αφορά στην προτυποποίηση δεδομένων, με στόχο την ενιαία εφαρμογή κανόνων, που αποτελεί απαραίτητο στοιχείο στη χρήση ανοικτών δεδομένων (βλ. σχετικό αίτημα από το Υπουργείο)».

Η χρησιμότητα των ανοιχτών δεδομένων, ακουμπά και την υγιή επιχειρηματικότητα. Μήπως η Θεσσαλονίκη υστερεί στην προσέλκυση επενδύσεων εξαιτίας της έλλειψης ολοκληρωμένης πλατφόρμας ανοιχτών δεδομένων;

«Η Θεσσαλονίκη αποτελεί την πρώτη πόλη που εστίασε δυναμικά στον χώρο των καινοτόμων δράσεων crowdsourcing. Σκοπός είναι η ενεργοποίηση του δυναμικού της πόλης για τη δημιουργία διαδικτυακών εφαρμογών και εφαρμογών για κινητές συσκευές.

Ο Δήμος Θεσσαλονίκης έχει ήδη ολοκληρώσει με απόλυτη επιτυχία δράσεις, όπως: ” Εφαρμογές για τη Θεσσαλονίκη” ( Apps4Thessaloniki, 2014), ” Apps4Thessaloniki – Tourism Edition” (2015) και Hackathon Θεσσαλονίκης (2014). Όλα αυτά σε συνεργασία με το “Open Knowledge Foundation” – Ίδρυμα Ανοιχτής Γνώσης Ελλάδος και την Ερευνητική Μονάδα “URENIO” του Α.Π.Θ.

Το όλο εγχείρημα στηρίζεται σε δύο σύγχρονες τάσεις ανάπτυξης εφαρμογών έξυπνων πόλεων. Αφενός στο crowdsourcing, όπου βασική ιδέα είναι η ανάθεση μιας εργασίας που παραδοσιακά εκτελούνταν από έναν υπάλληλο ή έναν εργολάβο, σε μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων ή σε μία κοινότητα μέσω ανοικτής πρόσκλησης. Αφετέρου στα ανοιχτά δεδομένα, στο πλαίσιο των οποίων δημόσιοι φορείς παρέχουν πρόσβαση σε δεδομένα πολιτισμικού, οικονομικού, ερευνητικού κ.λπ. ενδιαφέροντος, ώστε να είναι δυνατή η επαναχρησιμοποίησή τους για τη δημιουργία εφαρμογών προστιθέμενης αξίας».

Υπάρχει κάποιο  πρότυπο δήμου ή οργανισμού στο εξωτερικό που να ακολουθεί ο σχεδιασμός του Δήμου Θεσσαλονίκης;

«Ο Δήμος, χρησιμοποιεί το ευρωπαϊκό στάνταρ, το οποίο περιγράφει σύνολα δεδομένων σε καταλόγους, με αποτέλεσμα να αυξάνει τη δυνατότητα ανίχνευσής τους. Επίσης επιτρέπει στις εφαρμογές να καταναλώνουν εύκολα μεταδεδομένα από πολλούς καταλόγους, ενώ έχει εντάξει στο όραμά του “Θεσσαλονίκη 2030: Σχεδιάζοντας για την πόλη του αύριο”, την υλοποίηση Γεω-κόμβου, σύμφωνα με τα πρότυπα του Λος Άντζελες.

Εκεί θα συγκεντρώνει τα γεωχωρικά και μη δεδομένα της πόλης σε μια πλατφόρμα, επιτρέποντας στους χρήστες να έχουν πρόσβαση σε πραγματικό χρόνο, να ενημερώνονται συνεχώς με δεδομένα απευθείας από την πόλη ως υπηρεσία, και όχι ως μια στατική θέση μεταφόρτωσης και να δημιουργούν δυναμικές εφαρμογές άμεσα. Ο Γεω-κόμβος, θα μετατρέψει τη Θεσσαλονίκη σε πόλη που θα παρουσιάζει θετική εικόνα για την Αστική Ανάπτυξη, θα περάσει από την ανάπτυξη υποδομών στις υποδομές ανάπτυξης, θα στηρίξει τις επιδόσεις της και θα πρωτοπορήσει περισσότερο στα “Ανοικτά” δεδομένα και στους πολίτες της καινοτομίας. Επιπλέον, ο Γεω-κόμβος, θα αποτελέσει την “έξυπνη” εξειδίκευση και τη σύγχρονη τεχνολογικά λύση Παγκοσμίως, για Οργανισμούς που θέλουν να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία των G.I.S ως εργαλείο λήψης αποφάσεων στις διάφορες προκλήσεις που πρόκειται να συναντήσει, ενισχύοντας έτσι την “Ανθεκτικότητά” της».

(Φωτό: Sooc)