Το ολοκαύτωμα των Πύργων και του Μεσόβουνου μέσα από τα μάτια επιζώντα

“Ήμουν 19 χρονών όταν οι Γερμανοί με πλησίασαν για να με σκοτώσουν. Τότε η Παναγία φανερώθηκε μπροστά μου και είπε: αν απαντήσεις ότι δεν είσαι από εδώ θα γλυτώσεις. Έτσι και έγινε”. Με τα λόγια αυτά ο 87χρονος σήμερα Γιώργος Κοσμίδης αφηγείται, κλαίγοντας, στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, τον τρόπο με τον οποίο γλύτωσε από το ολοκαύτωμα των Πύργων και του Μεσόβουνου τις τραγικές ημέρες του Απριλίου του 1944.

“Ήμουν τσομπάνος στο Μεσόβουνο και βοσκούσα τα γελάδια. Όταν ήρθαν οι Γερμανοί για να κάψουν το χωριό, ένας φίλος τους είδε κάτω στο ποτάμι να πλησιάζουν. Ο διερμηνέας με ρώτησε αν είμαι από εδώ. Τους απάντησα αρνητικά και τους είπα ότι βόσκω γελάδια. Δεξιά και αριστερά τους βρίσκονταν δύο ακόμη άνδρες, δάσκαλοι. Και εκείνοι είπαν ότι δεν είναι από την περιοχή, όμως όταν αποκάλυψαν ότι είναι δάσκαλοι και ήρθαν να διδάξουν τα παιδιά δεν κατάφεραν να γλυτώσουν. Τους πήραν μαζί τους και τους σκότωσαν και εκείνους και τον μικρό μου αδελφό που ήταν τότε μόλις 10 χρονών…”. Τα λόγια του κ. Κοσμίδη διακόπτονται από τα αναφιλητά του και ο ίδιος ξεσπά όταν επαναφέρει στο μυαλό του τα εγκλήματα που έγιναν τότε.

“Ήμασταν επτά αδέλφια και όλοι διασκορπιστήκαμε στα βουνά. Μας κυνηγούσαν παντού. Κάποια κορίτσια κατέφυγαν στην εκκλησία όμως οι Γερμανοί τις εντόπισαν, τις ατίμασαν και μετά τις έκαψαν. Έγιναν εκτελέσεις ακόμη και γυναικών και παιδιών. Γλύτωσαν μόνο όσοι κρύφτηκαν στο μύλο και όσοι συγκεντρώθηκαν από τους Γερμανούς και μεταφέρθηκαν στην Πτολεμαΐδα” αναφέρει ο 87χρονος.

Στοιχεία για το ολοκαύτωμα αποκαλύπτει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ και ο εκπαιδευτικός – συγγραφέας Στάθης Ταξίδης, ο οποίος ασχολείται εδώ και χρόνια με την ιστορία της περιοχής. Επικαλούμενος τις μαρτυρίες των επιζώντων αναφέρει ότι στις 23 Απριλίου του 1944 οι Γερμανοί αλλά και ντόπιοι συνεργάτες τους σκότωσαν ή έκαψαν ζωντανούς τριακόσιους σαράντα ανθρώπους στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν ακόμη και αβάπτιστα μωρά. “Την ησυχία της ημέρας διατάραξαν ομοβροντίες οβίδων και κροταλίσματα πολυβόλων. Τρομαγμένοι οι κάτοικοι πετάχτηκαν από τα κρεβάτια τους για να δουν τι συμβαίνει. Φωνές ακούγονταν από παντού. Όλοι ξεχύθηκαν στους δρόμους παίρνοντας μαζί τους ό,τι προλάβαιναν. Αλλόφρονες κατευθύνονταν προς τις δασωμένες πλαγιές του Βέρμιου για να σωθούν” αναφέρει.

Ακολούθησαν ανείπωτες συμφορές στη Μεσαία Συνοικία όπου κάηκαν 180 άνθρωποι. Στις πλαγιές του Βέρμιου οι Γερμανοί έψαχναν ανθρώπους στις σπηλιές και εκτέλεσαν 95 άτομα από την Άνω Συνοικία. Τριάντα γυναικόπαιδα βρήκαν το θάνατο στα Σεβαστιανά ενώ τα πολυβόλα στήθηκαν και στην Κάτω Συνοικία. Άνθρωποι βασανίστηκαν, υποχρεώθηκαν να σκάψουν τους τάφους τους και στη συνέχεια εκτελέστηκαν. Οι Πύργοι κάηκαν και οι νεκροί έμειναν άταφοι και όταν επέστρεψαν όσοι είχαν γλιτώσει πάλευαν για να επουλώσουν τα τραύματά τους, σωματικά και ψυχικά.

“Μεγάλα βάσανα μας βρήκαν. Η ζωή δεν ήταν ποτέ η ίδια. Για χρόνια παλεύαμε να επιβιώσουμε. Και εκείνο που μας έσωσε ήταν τα μήλα, γιατί η περιοχή είναι γόνιμη και ευνοεί την καλλιέργεια. Έτσι ορθοποδήσαμε” λέει ο κ. Κοσμίδης.

Στους Πύργους γερμανική αντιπροσωπεία

Με αφορμή, εξάλλου, την επίσκεψη, τις τελευταίες μέρες, αντιπροσωπείας Γερμανών του Ελληνογερμανικού Πολιτιστικού Συλλόγου “Dialogos”, οι οποίοι εξέφρασαν την επιθυμία να ζητήσουν συγνώμη για τα τραγικά εκείνα γεγονότα, ο Γιώργος Κοσμίδης σχολιάζει: “είμαστε φιλόξενοι. Θέλουμε να είμαστε αγαπημένοι. Δεν θα μπορούσαμε να τους αρνηθούμε την επίσκεψη”. Ο ίδιος, άλλωστε, συνομίλησε με δημοσιογράφους από τη Γερμανία και τους εξιστόρησε τα γεγονότα με κάθε λεπτομέρεια. “Να μην αγκαλιάσουμε τον ξένο άνθρωπο; Ακόμη και αυτόν που μας σκότωσε θα τον υποδεχτούμε….” λέει.

Κατά την παραμονή τους στους Πύργους και το Μεσόβουνο τα μέλη της γερμανικής αντιπροσωπείας ξεναγήθηκαν σε κάθε σημείο του τόπου όπου σημειώθηκαν τα τραγικά γεγονότα του ’44. Τους ξενάγησαν ο ίδιος ο κ. Ταξίδης και δύο ακόμη από τους επιζώντες του ολοκαυτώματος, ο Γιώργος Βαγκόπουλος και ο Κωνσταντίνος Ασλανίδης, και οι δύο 83 ετών σήμερα. “Με αυτά που άκουσαν, έβαλαν και οι Γερμανοί τα κλάματα. Ήταν συγκλονιστικές οι περιγραφές” αναφέρει ο κ. Ταξίδης.

Σήμερα το μεσημέρι κατέθεσαν στεφάνι στο μνημείο των νεκρών και ακολούθησαν τα αποκαλυπτήρια του μνημείου συγνώμης και συμφιλίωσης που κατασκευάστηκε με δικά τους έξοδα στην πλατεία των Πύργων. Επίσης φύτεψαν ένα δέντρο και το ονόμασαν “δέντρο της ειρήνης και της φιλίας” ενώ ακολούθησε συνάντηση με εκπρόσωπο του Δήμου Εορδαίας και με τους κατοίκους του χωριού στο Πολιτιστικό Κέντρο.

“Η σχετική πρωτοβουλία ελήφθη από την πλευρά του Συλλόγου. Οι Γερμανοί έμαθαν για τα εγκλήματα που έγιναν στην Ελλάδα, στην Κλεισούρα, τα Καλάβρυτα, το Δίστομο και όταν επισκέφθηκαν την Πτολεμαΐδα πληροφορήθηκαν ότι στο χωριό μας, τους Πύργους, έγινε το δεύτερο μεγαλύτερο ολοκαύτωμα στον βορειοελλαδικό χώρο. Έτσι αποφάσισαν να μάθουν περισσότερα. Ανέτρεξαν στη βιβλιογραφία, όμως βρήκαν ελάχιστα πράγματα, ήρθαν σε επικοινωνία με τον εκπρόσωπο του τοπικού συμβουλίου και αποφάσισαν να ρίξουν φως στην ιστορία της Γερμανίας και της Ελλάδας, γιατί στη Γερμανία το μόνο που γνωρίζει σήμερα η νέα γενιά είναι ότι οι Γερμανοί κατέκτησαν την Ελλάδα για κάποια χρόνια και στη συνέχεια έφυγαν. Δεν γνωρίζει τίποτε για τα εγκλήματα που έγιναν” σχολιάζει ο κ. Ταξίδης.

Αποκαλύπτει δε ότι από τις επαφές που είχε με τα μέλη του Ελληνογερμανικού Συλλόγου έγινε γνωστή η πρόθεση του τελευταίου να αναλάβει τη διοργάνωση εκδρομών παιδιών από τη Γερμανία στην Πτολεμαΐδα όπου θα παρακολουθήσουν μαθήματα ιστορίας από κοινού με μαθητές του τόπου. “Προτίθενται επίσης να κάνουν δωρεές στο σχολείο του χωριού και διαρκώς κρατούν σημειώσεις, παίρνουν πληροφορίες και βγάζουν φωτογραφίες με σκοπό να δημοσιοποιήσουν όσα μαθαίνουν και μέσω του Τύπου στη Γερμανία και μέσω της καταγραφής των γεγονότων από ιστορικούς” τονίζει και χαρακτηρίζει τη γερμανική συγνώμη ως μια πράξη γενναιότητας.

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ