Αμφίπολη: Μήπως ο τάφος δεν είναι τάφος; Τα τέσσερα ερωτήματα που “γεννούν” αμφιβολίες

Την ώρα που ο πόλεμος σχετικά με τη χρονολόγηση του τύμβου της Αμφίπολης μοιάζει πλέον να τελειώνει, ένας νέος είναι έτοιμος να αρχίσει καθώς κάθε ημέρα που περνάει όλο και περισσότεροι είναι εκείνοι που πλέον δεν αναρωτιούνται ούτε για τον νεκρό ή τους νεκρούς του τάφου ούτε για το αν πρόκειται για μακεδονικό ή ρωμαϊκό μνημείο.

Το ερώτημα που «καίει» είναι: πρόκειται τελικά όντως για ταφικό μνημείο ή μήπως η ταυτότητά του είναι διαφορετική; Ερώτημα που έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά άλλων τα οποία ακόμη δεν έχουν απαντηθεί και προβληματίζουν τον αρχαιολογικό κόσμο που όλο και αποσύρεται από τον δημόσιο διάλογο, τόσο από αμηχανία απέναντι στο πρωτόγνωρο εύρημα, αλλά και επειδή υιοθετεί τη βασική αρχή της αρχαιολογίας: «Δεν μαντεύουμε, βρίσκουμε στο χώμα».

1 Γιατί έως τώρα δεν έχουν βρεθεί πόρτες στο μνημείο;

«Διότι είτε δεν είναι μακεδονικός τάφος είτε επειδή όταν αποκαλυφθεί πλήρως θα αλλάξει όλα όσα ξέρουμε για τους μακεδονικούς τάφους, δεδομένου ότι δεν έχουν σαφή τυπολογία» λέει ακαδημαϊκός δάσκαλος. «Δεν υπάρχουν πόρτες, διότι τα ανοίγματα που έχουν βρεθεί με τις Σφίγγες, τις Καρυάτιδες, αλλά και τα ακόσμητα είναι πύλες και οι χώροι που ακολουθούν είναι περάσματα και όχι θάλαμοι. Μπορεί να πρόκειται για συστάδα τάφων ή να έχει κι άλλα μνημεία στο εσωτερικό του. Δεν μπορούμε να πούμε τίποτα όσο δεν ξέρουμε την κάτοψή του» συνεχίζει.

«Με έχει σκανδαλίσει το γεγονός ότι δεν υπάρχουν πόρτες» τονίζει και αρχαιολόγος με πλούσια ανασκαφική πείρα. «Ακόμη και πιο φτωχικοί μακεδονικοί τάφοι έχουν τουλάχιστον μια διπλή μαρμάρινη θύρα. Η μόνη λογική εξήγηση είναι να μην πρόκειται για μακεδονικό τάφο. Ισως και, δεδομένου ότι φαίνεται πως διαθέτει υπόγειο χώρο, να πρόκειται για έναν χώρο λατρείας που συνδέεται με τον Διόνυσο, ο οποίος απολάμβανε ιδιαίτερες τιμές στη Μακεδονία, και τα ορφικά μυστήρια;» είναι το ερώτημα που θέτει.

2 Γιατί δεν έχει βρεθεί κεραμική σε τόσους τόνους χώματος, ώστε να δοθεί ένα τέλος στη μάχη της χρονολόγησης;

Οι πιο καλόπιστοι αρχαιολόγοι πιστεύουν τις επίσημες ανακοινώσεις που θέλουν να μην έχει βρεθεί το παραμικρό κινητό εύρημα, το οποίο θα μπορούσε να λύσει τη σιωπή του αινιγματικού μνημείου. Και εκτιμούν ότι «πιθανότατα δεν εξετάζεται επαρκώς το χώμα που αφαιρείται από το μνημείο». Πιστεύουν δε ότι ακόμη και να βρεθεί κάτι όταν το χώμα απομακρυνθεί δεν θα έχει αξία, «διότι το εύρημα από τη φαγάνα της μπουλντόζας δεν σου λέει τίποτα. Σου μιλάει όταν το βρεις κάτω από τον τοίχο, όχι στα μπάζα» λέει αρχαιολόγος πεδίου, ενώ απορίας άξιον είναι και το γεγονός ότι δεν αφαιρείται πλήρως το χώμα από κάθε θάλαμο ώστε να διαπιστωθεί αν και τι υπάρχει στο δάπεδο. Οι πιο καχύποπτοι πάλι εκτιμούν ότι πιθανόν να έχουν εντοπισθεί ευτελούς αξίας όστρακα, δηλαδή σπασμένα κομμάτια πήλινων αγγείων, όπως από μαγειρικά σκεύη, που όμως δεν περιλαμβάνονται στις ανακοινώσεις.

3 Ποια σχέση έχει ο καλοκτισμένος περίβολος διαμέτρου 497 μ. με το υπόλοιπο μνημείο;

«Ο περίβολος και η σχέση του με την εσωτερική κατασκευή είναι το κλειδί του μυστηρίου» υποστηρίζει παλαίμαχος αρχαιολόγος που τυγχάνει ιδιαίτερου σεβασμού από τους συναδέλφους του. «Πιθανόν και να μη μάθουμε ποτέ από τη στιγμή που δεν γίνεται στρωματογραφημένη ανασκαφή. Κοιτάζουν περισσότερο το εσωτερικό και όχι το εξωτερικό» προσθέτει ο πανεπιστημιακός δάσκαλος.

4 Πώς είναι δυνατόν οι Καρυάτιδες να έχασαν τα χέρια τους, αν είχαν σφραγιστεί με τοίχο και τόνους χώματος ήδη από την εποχή κατασκευής του μνημείου;

«Είναι προφανές ότι το μνημείο έχει πολλές διαφορετικές φάσεις. Οι διαφραγματικοί τοίχοι εκτός από ανοίγματα έχουν και μπαλώματα. Πιθανόν να ήταν επισκέψιμο, όπως πιστεύει η Ολγα Παλαγγιά, και κάποια στιγμή επειδή ήταν επισφαλές το γέμισαν με χώμα και χτίσανε τους τοίχους» λέει ο πανεπιστημιακός δάσκαλος. Οσο για το πού αποδίδονται τα σπασμένα μέλη και το πρόσωπο της μίας Καρυάτιδας; Οι απόψεις είναι διαφορετικές. Κάποιοι μιλούν για αστοχία υλικού. Αλλοι για συνέπεια του υπερκείμενου βάρους. Και κάποιοι εκτιμούν ότι μπορεί οι απώλειες να οφείλονται και στους κραδασμούς που προκάλεσαν τα εκσκαφικά μηχανήματα.

Η πρόοδος των εργασιών

Πλήρεις αποκαλύφθηκαν πλέον οι δύο Καρυάτιδες με τα βάθρα τους, αφού αφαιρέθηκε εντελώς ο σφραγιστικός τοίχος που τις έκρυβε.

Το τελικό ύψος τους φτάνει τα 3,67 μ. καθώς μόνο το βάθρο φτάνει τα 1,4 μ. Την ίδια ώρα αποκαλύπτεται και ο χώρος πίσω τους (αφαιρέθηκε χώμα σε βάθος 1,5 μ.) και το θύρωμα που οδηγεί στον επόμενο χώρο, ενώ συνεχίζονται και οι εργασίες υποστύλωσης και αποχωμάτωσης.

Πηγή: Τα Νέα