Τζον. Κ. Λιντς: Ο Τραμπ μας βοήθησε να δούμε την ασχήμια κατάματα

Συνέντευξη στη Φωτεινή Λαμπρίδη

H ταινία «Lucky» του Τζον Κάρολ Λιντς που απέσπασε το βραβείο κοινού στο φετινό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης , ήταν η πιο συγκινητική στιγμή του φεστιβάλ και ίσως η πιο πολυσυζητημένη ταινία στα πηγαδάκια δημοσιογράφων και θεατών.

Στο σκηνοθετικό του ντεπούτο ο ηθοποιός Τζ. Κάρολ Λιντς καταφέρνει να αξιοποιήσει με απίστευτη τρυφερότητα την ερμηνεία του σπουδαίου Χάρι Ντιν Στάντον ο οποίος πέθανε τον περασμένο Σεπτέμβρη. Ο Στάντον υποδύεται έναν υπερήλικα σε μια ξεχασμένη επαρχιακή πόλη των Η.Π.Α. που ακολουθεί τη ρουτίνα του, έχοντας επίγνωση ότι διανύει τις τελευταίες μέρες της ζωής του. Δεν είναι τυχαία η ειδική μνεία της επιτροπής για το τελευταίο χαμόγελο του πρωταγωνιστή στην ταινία.

Το «Lucky» ακολουθεί το πνευματικό ταξίδι ενός 90χρονου άθεου και τους εκκεντρικούς χαρακτήρες που κατοικούν τη μικρή πόλη του που βρίσκεται στη μέση του πουθενά, κάπου στην αχανή αμερικανική έρημο. Έχοντας θάψει όλους τους συνομήλικούς του, ο δυναμικά ανεξάρτητος Λάκι βρίσκει τον εαυτό του στο τέλος της ζωής και ξεκινά ένα ταξίδι αυτοαναζήτησης.

Είναι ένας άθεος ο οποίος με ένα διαυγές πνεύμα  θέτει τα υπαρξιακά του ερωτήματα, εκφράζει τον φόβο του χωρίς όμως να αποσύρει το βλέμμα ούτε στιγμή από τη χαρά της ζωής. Ο σκηνοθέτης χρωματίζει την ταινία του με τον λυρισμό των ταινιών του Στάντον όπως το «Παρίσι, Τέξας» και το σπαρακτικό «The Straight Story» του Ντέιβιντ Λιντς, ο οποίος μάλιστα κάνει «πέρασμα» στην ταινία.

Ο σκηνοθέτης στη συνέντευξη που ακολουθεί, παραδέχεται πως η ταινία αυτή είναι ένας ύμνος στη ζωή και φανερώνει την προσωπική του οπτική για το τι είναι επαναστατικό σήμερα. Μιλά επίσης για το πως έχει επιδράσει η πολιτική Τραμπ στην αμερικάνικη κοινωνία που καλείται να αντιμετωπίσει κατάματα πλέον την ασχήμια.

Πώς προέκυψε η ιδέα για αυτή την υπαρξιακή ταινία;

«Οι σεναριογράφοι ήθελαν να δουλέψουν με τον Χάρι και η αρχική ιδέα ήταν ένα road trip. Τον ήθελαν επίσης γκουρού. Για να πω το ‘ναι’ στο να τη σκηνοθετήσω, ήθελα να δεχτούν να κάνουμε μια ταινία που θα μιλάει για το πώς κανείς -ενώ έχει επίγνωση ότι η ζωή του πλησιάζει στο τέλος- δεν χάνει τη χαρά της ζωής. Το ερώτημα λοιπόν ήταν για μας πώς απευθύνεσαι σε ένα κοινό που νιώθει την αγωνία του φόβου του πρωταγωνιστή σου. Πώς αντιμετωπίζεις τον φόβο αυτόν που είναι οικουμενικός, υπαρξιακός; Πώς βρίσκεις λύση.»

Είναι αργά για κάποιον στα 90 του να αρχίσει να αναρωτιέται;

«Ακόμα και την ώρα που πεθαίνει κανείς δεν απαντά στα ερωτήματα. Θυμάμαι τη μητέρα μου όταν πέθανε έκανε το ίδιο.  Είμαι 54 και ξέρω ότι αύριο μπορεί να με χτυπήσει ένα λεωφορείο, όμως δεν είναι το ίδιο να το φιλοσοφείς όταν είσαι κυριολεκτικά στο παρά πέντε. Στα 90 δεν έχει σημασία να λες “Ναι , θα μπορούσε να μου συμβεί και αύριο”. Το ερώτημα του θανάτου και του φόβου του έρχεται πιο κοντά. Βλέπεις τον θάνατο να πλησιάζει. Είναι δεδομένο.»

Πόσο  δύσκολο ήταν στα 54 σας να μιλήσετε για τον θάνατο; Ή ήταν η αφορμή να μιλήσετε για τη ζωή;

«Είναι ένα φιλμ για τη ζωή, σίγουρα. Αν κάτσεις δυο λεπτά να συνειδητοποιήσεις τι είμαστε, ο φόβος αυτός έρχεται πιο κοντά σου. Τι κάνεις λοιπόν; Τον αποφεύγεις ή τον αντιμετωπίζεις; Η πρόκληση για μένα ήταν να μιλήσω για τη ζωή μέσα από αυτό το αίσθημα του φόβου. Το δύσκολο ήταν να δώσω μια διέξοδο μέσα από μια συναισθηματική θέση.»

Είναι μια ταινία  γεμάτη ζωή και σοφία και ταυτόχρονα εξαιρετικά λιτή. Πως καταφέρατε να αποδώσετε αυτό το αίσθημα;

«Προκύπτει από τον Χάρι κυρίως. Δεν έπαιξε ποτέ ρόλο που να μην του προσδώσει χαρακτηριστικά αληθινής ανθρωπιάς. Κουβαλάει την ύπαρξη σε κάθε του κίνηση στην ταινία και την ανθρωπιά επίσης. Είναι το μεγαλείο της ψυχής ενός ανθρώπου σε αυτή την ηλικία. Ο Χάρι μας έκανε να νιώσουμε πώς είναι να πλησιάζει κανείς στο τέλος κι όμως ανθίζει. Ξεχειλίζει από ζωή.»

Η συνεργασία με τον Ντέιβιντ Λιντς πώς ήταν;

«Μπαίνει στο δεύτερο μέρος του φιλμ. Τον ρωτάει ερωτήσεις για τη ζωή του. Κάθονται μαζί και είναι μια σκηνή, μέσα  από την οποία βγαίνει μια αληθινή φιλία, με τις μνήμες από τη συνεργασία τους. Ο Λιντς εδώ είναι ένας ηθοποιός και το εκτίμησα αφάνταστα. Ήρθε με όλη του την τρυφερότητα και την έβαλε στην ταινία.»

Ο ήρωάς σας αντιμετωπίζει το υπαρξιακό σαν ένας τυπικός Αμερικάνος ή είναι μια ξεχωριστή περίπτωση ενός φιλοσοφημένου ανθρώπου;  Πως αντιμετωπίζει αλήθεια η αμερικάνικη κοινωνία τη ζωή και τον θάνατο;

«Έχει καουμπόικα στοιχεία η ταινία, έχει την αίσθηση της Αμερικής. Όμως ελπίζω να μεταφέρει ένα άλλο αίσθημα του αμερικάνικου κινηματογράφου, λιγότερο θορυβώδες. Ξέρετε οι Ασιάτες, οι Ευρωπαίοι και άλλοι λαοί στον κόσμο βλέπουν περισσότερο Αμερικάνικο κινηματογράφο από ότι τις εγχώριες παραγωγές τους. Καταλαμβάνει το 65% περίπου της πίτας η Αμερικάνικη παραγωγή. Δεν είναι δίκαιο , οι περισσότερες ταινίες που βλέπεις να έρχονται από έναν μακρινό για σένα πολιτισμό και ευτυχώς αρχίζει να αλλάζει αυτό. Όσον αφορά στο ερώτημά σας, τη θνητότητά μας όλος ο κόσμος τείνει σήμερα μάλλον να το αγνοεί. Πιο σωστά,  αποφεύγει να σκέφτεται τη θνητότητά μας.»

Το πολιτικό σύστημα σήμερα στην Αμερική, βοηθάει στην αναμόχλευση πολιτικών και υπαρξιακών θεμάτων;

«Νομίζω ότι αυτή η πίεση που ασκείται στην κοινωνία έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις γύρω από αυτά τα ζητήματα, μετά από πολλά χρόνια που έμοιαζαν να μην μας απασχολούν σε βάθος. Γιατί; Γιατί σήμερα βλέπουμε την ασχήμια και νιώθουμε την ανάγκη να την αντιμετωπίσουμε.»

Είναι δώρο του Τραμπ;

«Είναι δώρο των ψηφοφόρων του . Ο Τραμπ είναι σύμπτωμα. Δεν χτίζει κτίρια. Τοποθετεί ονόματα πάνω σε αυτά. Οι άνθρωποι που τον ψήφισαν, οδηγήθηκαν εκεί από προσωπικό πόνο οικονομικό ή πολιτισμικό και νόμισαν ότι θα τον ανακουφίσουν με αυτή την επιλογή. Δεν συμφωνώ με την επιλογή τους,  αν και δεν αγνοώ τον πόνο τους. Κάνουμε δυνατές συζητήσεις γύρω από την κατάσταση αυτή. Βγαίνουν στην επιφάνεια τα αίτια που δεν θέλαμε να δούμε.»

Είστε αισιόδοξος;

«Διαβάζω ένα βιβλίο που μιλάει για δυο φιλοσοφικές σκέψεις, μια αισιόδοξη και μια απαισιόδοξη. Για μένα η απαισιοδοξία σήμερα δεν είναι λύση. Με κάνει παθητικό, αυτοαναφορικό και ατομιστή. Δεν γίνομαι έτσι μέρος της λύσης.  Επιλέγω να κοιτάζω κατάματα την αλήθεια, την πραγματικότητα, όπως έκανα και στην ταινία αυτή. Κοίταξα τον θάνατο κατάματα. Με το βλέμμα στη χαρά της ζωής όμως. Και αυτό είναι επιλογή.»

Είναι επαναστατική στάση αυτή;

«Περισσότερο επαναστατική από άλλες μορφές επανάστασης γιατί στην πράξη βοηθάς σε έναν μετασχηματισμό. Είσαι ενεργός, θέτεις ερωτήματα, φωτίζεις ταυτόχρονα τη χαρά και την ίδια τη ζωή. Παίρνεις θέση με την πράξη σου. Μπορείς να διαλέξεις και την σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού, αλλά πρέπει να μας απαντήσουν αυτοί που το επιλέγουν πού βγάζει αυτός ο δρόμος; Ποια είναι η προοπτική μας ως άτομα και ως ομάδα; Ποια προοπτική δίνει στην ανθρωπότητα η απαισιοδοξία;»

Είναι εύκολο να είσαι Αμερικάνος καλλιτέχνης σήμερα;

«Πουθενά δεν είναι εύκολο να είσαι καλλιτέχνης.»