Η ακραία φτώχεια δεν είναι τόσο μακριά όσο νομίζεις

Για την ακραία φτώχεια στη χώρα μας, για τους άστεγους της Αθήνας, για τους νεόπτωχους της κρίσης, για τους ανθρώπους που ψάχνουν ένα πιάτο φαγητό, για τους πρόσφυγες, τους τοξικομανείς έχουν γραφτεί τόσα και τόσα. Δεκάδες ρεπορτάζ, τόνοι μελανιού, άπειρος τηλεοπτικός και διαδικτυακός χώρος και χρόνος. Γιατί λοιπόν και πάλι το ίδιο θέμα;

Διότι μετά από τόσα χρόνια οικονομικής κρίσης και βαθιάς ύφεσης, δυστυχώς, το πρόβλημα της ακραίας φτώχειας είναι εδώ, δεν μειώνεται αλλά συνεχίζει να χτυπά την πόρτα ολοένα και περισσότερων συμπολιτών μας.

Αξίζει λοιπόν να το επαναφέρουμε σήμερα, 17 Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας με σκοπό να αναδείξουμε το θετικό της υπόθεσης: Τους νέους ανθρώπους που αντί να σπρώχνουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί, σηκώνουν τα μανίκια για να αλλάξουν το κόσμο. Τον κόσμο του Χρήστου, του Μοχάμεντ και πολλών ακόμα.

Τους συναντήσαμε έξω στο δρόμο, εκεί που συχνάζουν, εκεί που το βράδυ της Κυριακής είχαν στήσει άλλη μια νύχτα αγάπης και προσφοράς, ακόμα ένα “Οne Stop” λίγα μέτρα μακριά από την πλατεία Κοτζιά, στο κέντρο της Αθήνας. Εκεί υπήρχαν καζάνια με ζεστό φαγητό, καφές,τσάι, μουσική, υπαίθριο κομμωτήριο, πλυντήριο ρούχων, ιατρική φροντίδα αλλά κυρίως μια καλή κουβέντα για όλους.

Γνωρίσαμε το Χρήστο, 52 ετών, πρώην ελαιοχρωματιστή σε κατασκευαστική εταιρεία. Από την αρχή της κρίσης βρέθηκε άνεργος, χωρίς κανένα εισόδημα, και χωρίς να το καταλάβει κατέληξε να κοιμάται στο δρόμο. Ένας άνθρωπος χαμογελαστός που δεν χάνει την αισιοδοξία του παρά τα όσα πέρασε και τώρα με τη βοήθεια των εθελοντών του Steps, προσπαθεί να κάνει μια νέα αρχή.

Βρέθηκα ξαφνικά μια μέρα στο δρόμο

“Βρέθηκα ξαφνικά μια μέρα στο δρόμο. Πέρα από τη δουλειά μου δεν είχα πόρους από πουθενά αλλού. Όλο αυτό το βίωσα άσχημα. Μέχρι πριν δέκα μέρες περίπου κοιμόμουν σε μια αποθήκη. Είναι τραγικό, αυτό που συνέβη, είναι τραγικό όταν ο άνθρωπος δεν ζει σε ένα χώρο που να μπορεί να του παρέχει τα στοιχειώδη. Είναι φρίκη, είναι ταπείνωση. Όταν ο άνθρωπος ταπεινώνεται, ισοπεδώνεται σαν ύπαρξη. Από μικρός έχω μάθει στα δύσκολα αλλά στο δρόμο κάθε μέρα τυχαίνουν πολλά. Βέβαια, μέσα από όλα αυτά ζυμώθηκα και δεν γονατίζω” μας λέει ο Χρήστος που τώρα ζει σε ένα μικρό δωμάτιο που βρήκε με τη βοήθεια εθελοντών και καταφέρνει να πληρώνει ο ίδιος μέσα από τα ελάχιστα μεροκάματα που κάνει και από τα πράγματα που πουλάει ως μικροπωλητής.

“Πρέπει να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον. Να κοιτάμε το διπλανό μας, να μην περιμένουμε από κανέναν. Όλα μπορούν να ανατραπούν από τη μια στιγμή στην άλλη. Η απραξία και η αδράνεια δεν βοηθά κανέναν και πρωτίστως τον ίδιο τον άνθρωπο, που από τη φύση του είναι φτιαγμένος για να προσφέρει. Έτσι και εγώ,  μπορεί να έχω κάνει μόνο ένα μικρό βήμα, αλλά συνεχίζω να προσφέρω”. Αυτό είναι το μήνυμα του Χρήστου που σε πείσμα της μοίρας προσπαθεί να σταθεί ξανά στα πόδια του και θυμίζει σε όλους πως η αξιοπρέπεια δεν είναι αυτονόητη στην Ελλάδα του 2016.

Λίγο μέτρα πιο δίπλα συναντάμε τον Μοχάμεντ, έναν Σύρο πρόσφυγα, που ήρθε στη χώρα μας πριν από περίπου ένα χρόνο. Ο Μοχάμεντ αν και ο ίδιος έχει ανάγκη από βοήθεια για να καταφέρει να επιβιώσει, εκείνος επέλεξε να μείνει άπραγος και βοηθά μαγειρεύοντας για τον κόσμο που έχει ανάγκη. Ξέρει πως στο τέλος της βραδιάς ένα πιάτο θα έχει μείνει και γι’ αυτόν.

Βρήκα μια νέα πατρίδα

“Έχασα την οικογένειά μου στη Συρία και πριν ένα χρόνο ήρθα στην Ελλάδα. Αλλά πλέον δεν είμαι μόνος μου. Οι άνθρωποι εδώ είναι η οικογένειά μου. Βοηθάω τη δράση εδώ όπως μπορώ, μαγειρεύω, κάνω ότι μπορώ και θέλω να ευχαριστήσω όλους τους Έλληνες” μας λέει σε άπταιστα Αγγλικά. Ο Μοχάμεντ μένει στην Κυψέλη και νιώθει πως εδώ βρήκε μια νέα πατρίδα. Δεν σκέφτεται να φύγει και έχει βάλει στόχο να βοηθά κάθε δράση αλληλεγγύης, μέχρι να φτάσει μια μέρα που κανένα μικρό παιδί δεν κοιμάται στο δρόμους της Αθήνας.

Οne Stop

Για να φτάσουν ο Χρήστος και ο Μοχάμεντ να μας μιλούν βλέποντας το ποτήρι μισογεμάτο, χρειάστηκε να γίνουν πολλά και χρειάστηκε πολλοί να ενώσουν τις δυνάμεις τους. Το Οne Stop, που γίνεται κάθε Τετάρτη και Κυριακή στο κέντρο της Αθήνας είναι μια εθελοντική δράση που δημιουργήθηκε από την κοινή παρουσία σε ένα σημείο, διάφορων ομάδων που προσέφεραν η κάθε μια και κάτι διαφορετικό.

“Έπρεπε να κάνουμε κάτι ουσιαστικό, ώστε όποιος έχει ανάγκη να μην κυνηγά την κάθε ομάδα στο χώρο της και στο πρόγραμμά της. Έτσι εδώ στον ίδιο χώρο, προσφέρουμε, καφέ, τσάι, μουσική, πλυντήριο, φαγητό, συμβουλευτική, ψυχολογική και νομική υποστήριξη, και πρώτες βοήθειες. Ένα ολοκληρωμένο πακέτο για ανθρώπους που έχουν ανάγκη από ανθρώπους που θέλουν να βοηθήσουν” μας εξηγεί ο Τάσος, επικεφαλής της ομάδας Steps, που μαζί με την ομάδα του Ithaca Laundry, το R.O.A.D.S. και απλούς πολίτες στήνουν αυτή τη μικρή γιορτή.

Το Steps είναι μια πρωτοβουλία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που μέσα από ίδιους πόρους και χωρίς χρηματοδότηση αναλαμβάνει να προσεγγίσει ανθρώπους που ζουν στο περιθώριο προσπαθώντας να τους βοηθήσουν με στόχο την ένταξη τους ξανά στο κοινωνικό σύνολο.

Να ανοίξουμε τα μάτια μας και την ψυχή μας στον διπλανό

Γιατί όμως πρέπει να αναλαμβάνουν αυτό το ρόλο, άνθρωποι από διαφορετικές αφετηρίες; Γιατί δεν υπάρχει κάτι που να οργανώνεται από την Πολιτεία; “Το κράτος έχει επιλέξει να είναι απών. Δεν έχει σχέση με την κυβέρνηση, ούτε με την οποιαδήποτε κυβέρνηση. Όσοι αναλαμβάνουν την εξουσία γίνονται εξουσιαστές και όποιες ιδεολογίες πηγαίνουν περίπατο. Το πρόβλημα υπήρχε και πριν, απλώς η κρίση το έφερε στην επιφάνεια και οι προσφυγικές ροές το όξυναν ακόμη περισσότερο. Όλα αυτά είναι αποτελέσματα συγκεκριμένων πολιτικών αλλά και ενός τρόπου που είχε μάθει να λειτουργεί η κοινωνία μας. Έφτασε η ώρα να ανοίξουμε τα μάτια μας και την ψυχή μας γιατί κανείς δεν ξέρει τι του επιφυλάσσει το μέλλον” τονίζει ο Τάσος και θυμάται τα λόγια μιας εγκυμονούσας κοπέλας στο Πεδίο του Άρεως που δέχτηκε τη φροντίδα της ομάδας. “Μας είπε φεύγοντας ‘ευχαριστώ πολύ για το νοιάξιμο’. Αυτό μου έχει μείνει χαραγμένο στο μυαλό μου. Οι άνθρωποι θέλουν κάποιον να τους νοιάζεται πρωτίστως και έπειτα φαγητό και στέγη. Αυτό ας το βάλουμε καλά στο μυαλό μας”, συμπληρώνει ο Τάσος, και αμέσως μας συστήνει τη Λυδία, μια 23χρονη κοπέλα, φοιτήτρια της Ιατρικής, με πιστοποίηση στις πρώτες βοήθειες που παρέχει τις υπηρεσίες της σε όποιον έχει ανάγκη, εδώ και περίπου ένα χρόνο.

Οι άνθρωποι θέλουν κάποιον να τους νοιάζεται πρωτίστως και έπειτα φαγητό και στέγη

“Αυτό που συναντάω εγώ στο δρόμο είναι πληγές στα πόδια, κυρίως στους χρήστες που έχουν μολυνθεί από την κατάσταση υγιεινής. Όταν δεν υπάρχουν συνθήκες υγιεινής ακόμη και ένα απλό χτύπημα ειδικά για έναν χρήστη μπορεί να είναι σοβαρό πρόβλημα, που θέλει αντιμετώπιση. Η προσέγγιση είναι δύσκολη όταν όμως λες ότι είσαι γιατρός αμέσως ανοίγονται και ρίχνουν την άμυνά τους. Το πιο σοκαριστικό για μένα είναι όταν βλέπω ανθρώπους που έχουν την πρόθεση να ξεφύγουν από την κατάσταση που είναι, και μιλώ κυρίως για τους χρήστες, αλλά το ίδιο το σύστημα έχει τέτοια γραφειοκρατία, τεράστιες αναμονές και πολλά προβλήματα. Οι υπόλοιποι -πέρα των χρηστών- έρχονται σε μένα με μικρότερα προβλήματα και αυτό που κάνω είναι να τους κατευθύνω. Ξέρω ότι πολλοί μέσα σ’ αυτό το χάος, δεν θέλουν να βοηθήσουν, όμως να ξέρουν ότι και η παραμικρή βοήθεια θα φανεί”.

Δεν έχουμε καταλάβει πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα

Πίσω στα καζάνια και λίγο πριν το φαγητό βγει από τη φωτιά, ο Μάνθος και η Ευγενία, από την ομάδα ROADS μας εξηγούν πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα μέσα από τα βιώματά τους.

“Πριν από λίγες εβδομάδες ήρθε ένας άνθρωπος να φάει εδώ και όταν τον είδα τον σχολίασα αρνητικά γιατί δεν έμοιαζε με άστεγο. Ήταν δυνατός, με καθαρά ρούχα και μάλιστα θύμωσε κιόλας με το σχόλιο μου. Την επόμενη Κυριακή ήρθε ξανά. Ήταν πιο αδύναμος, το κατάλαβα στη φωνή του και τα ρούχα του ήταν πιο βρώμικα. Την επόμενη Κυριακή ήρθε ξανά, τον είδα και δεν κατάλαβα ότι ήταν ο ίδιος. Δεν ξεχώριζε από τους υπόλοιπους αστέγους. Αυτό μας δείχνει πως το πρόβλημα είναι εδώ. Είναι ανατριχιαστικό” λέει η Ευγενία ξέροντας όμως πως ο μόνος δρόμος είναι η προσφορά και η μόνη ανταμοιβή η αγάπη, αφού άλλωστε το χρήμα στους ROADS, δεν γίνεται δεκτό.

Μπροστά στα πλυντήρια του Ithaca Laundry, ο 33χρονος Κωνσταντίνος, με παραστάσεις από τη Μυτιλήνη, τον Πειραιά και την Ειδομένη βάζει το δικό του μερίδιο προσφοράς. “Δεν αφήνω καμία άλλη δραστηριότητα αλλά δεν αρκούμαι στο να σχολιάζω το πρόβλημα, πίνοντας το καφέ μου. Πρέπει όλοι να κάνουμε κάτι πρακτικό” σχολιάζει με εικόνες από τους ανθρώπους με τα αναπηρικά αμαξίδια στην Ειδομένη που προσπαθούσαν να περάσουν στα Σκόπια διασχίζοντας δάση και ποτάμια να είναι εκείνη που τον καθοδηγεί. Άλλωστε το είπαμε, το πρόβλημα είναι εδώ.

Τα στοιχεία που σοκάρουν

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Ελληνική Στατιστική Αρχή, ένας στους τρεις συμπολίτες μας βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού.

Όπως προκύπτει από την έρευνα εισοδήματος και συνθηκών διαβίωσης των νοικοκυριών του 2015 το 2014 το 35,7% του πληθυσμού βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού όταν την προηγούμενη χρονιά το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 36%.

Το κατώφλι φτώχειας ανήλθε στα 4.512 ευρώ ανά άτομο και 9.475 ευρώ για νοικοκυριά με δυο ενήλικες και δυο παιδιά κάτω των 14 ετών. Κάτω από το όριο της φτώχειας βρέθηκε το 21,4 % του πληθυσμού.

Σύμφωνα με τις βασικές διαπιστώσεις  της έρευνας, ο κίνδυνος φτώχειας για παιδιά ηλικίας 0 – 17 ετών (παιδική φτώχεια) ανέρχεται σε 26,6% σημειώνοντας αύξηση κατά 1,1 ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το 2014, ενώ είναι υψηλότερος κατά 5,2 ποσοστιαίες μονάδες από το αντίστοιχο ποσοστό του συνολικού πληθυσμού.

Ο κίνδυνος φτώχειας για άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών ανέρχεται σε 13,7% παρουσιάζοντας μείωση σε σχέση με το 2014.

Ο πληθυσμός που διαβιεί σε νοικοκυριά που δεν εργάζεται κανένα μέλος ή εργάζεται λιγότερο από 3 μήνες, συνολικά, το έτος, ανέρχεται σε 1.111.300 άτομα ή σε 18,7% του πληθυσμού ηλικίας 18 – 59 ετών, ενώ το προηγούμενο έτος (2014) ανερχόταν σε 1.165.800 άτομα.  πληθυσμός σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό ανέρχεται σε 3.828.500 άτομα ή σε 35,7% του συνόλου του πληθυσμού, σημειώνοντας μικρή μείωση κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες(κατά το έτος 2014 ήταν 3.884.700 άτομα που αντιστοιχούσαν στο 36,0% του πληθυσμού).

(Τα αποτελέσµατα της έρευνας έτους 2016, µε περίοδο αναφοράς εισοδήµατος το έτος 2015, θα ανακοινωθούν στις 23 Ιουνίου 2017)

Ο αριθμός των αστέγων αυτή τη στιγμή στο Δήμο της Αθήνας υπολογίζεται σε περίπου 1500 άτομα με τις δράσεις στήριξής τους να μην σταματούν.

Το επόμενο ραντεβού έχει δοθεί ήδη για τις 25 Οκτωβρίου.