Μηχανή του Χρόνου: Η πόρνη που κέρδισε την ελευθερία της στην αρχαία Αθήνα

Μια τυπική εξέλιξη στη σταδιοδρομία μιας εταίρας στην Αρχαία Αθήνα ήταν να αναβαθμιστεί από δούλα, που ασκούσε την πορνεία, σε ελεύθερη ιερόδουλη.  Αυτή η υπόθεση τεκμηριώνεται από το κατηγορητήριο » Κατά Νεαίρας», στα μέσα του 4ου αιώνα.

Η αγορά της Νέαιρας και η «εκπαίδευσή» της

Η Νέαιρα είχε αγοραστεί από τη Νικαρέτη, μια απελεύθερη από την Ήλιδα, μαζί με άλλα έξι μικρά κορίτσια. Η Νικαρέτη τις μεγάλωσε και τις μόρφωσε για να μπορεί αργότερα να τις νοικιάζει ως εταίρες. Υποκρινόταν ότι ήταν κόρες της, άρα ελεύθερες ώστε να ανεβαίνει η αξία τους. Όταν είδε ότι το εγχείρημά της είχε καλά αποτελέσματα, μετέφερε την «επιχείρηση» στην Κόρινθο. Άνοιξε οίκο ανοχής στην πόλη, που φημιζόταν για τις πόρνες της τόσο, που οι αρχαίοι Έλληνες είχαν δημιουργήσει το ρήμα «κορινθιάζειν»,  ως συνώνυμο του μοιχεύω.

Η πώληση της Νέαιρας

Στην Κόρινθο η Νικαρέτη πούλησε τη Νέαιρα για 3.000 δραχμές σε δύο άντρες. Σε έναν Κορίνθιο και σε έναν απ τη Λευκάδα για να την έχουν σκλάβα από κοινού. Όταν εκείνοι παντρεύτηκαν πρότειναν στην Νέαιρα ή να πάει σε πορνείο ή να τους επιστρέψει το ποσό της αγοράς της με έκπτωση 1.000 δραχμών.

Ουσιαστικά, της έδωσαν τη δυνατότητα να αγοράσει την ελευθερία της, αλλά τελικά το ποσό ανέλαβε να καλύψει ο Φρυνίωνας, ο οποίος την αγόρασε και την πήρε μαζί του στην Αθήνα. Συμμετείχαν σε συμπόσια, αλλά δεν ήταν ο μόνος εραστής της και αυτό τον έκανε να δυσανασχετεί. Εκείνη τον εγκατέλειψε, πήρε τα προσωπικά της αντικείμενα και δυο υπηρέτριες και επέστρεψε στην πορνεία.

Εκβιασμοί, δίκη, ελευθερία

Γι΄ αυτήν και τα παιδιά της ενδιαφέρθηκε ο Αθηναίος Στέφανος που την εμφάνισε ως σύζυγό του. Η καινούργια μηχανή που στήθηκε, ήταν η Νέαιρα ως αξιοσέβαστη σύζυγος να υποκύπτει στη γοητεία κάποιου αφελούς και εύπορου πολίτη, οπότε στη συνέχεια ακολουθούσε μια σειρά εκβιασμών του «θύματος» για μοιχεία. Η απάτη είχε στηθεί άριστα και πολλοί ήταν εκείνοι που έπεσαν θύματα. “Ομως ο Φρυνίωνας έμαθε που βρισκόταν η Νέαιρα και τι έκανε και προέβαλε τις οικονομικές του αξιώσεις. Το δικαστήριο που ανέλαβε την υπόθεση αποφάσισε ότι η Νέαιρα ανήκε και στους δύο άντρες ως εταίρα. Οι δυο άντρες συμβιβάστηκαν. Παράλληλα όμως, το δικαστήριο της έδωσε το δικαίωμα να ελευθερωθεί, αναγκάζοντάς την να επιστρέψει στο Φρυνίωνα όσα του είχε πάρει.

Και πάλι στα δικαστήρια

Γύρω στο 340 π.Χ., η Νέαιρα κατηγορήθηκε από τον Απολλόδωρο, εχθρό του Στέφανου, στον περίφημο λόγο του Κατά Νεαίρας, για τον παράνομο γάμο τους. Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο και τον Θεόμνηστο, η Νέαιρα, αν και μη πολίτης της Αθήνας, σφετερίστηκε τα δικαιώματα της Αθηναίας. Αναγνώρισε τα αγόρια της ως γνήσιους Αθηναίους πολίτες και κατάφερε να αναγνωρίσει και την κόρη της, Φανώ, που ήταν και αυτή εταίρα. Η ίδια συμμετείχε σε δημόσιες τελετουργίες της πόλης. Βασική κατηγορουμένη στο δικαστήριο ήταν εκείνη και όχι ο Στέφανος, με το επιχείρημα ότι εμφανιζόταν με την ιδιότητα της νόμιμης συζύγου του Στέφανου. Εκείνος προσπάθησε να δικαιολογήσει την κατάσταση λέγοντας ότι ήταν δικά του παιδιά από προηγούμενο γάμο με Αθηναία, γι αυτό πάντρεψε την κόρη της με Αθηναίο. Αυτή ήταν η αφορμή που έψαχναν καιρό οι πολιτικοί του αντίπαλοι.

Πολιτικά κίνητρα δίκης

Η ταπεινωτική περιγραφή του Απολλόδωρου σχετικά με την προγενέστερη ζωή της Νέαιρας στον οίκο ανοχής της Κορίνθου, αποτέλεσε τη βασική επιχειρηματολογία του. Αν τα παραπάνω αποδεικνύονταν, τότε σύμφωνα με τους νόμους, η Νέαιρα θα πωλούνταν ως δούλη, τα παιδιά της θα έχαναν το δικαίωμα του πολίτη και ο Στέφανος θα αποβάλλονταν από τη δημόσια ζωή της πόλης, πληρώνοντας βαρύτατο πρόστιμο.

Βεβαίως η Νέαιρα και η κόρη της δεν ήταν ο αληθινός στόχος. Η δίκη στόχευε τον Στέφανο, που ήταν ο πολιτικός τους αντίπαλος τους. Ο Στέφανος ήταν οπαδός του Εύβουλου, αντίπαλου του Δημοσθένη και είχε πετύχει την καταδίκη του Απολλόδωρου, κατηγορώντας τον ότι είχε προτείνει παράνομο ψήφισμα. Έτσι, ο Απολλόδωρος με τον Θεόφραστο, μη έχοντας κάτι άλλο για να κατηγορήσουν το Στέφανο, μήνυσαν τη Νέαιρα που συνδέονταν μαζί του. Το κατηγορητήριο επικεντρώθηκε στο γεγονός, ότι η κόρη της Νέιαρας ήταν ξένη, άρα δεν είχε το δικαίωμα να συμμετέχει στη γιορτή των ανθεστηρίων, στην οποία συμμετείχαν αυστηρά και μόνο πολίτες της Αθήνας και όχι οι μέτοικοι ή οι δούλοι. Το αποτέλεσμα της δίκης δεν το γνωρίζουμε αλλά το κείμενο είναι πολύ κατατοπιστικό για πολλά από τα ήθη, τους νόμους και τις ίντριγκες των Αθηναίων.

Διαβάστε ακόμη στη Μηχανή του Χρόνου:

* Όταν η γυναίκα του Ντέιβιντ Μπάουι τον έπιασε με τον Μικ Τζάγκερ στο κρεβάτι

* Γ. Καραϊσκάκης: «Ρώτησα τον μπούτσον μου και μου είπε να μη σε προσκυνήσω»