Τα σενάρια για το αφορολόγητο μετά το Eurogroup

Το μειωμένο αφορολόγητο που δεσμεύτηκε να νομοθετήσει άμεσα η Κυβέρνηση, όπου και όπως και αν διαμορφωθεί σημαίνει επιπλέον επιβάρυνση, όχι μόνο για μισθωτούς και συνταξιούχους αλλά ακόμη και άνεργους ή ανάπηρους λόγω του παρωχημένου συστήματος των «τεκμαρτών» εισοδημάτων.

Το 2019, η πρώτη χρονιά μετά το τρίτο μνημόνιο, θα φέρει η εφαρμογή του χαμηλότερου αφορολόγητου, το οποίο σύμφωνα με την έως τώρα πρόταση της κυβέρνησης θα μειωθεί από τα 8636 ευρώ που είναι σήμερα για άγαμους και συνταξιούχους, το οποίο αντιστοιχεί στα 1900 ευρώ έκπτωση φόρου, στα 5900 ευρώ, που θα μειώσει την έκπτωση φόρου στα 1298 ευρώ.

Υπάρχει και ένα πιο αισιόδοξο σενάριο για αφορολόγητο στα 7300 ευρώ, που αντιστοιχεί σε έκπτωση φόρου 1606 ευρώ, αλλά θα μάλλον θα θεωρηθεί «μεσοβέζικη» λύση από το ΔΝΤ, το οποίο πίεζε από το περασμένο καλοκαίρι για δραστική μείωση του αφορολόγητου στις 6000 ευρώ.

Τούτο, με δεδομένο ότι σε αυτήν φάση και στις διαπραγματεύσεις, που ξεκινούν από την άλλη εβδομάδα, το Ταμείο θα έχει «δεσπόζουσα» θέση στην περαιτέρω λήψη των αποφάσεων.

Στο τραπέζι κατά την χθεσινή σύσκεψη που προηγήθηκε του Eurogroup υπό τον Γερούν Ντάισελμπλουμ, έπεσε στο τραπέζι ως ιδέα και η πρόταση για μείωση του αφορολόγητου στα 5500 που είναι ο μέσος όρος των χωρών της ΕΕ. Η ελληνική πλευρά δεν τον δέχθηκε αλλά κανείς δεν μπορεί αποκλείσει από τώρα.

Επίσης, έπεσε και η ιδέα το μειωμένο αφορολόγητο να εφαρμοστεί από το 2018, ώστε να δώσει ένα δημοσιονομικό «μαξιλάρι», με στόχο οι μειώσεις των παλιών συντάξεων να είναι μικρότερη της αναμενόμενης. Και αυτό όμως θα είναι ένα από τα θέματα της διαπραγμάτευσης των επόμενων εβδομάδων.

Άγνωστό είναι επίσης αν η μείωση του αφορολόγητου συνοδευτεί από ένα συντελεστή χαμηλότερο από το 22%, που ισχύει σήμερα για την φορολόγηση του ποσού μεταξύ του σημερινού και του «νέου» αφορολόγητου, για να μην πληρώσουν μεγάλο φόρο ακόμη και τα πολύ χαμηλά εισόδημα.

Το ΔΝΤ, υποστηρίζει ότι η λύση θα πρέπει να είναι συνολική , πράγμα που σημαίνει «ξήλωμα» της ενιαίας φορολογικής κλίμακας, που ψηφίστηκε τον περασμένο Μάιο και δημιουργία μιας καινούργιας με χαμηλότερους συντελεστές σε όλη την κλίμακα των εισοδημάτων . Κάτι τέτοιο δεν τον θέλει η ελληνική πλευρά με δεδομένο ότι θα μείωνε του φορολογικού συντελεστές για τα εισοδήματα πάνω από τα 40.000 ευρώ.

Πάντως οι τελικές αποφάσεις για το αφορολόγητο θα εξαρτηθούν και από το ακριβές ύψος το μέτρων που θα αναλάβει η Κυβέρνηση . Και σε αυτό το θέμα όλα θα εξαρτηθούν από την αναθεώρηση των προβλέψεων για την Ελλάδα που αναμένεται να κάνει το ΔΝΤ.

Τα «αθώα» θύματα

Ωστόσο, λόγω των πάγιων στρεβλώσεων του φορολογικού συστήματος η απότομη μείωση του αφορολόγητου θα έχει αθώα θύματα, όσους θα πιαστούν στο παρωχημένο σύστημα φορολόγησης με βάση «τεκμαρτά» εισοδήματα που βρίσκονται υπό αναθεώρηση από το 2011 αλλά «ξεχάστηκαν» από τους δεκάδες φορολογικούς νόμους, που έχουν ψηφιστεί από τότε.

Ως γνωστό, το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης που υπολογίζει η εφορία ακόμη και αν κοιμάσαι σε παγκάκι είναι τα 3000 ευρώ. Εάν έχεις την τύχη – ή την ατυχία στις μέρες μας – να έχει ένα ιδιόκτητο διαμέρισμα 80 τετραγωνικών εκατοστών και το χρησιμοποιείς για ιδιοκατοίκηση, έχει επίσης ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης 3200 ευρώ το οποίο για την εφορία αντιμετωπίζεται αθροιστικά για τον υπολογισμό του φορολογητέου εισοδήματος.

Αν έχεις και ένα ΙΧ 1300 κυβικά εκατοστά 10ετίας, τότε έχεις πρόσθετο τεκμήριο διαβίωσης 2300 ευρώ. Συνολικά η παρουσία σου σε αυτή την ζωή, το σπίτι και το αυτοκίνητο δημιουργούν ένα συνολικό τεκμαρτό εισόδημα 8500 ευρώ.

Αν τα εισοδήματα που έχεις σε μια χρονιά είναι μόνο 5000 ευρώ (που σημαίνει 414 ευρώ αν είσαι συνταξιούχυς ή 357 ευρώ αν είσαι μισθωτός ) και άρα υπολείπονται των τεκμαρτού εισοδήματος, το ελληνικό φορολογικό σύστημα θεωρεί νόμιμο και ηθικό να σε φορολογεί με βάση το τεκμαρτό και όχι το πραγματικό σου εισόδημα ακόμη και αν λες όλη την αλήθεια για τα εισοδήματα σου.

Με μια απότομη μείωση του αφορολόγητου, χωρίς κάποιον χαμηλότερο συντελεστή για να κλείνει την ψαλίδα μεταξύ «παλιού» και «νέου», αφορολόγητου θα βρεθούν δυνητικά να πληρώνουν βαρείς φόρους, ακόμη και αυτοί που παίρνουν την προνοιακή σύνταξη του ΟΓΑ των 360 ευρώ αν έχουν ένα σπίτι.

Για παράδειγμα,  ένας συνταξιούχος με σύνταξη 420 ευρώ σήμερα με ένα σπίτι 80 τετραγωνικών και ένα αυτοκίνητο 1300 κυβικά έχει τεκμαρτό εισόδημα όπως είπαμε πιο πάνω 8500 ευρώ (3000 το ατομικό, 3200 για το σπίτι και 2200 για το αυτοκίνητο) και πραγματικό εισόδημα 5040 ευρώ (420 ευρώ χ12) . Δεν πληρώνει φόρο όμως γιατί σήμερα ακόμη και μετά την μείωση του περασμένου Μαΐου το αφορολόγητο είναι στα 8636 ευρώ.

Αν όμως το αφορολόγητο μειωθεί στα 5900 ευρώ, παρότι το εισόδημα του δεν θα έχει αυξηθεί και θα υπολείπεται του αφορολόγητου, ο ίδιος συνταξιούχος θα πρέπει να πληρώσει φόρο 22% για τα 2600 ευρώ του τεκμαρτού του εισοδήματος που υπερβαίνουν το αφορολόγητο, δηλαδή 572 ευρώ.

Ένα δεύτερο παράδειγμα αφορά, γυναίκα, που δουλεύει με μισθό 400 ευρώ σε σούπερ μάρκετ. Με ετήσιο εισόδημα 5600 ευρώ ( 400 ευρώ Χ14) έχει να καλύψει το τεκμήριο από ένα σπίτι 100 τετραγωνικά που της κληροδότησαν οι γονείς της ( ελάχιστο τεκμήριο 4500 ευρώ ) και ένα αυτοκίνητο 1200 κυβικά εκατοστά, που αγόρασε το 2004 (τεκμήριο 2000 ευρώ ). Μαζί με το βασικό τεκμήριο διαβίωσης των 3000 ευρώ, τα τεκμαρτά της εισοδήματα φτάνουν τα 8500 ευρώ οριακά πάνω από τα πραγματικά της εισοδήματα αλλά δεν έχει καμία φορολογική επιβάρυνση, αφού είναι κάτω από το αφορολόγητο.

Αν το αφορολόγητο μειωθεί στα 5900 ευρώ, τότε θα πρέπει να αυτή να πληρώσει φόρο 22% για τα 2500 ευρώ που θα ξεπερνά το αφορολόγητο δηλαδή 572 ευρώ.

Ανάλογα δράματα θα έχουμε και με τους ανέργους με ένα σπίτι και ένα αυτοκίνητο που θα κληθούν να πληρώσουν για πρώτη φορά φόρο από 220 ευρώ και πάνω ανάλογα με το τεκμαρτό τους εισόδημα.