ΑΠΟ ΤΟΝ “ΥΔΡΑΥΛΙΚΟ” ΤΟΥ ΧΥΤΗΡΗ ΜΕΧΡΙ ΤΑ “ΔΑΚΡΥΓΟΝΑ ΔΑΚΡΥΑ ΜΑΣ” ΤΟΥ ΚΟΥΡΑΚΗ. ΔΕΚΑ ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ ΜΕ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ

Η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού, είναι ρεαλισμός. Για να «πιάσουμε» ένα τετριμμένο ρητό. Όταν λοιπόν διοικείς ένα κράτος ή λαμβάνεις μέρος σε δύσκολες αποφάσεις της δημόσιας διοίκησης είναι εξαιρετικά δύσκολο να είσαι και ποιητής. Το News 247 στο σημερινό του αφιέρωμα, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ποίησης, “αποδεικνύει” το αντίθετο. Θυμόμαστε τους πολιτικούς εκείνους οι οποίοι προκάλεσαν την προσοχή των πολιτών μέσα από την πένα τους.

“Κι ήταν τα στήθια σου / άσπρα σαν τα γάλατα / και μού λεγες / γαργάλατα γαργάλατα”.

Το παραπάνω τετράστιχο έχει ταυτιστεί με τον πρωθυπουργό της αποστασίας ή όπως τον αποκαλούσαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι, τον “γαργάλατα”. Δηλαδή το Γεώργιο Αθανασιάδη Νόβα. Πράγματι, από τότε, τη δεκαετία του 60 δηλαδή μέχρι και σήμερα στο μυαλό όλων όταν ακούνε το όνομα Αθανασιάδης Νόβας, έρχεται το τετράστιχο αυτό.

Ωστόσο, υπάρχει το πολύ σοβαρό ενδεχόμενο να μην ανήκει στον Νόβα αυτό το τετράστιχο αλλά σε δημοσιογράφο ο οποίος ήθελε να σαρκάσει την πένα του πολιτικού.

Ο γνωστός πολιτικός πάντως έγραψε ποιήματα, εξέδωσε και συλλογές, τις “Αγάπη προς τον Έπαχτο” και “Πρωινό Ξεκίνημα”, ενώ το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο ήταν το Γεώργιος Αθάνας.

Παραθέτουμε κάποια μικρά του δείγματα του ποιητικού οίστρου του Αθανασιάδη Νόβα, ο οποίος όμως να σημειώσουμε ότι είχε βραβευθεί με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, το 1955 έγινε Ακαδημαϊκός και στη συνέχεια πρόεδρος της Ακαδημίας.

Τι φταίω αν είμαι λίγο ποιητής

Τι φταίω σαν κέφι αν απαγγέλω

Άλλα τραγούδια μην μου ζητής

Φιλάκια τώρα, χάδια τώρα θέλω!

Και επειδή είναι κρύα

Τα νερά του Βόλγα

Πίνω εις υγείαν σας

Κυρία Όλγα!

Είχε έφεση στο να φτιάχνει στιχάκια στη στιγμή και έχει μείνει στην ιστορία όταν σε πτήση της ΤΑΕ (η πρόγονος της Ολυμπιακής Αεροπορίας) μαζί με τη Φρειδερίκη, απήγγειλε κατά την πτήση:

Ελληνικέ Λαέ

Πούχεις βασίλισσα γρήγορη

Σαν την ΤΑΕ !

Γυρνώντας δε ο τότε πρωθυπουργός Ντίνος Τσαλδάρης από το Λονδίνο ο Νόβας είχε έτοιμο το στιχάκι

Καλώς τονε τον Ντίνο

Που πήγε στο Λονδίνο!

Για να περάσουμε σε έναν πολύ νεώτερο τον Τηλέμαχο Χυτήρη. Αν και είναι περισσότερο γνωστός για τη στενή του σχέση και συνεργασία με τον Ανδρέα Παπανδρέου και για τη βουλευτική του ιδιότητα ως μέλος του ΠΑΣΟΚ, εντούτοις έχει σχετικά πλούσια ενασχόληση με την ποίηση. Σύζυγος της γνωστής τραγουδίστριας Μαρίας Φαραντούρη, κυκλοφόρησε το 1973 το πρώτο του βιβλίο. Από τότε έχει εκδώσει τις εξής συλλογές:

“Ποιήματα εκ προμελέτης”, “Θέμα”, “Τόποι Νέοι”,”Σα να συνέβη”,”Το τέλος της ομιλίας”,”Καλοκαίρι και το τέλος της Ομιλίας”.

Παραθέτουμε μερικά του ποιήματα, αρχή με τους Ετρούσκους:

Οι Ετρούσκοι χτίζανε πολύ μικρά τα σπίτια

Οι Ετρούσκοι χτίζανε πολύ μεγάλους τάφους

Οι Ετρούσκοι χτίζανε πολύ μικρά τα σπίτια

Οι Ετρούσκοι χτίζανε πολύ μεγάλους τάφους

Η Οδύσσεια

Δεμένος τρυφερός αλλιώτικος

Δεμένος στο κατάρτι μου.

Τόσα νερά στο δωμάτιό μου!

Ας έρθουν οι σύντροφοι

Ας έρθουν οι σειρήνες

Ας έρθει – έστω – ένας υδραυλικός.

Ο κύκνος

Μέσα μου υπάρχει

ένας κύκνος

και μια ωραία γαλάζια λίμνη.

Ο κύκνος

μου επιτρέπει να ζω

πάνω από τη λάσπη του βυθού

της ωραίας

της γαλάζιας

λίμνης.

Μία ξεχωριστή περίπτωση είναι ο Βύρωνας Πολύδωρας. Για να είμαστε ακριβοδίκαιοι έχει ασχοληθεί σαφώς και περισσότερο με την λογοτεχνία παρά με την ποίηση. Γενικά είναι ένας πολιτικός ο οποίος αρέσκεται στις “περίπλοκες” εκφράσεις με οίστρο και έμφαση.

Πέρασε από πολλά πολιτικά μετερίζια, μάλλον όχι ιδιαίτερα επιτυχημένος, θα τολμούσαμε να πούμε. Εντούτοις έχει μερικές ποιητικές προσπάθειες που αξίζουν προσοχής. Το γνωστότερο όλων το οποίο σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως, η Γράνα.

“Σας ζητώ να εκτιμήσετε, ειλικρινώς σας ζητώ να εκτιμήσετε, ότι πάσχουμε ως κράτος, ως κοινωνία, ως διοικητική δομή, από τους εργάτες, εντός εισαγωγικών, του πεδίου.

Ποιος θα δει την κομμένη γράνα,

γράνα, που σημαίνει υδραγωγός,

που καταστρέφει το νερό.. το έδαφος,

και ύστερα κόβει… γλύφει και κόβει την άσφαλτο,

και θα έρθουμε εμείς ύστερα, οι συβαρίτες πολιτικοί,

της μαλθακότητας και της τρυφηλότητας, και των σχεδιασμάτων…

έχασαν από τον Κρότωνα…

Θα έρθουν οι συβαρίτες πολιτικοί,να πουν:

“εδώ τα δισεκατομμύρια στην Τσακώνα πρέπει να καταβληθούν τάχιστα,

γιατί ο δρόμος Τριπόλεως Καλαμάτας κάνει… εξαιτίας της διακοπής από το νερό…”,

αλλά και στη Μαλακάσα το ίδιο έγινε!!!”

Απαιτείται ιδιαίτερη αναφορά στο άρθρο με το οποίο ανακοίνωσε ουσιαστικά την ανεξαρτητοποίησή του, ναι δεν είναι ποίημα, έχει όμως πολλά ποιητικά στοιχεία. “Φοβεροί σεισμοί ρημάζουν το παν.. είμαι γρέζι ατσαλένιο, χαλάω το ρουλεμάν της διαπλοκής.”

“Και μισοί, και σπαράγματα να μείνουμε, θ´ ατενίζουν οι ψυχές μας νικηφόρα”

Αυτό ανήκει σε μία άλλη “ευαίσθητη” πολιτική ψυχή, το βουλευτή των ΑΝΕΛ, Γιοβανόπουλο. Ο κ. Γιοβανόπουλος επέλεξε να απαντήσει στο δίλημμα ευρώ ή δραχμή με ένα ποίημα το οποίο έχει ως εξής:

“Χωρίς περίσκεψι, χωρίς λύπη, χωρίς αιδώ μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μας έκτισαν τείχη.Μέχρι και το τελευταίο μας κύτταρο, δεν απαρνιόμαστε μνημούρια, αμπελάκια, φιλίες, ελπίδες, κάστρα.Έχουμε απώλειες ζωτικές, μα όταν κανείς ορκίστηκε στο γαλάζιο, ποτέ δεν ξορκίζεται. Και μισοί, και σπαράγματα να μείνουμε, θ´ ατενίζουν οι ψυχές μας νικηφόρα μπρος, μια τη Σημαία και μία τα παιδιά”

Με την ποίηση έχουν ασχοληθεί και άλλα πολιτικά πρόσωπα, έστω και περιστασιακά ή με την αφορμή ενός ιδιαίτερου και ξεχωριστού γεγονότος. Τρανταχτό παράδειγμα είναι το ποίημα που έγραψε ο Μανώλης Γλέζος για το ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς, τον Κώστα Φιλίνη που έφυγε πριν λίγο καιρό στα 93 του. Ο Γλέζος έγραψε το ποίημα “Η θεωρία των παιγνίων”.

“Ένας – ένας φεύγει

και μ` αφήνετε μόνο

ν` ακούω ν` αλαλάζουν

τα κύμβαλα της αλλοφροσύνης

να κροταλίζουν τα κρόταλα

των ψευδών υποσχέσεων.

Είχαμε ομογνωμήσει

κι ανάψαμε τα καντήλια του χρέους

στ` άραχλα σκοτάδια της απελπισίας

ξορκίζοντας τους εφιάλτες της υποταγής.

Μου είπαν πως έφυγες

κι `αντέταξα τη φωνή

που δεν γνωρίζαμε πως είχαμε

κι αποκτήσαμε την ημέρα

π` αντικρύσαμε της αδικίας το προσωπείο.

Οι άνθρωποι της γενιάς μας

δεν πεθαίνουν. Γκρεμίζουν,

σκάβουν, χτίζουν, θεμελιώνουν

τα σπίτια τα ολάνοιχτα

στον ήλιο της λευτεριάς.

Στα χίλια εννιακόσια εξήντα τρία

η πρώτη μας γνώρα Κώστα,

εκεί, όπου για να σε ιδεί το φως του ήλιου

πρέπει να πάρει άδεια

από τα σταυρωτά σίδερα.

Ανάμεσα στις παρτίδες σκάκι

μου ανάλυες τη “θεωρία των παιγνίων”

και πως το ζητούμενο είναι

να την αξιοποιούμε για να χαράζουμε

σωστή στρατηγική πολιτική.

Τότες συμφωνούσαμε σε όλα.

Όταν αποφυλακιστήκαμε

συνεργαστήκαμε αντάμα

στης δημοσιογραφίας την έπαλξη.

Στης δικτατορίας την καταχνιά

ο ένας στη φυλακή κι άλλος στην εξορία

δε βρεθήκαμε στην ίδια συντοιχιά,

διαλέξαμε δρόμους, παράλληλους, μα διαφορετικούς.

Στο γκρέμισμα της Χούντας ,

ύστερα από πολλές δολιχοδρομίες

και πάλι μαζί

στους δρόμους των οραμάτων.

Αλαφιάζονται τα σημαινόμενα

να βρουν τα κελύφη τους

να καλυφθούν στα περικάρπια.

Ψάχνουν κι οι αγωνιστές του ονείρου

να `βρουν τα γνωμικά

που τα λένε τσιτάτα

να ταυτιστούν με τη διαλεκτική σκέψη,

ενώ η επανάσταση τρέχει στους δρόμους,

κρούει τις θύρες, μας φωνάζει

και δεν την ακούμε.

Σκυμμένοι στα παλαιά βιβλία

των σοφών γυρεύουμε

να ταυτίσουμε τις γνώμες τους

με το παρόν και δεν βρίσκουμε άκρη.

ως πότε;”

Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Τάσος Κουράκης έχει εμφανέστατα βαθιά ενασχόληση με την ποίηση. Έχει κυκλοφορήσει έξι ποιητικές συλλογές, η πρώτη με τον τίτλο Ιχνηλατώντας το Παρόν κυκλοφόρησε το 1995. Σε αυτήν τη συλλογή βρίσκουμε το Ψυχογράφημα:

“Δεν είναι το κεφάλι της κόρης της

που χαϊδεύεις

(Τα δικά της μαλλιά θάθελες να χαϊδέψεις)

Τα δικά της μαλλιά χαϊδεύεις

Δεν είσαι συ που προσφέρεις το τρενάκι

στο γιο σου

Ο πατέρας σου είσαι

κι ο γιος σου εσύ

Δεν είναι το χέρι σου που

σκορπά απλόχερα χαρά

Είναι το χέρι εκείνου

που κάποτε δε σου την πρόσφερε

Ο θυμός σου έχει ενίοτε τυχαίο ατυχή αποδέκτη

γιατί το θύμα ήσουν εσύ

σε προγενέστερη αδικία

Δεν είναι τα μάτια σου δεν είναι τα χέρια σου

δεν είσαι συ που φροντίζεις το ξένο παιδί

Είσαι η άλλη που φροντίζει το δικό σου

Είσαι κάθε στιγμή εσύ και δεν είσαι

υποδύεσαι τον εαυτό σου

Είσαι ο Άλλος στο Είναι το δικό σου

μόνο που δε συστηθήκατε ακόμη.”

και το ποίημα that’s life:

“Της ζήτησε να κλάψει

(ή έστω να λυπηθεί )

για τον επικείμενο θάνατό του

Αρνήθηκε. Ήτανε, λέει, θέατρο

Προτίμησε να φορέσει άλλο ρούχο

απ΄το βεστιάριο της ζωής

Θεατές και θεατρίνοι

ρόλοι και εναλλαγή

η ουσία της ζωής

Της ζήτησε να ταΐσει το μικρό του

πάνινο αρκουδάκι

Αρνήθηκε να γίνει η μάνα η αρκουδίνα

Προτιμούσε να γίνεται η αθώα παιδούλα,

η δυναμική executive,

η πουτάνα σύζυγος

Θεατές και θεατρίνοι

ρόλοι και εναλλαγή

η ουσία της ζω”

Ενώ το 2012 κυκλοφόρησε σε άλλη ποιητική συλλογή το “τα δακρυγόνα δάκρυα μας” κι εκεί βρίσκουμε και τους δρόμους της αυτανάφλεξης.

“Δεν το μπορώ το κυριλέ

Θέλω ο θυμός μου να γίνεται κάρβουνο και δυναμίτης

Κι όσο δεν το καταφέρνω

καρτερώ να γυρίσει ο καιρός από κάποιον έρωτα χειροβομβίδα

Και καθώς τον προσμένω πυρίτιδα γίνομαι και φιτίλι

Μόνο που κάποιες φορές φοβάμαι την αυτοανάφλεξη”

Έμμεση πολιτική ποίηση γράφει και η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Νάντια Βαλαβάνη. Σε ανάλυση σε εφημερίδα η ποίηση της βουλευτού ονομάζεται “πολιτική της ήττας”. Δηλαδή, όπως διαβάζουμε, διαπνέεται από “…καθόλου ύφος, τις λιτότητες, τους πεζούς ρυθμούς, την εικονοπλασία, τη συναισθηματική αιδημοσύνη, τον καρυωτακισμό, την επίμονη προσπάθεια συγκάλυψης του αισθησιασμού, τη συνειδητά αντιμαγιακοφσκική απόρριψη των ρομαντικών ποιητικών μεγεθών.”

“Καλοκαιρινό απόγευμα σ’ ένα ακρογιάλι

Δύσκολο που είναι να ζεις

με το νόημα της κάθε μέρας

έτσι όπως έρχεται

δίχως στόχους πέρα από σένα

χωρίς την πρόκληση

να βρίσκεις τον εαυτό σου

μέσα και απ’ άλλους

Σαν το βουητό των κυμάτων:

έγκυο με υποσχέσεις τόπων και ανθρώπων

εμπειριών ανήκουστων κι ανείπωτων –

που τελειώνουν λίγα μέτρα

απ’ το ακρογιάλι

Θερινοί κολυμβητές με πλήρη εξάρτυση

έξω απ’ τη θάλασσα:

το σώμα μας μονάχα δεν μας βοηθάει”

Αφήσαμε για το τέλος δύο πραγματικά εξέχουσες προσωπικότητες. Προερχόμενες από εντελώς διαφορετικούς ιδεολογικούς χώρους άφησαν όμως και οι δύο τους το δικό τους ξεχωριστό στίγμα τόσο στην πολιτική όσο και στην ποίηση. Άνθρωποι στους οποίους πραγματικά η χώρα δείχνει σεβασμό. Ο Λορέντζος Μαβίλης και ο Αλέξανδρος Παναγούλης.

“Ἂν χτυπήσουν τὴν πόρτα, μὴν ἀνοίξεις.

Ὅσο καὶ νὰ χτυποῦν.

Πρέπει νὰ πιστέψουν πὼς τὸ σπίτι

εἶναι ἀδειανό.

Δὲν θὰ τὴ σπάσουν. Μὴ φοβᾶσαι.

Ἂν τὴ σπάσουν,

θὰ ξέρουμε πὼς μᾶς πρόδωσαν.

Οὔτε κ᾿ ἐγὼ τὸ πιστεύω.

Ναί, θὰ πυροβολήσω ἂν μποῦνε.

Ἐσὺ δοκίμασε νὰ φύγεις.

θὰ μπορέσεις.

Γιὰ μᾶς θἆναι. Τόση ὥρα

τριγυρίζουν τὸ σπίτι.

Κύταξε ἀπ᾿ τ᾿ ἄλλο παραθύρι.

Μὰ πρόσεχε.

Ναί, βλέπω. Χτυπᾶνε ἀπέναντι.

Μίλα σιγότερα.

Ἀκοῦς; Φασαρία; Τί νὰ γίνεται;

Κάποιον πιάσανε. Εἶναι γέρος.

Τὸν χτυπᾶνε τὰ σκυλιά.

Ἄτιμοι.

Πόσους θὰ πιάσετε; θὰ μείνουν

ὅσοι χρειάζονται καὶ περσότεροι.

θὰ μείνουν καὶ δὲν θὰ σταυρώσουν

τὰ χέρια.”

Πρόκειται για το ποίημα “Αγωνίες” του Αλέξανδρου Παναγούλη. Συμπύκνωνε στην έντονη ζωή του και τις δύο έννοιες, μάλλον όσο κανείς άλλος. Ποιητής και πολιτικός. Εντάχθηκε από πολύ νωρίς στην Ένωση Κέντρου, για την ακρίβεια στην νεολαία της, η οποία μετονομάστηκε ΕΔΗΝ. Βαθιά δημοκρατικό στοιχείο ενεπλάκη ενεργά στην αντιδικτατορική δράση. Λιποτάκτησε από το στρατό και ίδρυσε την “Εθνική Αντίσταση”. Στις 13 Αυγούστου του 1968 αποπειράται να δολοφονήσει με βόμβα το δικτάτορα Παπαδόπουλο, αποτυγχάνει και συλλαμβάνεται. Ο ίδιος λέει:

“Δεν επιδίωξα να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Δεν είμαι ικανός να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Επιδίωξα να σκοτώσω έναν τύραννο”.

Στη Μεταπολίτευση εκλέγεται βουλευτής με την Ένωση Κέντρου – Νέες Δυνάμεις.

Το ποιητικό του έργο ξεκινά ουσιαστικά ενώ ήταν κρατούμενος στις φυλακές της χούντας. Μάλιστα, το 1972 φυλακισμένος όντας ο ίδιος εκδίδεται η ποιητική του συλλογή “παλέρμο”. Για το έργο του αυτό ο Α. Παναγούλης βραβεύτηκε με το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας Βιαρέτζιο τη χρονιά που ακολούθησε.

Διεύθυνση μου

“Ένα σπιρτόξυλο για πέννα

αίμα στο πάτωμα χυμένο για μελάνι

το ξεχασμένο περιτύλιγμα της γάζας για χαρτί

Μα τι να γράψω;

Τη Διεύθυνσή μου μονάχα ίσως προφτάσω

Παράξενο και πήζει το μελάνι

Μέσ’ από φυλακή σας γράφω

στην Ελλάδα”

(Στρατιωτικές Φυλακές Μπογιατίου, 5 Ιουνίου 1971 – Μετά ξυλοδαρμό)

Ο Λορέντζος Μαβίλης ήταν κυρίως ποιητής και δη εξαίσιος σονετογράφος. Ταυτόχρονα όμως ήταν βαθιά πολιτικοποιημένος και διαποτισμένος από τις ιδέες των Νίτσε, Σοπενχάουερ και Καντ. Το 1896 συμμετέχει ενεργά στην επανάσταση της Κρήτης και το 1897 μαζεύει άλλους Κερκυραίους και πολεμάνε στην Ήπειρο. Το 1909 γίνεται εκ των πρωταγωνιστών του ξεσηκωμού και το 1910 εκλέγεται βουλευτής Κέρκυρας. Το 1911 υπερασπίζεται με πάθος τη δημοτική γλώσσα. Παίρνει μέρος ως επικεφαλής λόχου στον Α’ Βαλκανικό πόλεμο όπου και σκοτώνεται.

Τα ποιήματα του και σονέτα του είναι γεμάτα απαισιοδοξία, πιθανότατα λόγω του επηρεασμού του από τους Νίτσε και Σοπενχάουερ.

Λήθη

“Καλότυχοι οι νεκροί που λησμονάνε

την πίκρια της ζωής. Όντας βυθήση

ο ήλιος και το σούρουπο ακλουθήση,

μην τους κλαις, ο καημός σου όσος και να ‘ναι.

Τέτοιαν ώρα οι ψυχές διψούν και πάνε

στης λησμονιάς την κρουσταλλένια βρύση•

μα βούρκος το νεράκι θα μαυρίση,

α’ στάξη γι’ αυτές δάκρυ όθε αγαπάνε.

Κι αν πιούν θολό νερό ξαναθυμούνται,

διαβαίνοντας λιβάδια από ασφοδίλι,

πόνους παλιούς, που μέσα τους κοιμούνται…

A’ δε μπορής παρά να κλαις το δείλι,

τους ζωντανούς τα μάτια σου ας θρηνήσουν:

θέλουν – μα δε βολεί να λησμονήσουν.”

Φάληρο

“Εἶχε ὅλα της τὰ μάγια ἡ νύχτα· μόνη

ἐσὺ ἔλειπες. Ἀργὰ κινάω νὰ φύγω,

μὰ ξάφνου στὴ μπασιὰ τοῦ μπὰρ ξανοίγω

αὐτοκίνητο νὰ γοργοζυγώνει.

M᾿ ἐλπίδα σταματάω. Νά το, πλακώνει.

Παραμερίζουν οἱ ἄλλοι. Ἄσειστος μπήγω

τὴ ματιά μου στὰ μάτια σου. Ἄλλο λίγο

ἀκόμα, καὶ ὁ σωφέρ σου μὲ σκοτώνει.

Ἀρχοντοπούλα μ᾿ ἄφταστα πρωτάτα,

μὲ τῶν Ἑφτὰ νησιῶν τὲς χίλιες χάρες,

τετράξανθη ὀμορφιὰ γαλανομάτα,

τοῦ θανάτου δὲ μ᾿ ἔπιασαν τρομάρες –

γλυκύτατες μ᾿ ἐλυώσανε λαχτάρες

νὰ συντριφτῶ κάτω ἀπὸ ἐσὲ στὴ στράτα.”