Φάκελος πλειστηριασμοί: Πώς βρέθηκε το ελληνικό νοικοκυριό απροστάτευτο στη δίνη της οικονομικής κρίσης;

Από την 1η Ιανουαρίου 2015 ο χρόνος μετρά αντίστροφα για χιλιάδες δανειολήπτες που βρίσκονται σε οικονομική αδυναμία να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους προς τις τράπεζες και έχουν προσημειώσει το σπίτι τους. Για πρώτη φορά στα μνημονιακά χρόνια, η πρώτη κατοικία έμεινε εντελώς απροστάτευτη, με τις ευλογίες της απελθούσας κυβέρνησης, που δεν νομοθέτησε για να αποτρέψει την πλήρη απελευθέρωση των πλειστηριασμών.

Οι εξαγγελίες και οι προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης για απαγόρευση των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας και μηχανισμό συνολικής ρύθμισης των κόκκινων δανείων, δίνουν ελπίδα για μια οριστική λύση στα ταλαιπωρημένα από την κρίση νοικοκυριά, που εξακολουθούν όμως να αγωνιούν, έως ότου δουν τις εξαγγελίες να γίνονται νόμος και πράξη.

Κάθε Τετάρτη στα Ειρηνοδικεία της χώρας η αγωνία κορυφώνεται. Είναι η ημέρα των πλειστηριασμών και οι πρώτοι φάκελοι που αφορούν κύριες κατοικίες έχουν ήδη κατατεθεί.

Στο Ειρηνοδικείο της Αθήνας, εκπρόσωποι ενώσεων καταναλωτών και συλλογικότητες κατά των πλειστηριασμών προσπαθούν να φρενάρουν τη διαδικασία. Έχουν “εισβάλλει” στην αίθουσα, διαπληκτίζονται με την ειρηνοδίκη και τους συμβολαιογράφους και φωνάζουν:

«Κανένα σπίτι, στα χέρια τραπεζίτη»

Είναι Τετάρτη 04/02/15. Έξω από την αίθουσα, τη διαδικασία παρακολουθεί διακριτικά η κ. Παναγιώτα Καλαποθαράκου, δικηγόρος, γενική Διευθύντρια της ΕΚΠΟΙΖΩ και αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Καταναλωτών «Η Παρέμβαση». Μαζί της δύο δικηγόροι, εθελοντές της Ένωσης. Τους ρωτώ ποια είναι η διαδικασία. «Έχουμε κλήσεις από μέλη μας ότι βγαίνουν σε πλειστηριασμό ακίνητα, μεταξύ των οποίων και πρώτες κατοικίες» μου εξηγεί η κ. Καλαποθαράκου. «Εμείς, όσες φορές έχουμε παρέμβει σε αυτή τη διαδικασία μαζί με άλλες συλλογικότητες, έχουμε καταφέρει να αποτρέψουμε να πραγματοποιηθούν πλειστηριασμοί στην Αθήνα και στην Πάτρα. Αυτό συνέβη την περασμένη Τετάρτη αλλά και μία Τετάρτη πριν τις εκλογές. Σήμερα δεν ξέρω τι θα γίνει, πάντως το κλίμα είναι πιο ευνοϊκό με τη νέα κυβέρνηση».

Ανάμεσα στο πλήθος είναι ένας νεαρός άνδρας, 35 ετών που κινδυνεύει να χάσει το σπίτι του. «Είμαι ελεύθερος επαγγελματίας και αντιμετωπίζω πολλά οικονομικά προβλήματα» μου λέει. «Πριν την κρίση, είχα πάρει ένα στεγαστικό δάνειο. Έχω ξεπληρώσει ένα ποσό, όμως από ένα σημείο και μετά δεν μπορούσα να ανταπεξέλθω και αναγκαστικά σταμάτησα να πληρώνω.

»Ή θα ζούσα ή θα πλήρωνα το στεγαστικό

»Από το τέλος του 2013 ζω σε μια αβεβαιότητα. Η αντικειμενική αξία του σπιτιού είναι κάτω των 200.000 ευρώ και το ετήσιο εισόδημά μου κάτω από 10.000. Έδωσα τα χαρτιά μου στην τράπεζα και πάγωσε για ένα χρόνο ο πλειστηριασμός. Εν όψει όμως της άρσης της προστασίας της πρώτης κατοικίας, κανόνισαν και πήραν ημερομηνία για σήμερα. Επιπλέον, επειδή είμαι έμπορος δεν μπορεί να με προφυλάξει ο νόμος Κατσέλη. Εμείς οι έμποροι μάλλον είμαστε δακτυλοδεικτούμενοι, δεν ξέρω τι άλλο να πω».

Η κ. Καλαποθαράκου μου εξηγεί ότι μέχρι να νομοθετήσει η νέα κυβέρνηση, το μόνο όπλο που έχει στα χέρια του ο καταναλωτής είναι ο νόμος Κατσέλη. «Είναι ένα καλό εργαλείο, όμως δεν προστατεύει τους εμπόρους και τις μικροεπιχείρησεις, οι οποίες είναι στην πλειοψηφία τους οικογενειακές. Δυστυχώς, αυτή είναι η ελληνική κοινωνία, μικροεπιχειρήσεις οικογενειακές που δουλεύουν 24 ώρες το 24ωρο για ένα μεροκάματο. Αυτοί οι άνθρωποι δεν εντάσσονται στο νόμο Κατσέλη διότι έχουν λέει εμπορική ιδιότητά. Ακόμα κι αν αυτή η επιχείρηση δεν έχει πάρει ούτε ένα επαγγελματικό δάνειο, έχει όμως ένα στεγαστικό, δεν προστατεύεται από το νόμο διότι έχει εμπορική ιδιότητα. Πρέπει να προστατευθούν και αυτοί οι άνθρωποι.

» Η πρώτη κατοικία πρέπει να προστατεύεται για όλους και από όλους. Είναι θεμελιώδες κοινωνικό και συνταγματικό δικαίωμα. Εμείς στην ΕΚΠΟΙΖΩ διαχειριζόμαστε 14.000 άτομα και είναι ακόμα εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι ανά την Ελλάδα που μας τηλεφωνούν και βρίσκονται σε απόγνωση. Βλέπουμε καθημερινά ανθρώπους που έχουν παραιτηθεί, που έχουν ψυχολογικά προβλήματα από την πίεση, βλέπουμε να ακυρώνονται οικογενειακές σχέσεις, βλέπουμε παιδιά με προβλήματα, παρατημένους ανθρώπους. Αυτό είναι θλιβερό. Αυτή η εξαθλίωση που εμείς εισπράττουμε είναι άνευ προηγουμένου και πρέπει να σταματήσει εδώ».

Από την αυτοδίκαιη προστασία στην απογύμνωση

Ο Γιώργος Καλτσάς, δικηγόρος στον Πειραιά και μέλος της πρωτοβουλίας  κατά των πλειστηριασμών στον Κορυδαλλό και τη Νίκαια μου εξηγεί τις νομικές διαδικασίες και πολιτικές επιλογές που άφησαν σταδιακά εκτεθειμένη την πρώτη κατοικία.

«Η προστασία της κύριας ή πρώτης ή μόνης κατοικίας ξεκίνησε τα μνημονιακά χρόνια εξαιτίας της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης που ξέσπασε στη χώρα. Το 2011, το 2012 και το 2013, η προστασία της πρώτης κατοικίας ήταν απροϋπόθετη, με μοναδικό κριτήριο ένα όριο στην αντικειμενική αξία του ακινήτου, ενώ ίσχυε αυτοδικαίως, δηλαδή δεν απαιτούσε δικαστική προσφυγή. Η αυτοδίκαιη προστασία της πρώτης κατοικίας άρχισε να απογυμνώνεται αρχές του 2014, όταν με το ν. 4224/2013 μπήκαν οι εξής προϋποθέσεις: η αντικειμενική αξία του ακινήτου να είναι κάτω από 200.000 ευρώ, η συνολική κινητή και ακίνητη περιουσία του οφειλέτη να μην ξεπερνά τα 270.000 ευρώ, το καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα να μην ξεπερνά τα 35.000 ευρώ και να πραγματοποιούνται ορισμένες ελάχιστες καταβολές σε όλους τους δανειστές. Από αρχές του 2015 η αυτοδίκαιη προστασίας της πρώτης κατοικίας δεν υπάρχει πλέον έστω με τις προϋποθέσεις που θεσπίστηκαν για το έτος 2014, κατά συνέπεια χιλιάδες νοικοκυριά κινδυνεύουν να χάσουν τα σπίτια τους. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε μοναδικό νομοθετικό καταφύγιο για την προστασία της κύριας κατοικίας είναι ο νόμος 3869/2010, ο γνωστός και ως νόμος Κατσέλη, ο οποίος ισχύει μόνο για τα φυσικά πρόσωπα και όχι για εκείνους που έχουν εμπορική ιδιότητα, ενώ προϋποθέτει δικαστική προσφυγή ενώπιον του Ειρηνοδικείου με αίτημα τη ρύθμιση των οφειλών απέναντι στις Τράπεζες με την ταυτόχρονη εξαίρεση από τη ρευστοποίηση της πρώτης κατοικίας του οφειλέτη».

Ο κ. Καλτσάς τονίζει τη σημασία της αυτοδίκαιης προστασίας, ειδικά για ανθρώπους που δεν έχουν καν τα μέσα να προσφύγουν το Ειρηνοδικείο βάσει του νόμου Κατσέλη. Ενδεικτικά μου αναφέρει την περίπτωση μίας  κυρίας που ζει στη Νίκαια μαζί με τον άρρωστο γιο της. Είναι άνεργη και η μοναδική πηγή εισοδήματος είναι το προνοιακό επίδομα που λαμβάνει ο γιος της λόγω αναπηρίας, 310 ευρώ το μήνα.

Συναντήσαμε την κ. Ειρήνη στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου στον Κορυδαλλό.

«Το παιδί μου πριν αρρωστήσει δούλευε. Ήτανε ηλεκτροσυγκολλητής στα καράβια στο Πέραμα. Πήραμε στεγαστικό, αγοράσαμε το σπίτι και πληρώναμε κανονικά την τράπεζα. Μετά τον διώξανε από τη δουλειά και δεν μπορούσε να βρει κάτι άλλο. Έπεσε πάνω στην περίπτωση που οι δουλειές πεθάνανε. Τον πήρε από κάτω γιατί είχε ανοιχτεί. Κόντεψε να πεθάνει από διάτρηση στομάχου κι έπαθε βαριά ψυχολογικά προβλήματα, νοσηλεύτηκε για λίγο σε ψυχιατρείο αλλάτώρα τον φροντίζω εγώ και εγώ θα τον φροντίζω μέχρι να πεθάνω, δεν θα τον κλείσω σε ψυχιατρείο. Δούλευα σαν καθαρίστρια για 220 ευρώ το μήνα, με διώξανε και από τότε είμαι άνεργη. Λόγω ηλικίας δεν με παίρνει κανένας, είμαι 62 ετών. Πέρασα μεγάλο Γολγοθά. Όταν πέφτω να ξαπλώσω με πιάνει μια ταχυκαρδία σκέφτομαι ότι κάτι κακό μπορεί να γίνει και κάποια στιγμή να βρεθώ στο δρόμο με το παιδί και λέω τι θα κάνω, πού θα πάω, ενοίκιο δεν μπορώ να πληρώσω, που θα μείνω, στα παγκάκια; Έχω πολύ μεγάλο φόβο πολύ μεγάλη ανασφάλεια τι θα γίνει με το δικαστήριο».

»Το μόνο που θέλω είναι να μην χάσω το σπίτι. Αυτό θα με σκότωνε κι εμένα και το παιδί μου.

Ο κ. Καλτσάς προσπαθεί να καθησυχάσει την κ. Ειρήνη, της λέει να μην ανησυχεί, δεν υπάρχει περίπτωση να χάσει το σπίτι της.

Είναι Κυριακή βράδυ και στη Βουλή έχουν ξεκινήσει οι προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανακοινώνει την ίδρυση ενδιάμεσου φορέα για τη διαχείριση  των κόκκινων δανείων, τονίζοντας πως «μέχρι την ψήφιση των νομοθετημάτων για τη ρύθμιση των κόκκινων δανείων απαγορεύεται κάθε πλειστηριασμός πρώτη κατοικίας». Κατά την ομιλία του πριν τη διαδικασία της ψήφου εμπιστοσύνης θα διευκρινίσει πως το πρώτο νομοσχέδιο που θα καταθέσει η Κυβέρνηση αφορά την προστασία της πρώτης κατοικίας από τους πλειστηριασμούς και τη διευκόλυνση της διαδικασίας για τα κόκκινα δάνεια.

Ο κόσμος που έχει περάσει πολλά ακούει με ανακούφιση αλλά και δυσπιστία. Η κ. Ευγενία είναι μία εξ αυτών. «Η καινούρια κυβέρνηση έχει καλλιεργήσει υψηλές προσδοκίες αλλά τη διαφορά την κάνουν οι πράξεις» μου λέει στην αίθουσα αναμονής των γραφείων της ΕΚΠΟΙΖΩ. Έχει έρθει να ζητήσει βοήθεια καθώς βρίσκεται σε αδυναμία να καλύψει τις οφειλές της.

«Με την οικογένειά μου την έχουμε πληρώσει πολύ ακριβά την κρίση. Ήμασταν μια χαρά, νοικοκυραίοι άνθρωποι, είχαμε τακτοποιημένα τα πάντα, δεν χρωστάγαμε ποτέ πουθενά, και ξαφνικά με την κρίση βρεθήκαμε να χρωστάμε τα μαλλιοκέφαλά μας στην εφορία και τις τράπεζες. Είχαμε μια εταιρία Ο.Ε. με το σύζυγό μου, η δουλειά μας πήγαινε καλά κι αποφασίσαμε να πάρουμε ένα δάνειο για ένα σπίτι. Δεν φτιάξαμε τα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ ένα πολύ συμβατικό σπίτι.  Ξαφνικά από εκεί που είχαμε επιστροφή φόρου αρχίσαμε να έχουμε πολύ υψηλή φορολογία να προστίθεται τέλος επιτηδεύματος, εισφορά αλληλεγγύης, προκαταβολή του επόμενου έτους, ο φόρος έγινε δυσβάσταχτος. Από ένα σημείο και μετά έγινε απαγορευτική η διατήρηση της εταιρίας και την κλείσαμε. Δεν μπορούσαμε να καλύψουμε ούτε τον ασφαλιστικό μας φορέα το ΤΕΒΕ ούτε τις ανάγκες μας. Έχουμε δυο παιδιά, που είναι φοιτητές και δεν μπορούμε να τα βοηθήσουμε να τελειώσουν τις σπουδές τους.

»Έπεσε ο ουρανός στο κεφάλι μας. Αρρωστήσαμε από το άγχος

» Εγώ διαγνώστηκα με καρκίνο του μαστού, χειρουργήθηκα, πέρασαν όλο αυτό το πακέτο με τις χημειοθεραπείες, τις ακτινοβολίες. Ο άντρας μου έπαθε έμφραγμα. Είμαστε σε μια κατάσταση που δεν μπορώ να σας περιγράψω. Τώρα προσπαθούμε να διασώσουμε ό,τι διασώζεται. Ο σύζυγος πέρασε υγειονομική επιτροπή, κρίθηκε λόγω του εμφράγματος ανάπηρος σε ποσοστό 67%, έχει καταθέσει τον φάκελό του και είμαστε ε αναμονή της αναπηρικής σύνταξης.

» Μέχρι να βγει η σύνταξη δεν είμαστε σε θέση να εξυπηρετήσουμε κανένα από τα δάνειά μας ούτε καν την επιβίωσή μας και τα έξοδα των παιδιών. Εγώ είμαι άνεργη και το εισόδημά μας είναι 250 ευρώ το μήνα που μας αντιστοιχεί ως ποσοστό από ένα ακίνητο που μισθώνουμε. Με αυτά τα 250 ευρώ καλούμαστε να ζήσουμε, να σπουδάσουμε τα παιδιά μας, να έχουμε τα φάρμακά μας για τα προβλήματα υγείας που προκύψανε. Πώς να εξυπηρετήσουμε τις υποχρεώσεις μας; Η ΔΕΗ απλήρωτη το ΤΕΒΕ απλήρωτο, συσσωρεύονται αυτά όσο δεν υπάρχει εισόδημα. Είμαστε σε αδιέξοδο.

» Είμαστε εκτεθειμένοι απέναντι στις υποχρεώσεις μας, απέναντι στον εαυτό μας και απέναντι στα παιδιά μας.

» Τώρα ζητάμε με τη συμβολή της ΕΚΠΟΙΖΩ μια ρύθμιση ετήσια για να πάρουμε την περιβόητη σύνταξη μήπως καταφέρω κι εγώ να δουλέψω ξανά και να δούμε τι θα μπορούμε να κάνουμε. Πάντα ελπίζουμε, είμαστε αισιόδοξοι, ότι η δουλειά μας ίσως ανακάμψει και η υγεία μας θα πάει καλά. Αλοίμονό μας αν σταματήσει η ελπίδα»

Η κ. Ευγενία φεύγει αλλά τα λόγια της δεν φεύγουν από το μυαλό μου. Περιμένω την κ. Καλαποθαράκου που είναι σε ραντεβού. Από τη μισάνοιχτη πόρτα του γραφείου, παρατηρώ τη συνομιλήτριά της. Περιγράφει με αγωνία στη δικηγόρο το πρόβλημά της και κρέμεται από κάθε της λέξη. Στο τέλος την αποχαιρετά τόσο εγκάρδια και με μια τέτοια έκφραση ευγνωμοσύνης που μου κάνει εντύπωση.

Ρωτώ την κ. Καλαποθαράκου αν είναι ικανοποιημένη από τις εξαγγελίες της Κυβέρνησης. «Είναι θετικό ότι δεσμεύτηκαν να εφαρμόσουν ένα πλαίσιο ολοκληρωμένο για τη συνολική διαχείριση των κόκκινων δανείων. Αυτό βεβαίως για να λειτουργήσει θέλει κάποιο χρόνο ώστε εξατομικευμένα να εξετάζεται η περίπτωση του καθενός. Οι άνθρωποι που έρχονται εδώ νιώθουν μια τεράστια ανασφάλεια διότι δεν θέλουν να αφήσουν χρέη στα παιδιά τους, έχουν χάσει τον ύπνο τους».

Τη ρωτώ για την κυρία που μόλις έφυγε: «Η κυρία αυτή έχει ένα σπιτάκι που της άφησε ο εν διαστάσει σύζυγος και ένα ανήλικο παιδί που καλείται να μεγαλώσει με μια εργασία των 700 ευρώ. Δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να πληρώσει ούτε ένα ευρώ. Έχει χάσει τον ύπνο της στην κυριολεξία. Την καθησυχάσαμε ότι είναι η κύρια κατοικία, δεν θα χάσει το ακίνητο αυτό, θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια ρύθμιση στην κατεύθυνση του να διατηρήσει ένα επίπεδο διαβίωσης και στη συνέχεια να πληρώνει ένα μικρό ποσό, για κάποιο χρονικό διάστημα, σαν να πληρώνει ένα μικρό ενοίκιο. Ενδεχομένως ένα ποσό να διαγραφεί. Πρέπει να εξετάσουμε και τέτοιες λύσεις σε στεγαστικά δάνεια, να διαγράφεται ένα ποσό και το υπόλοιπο με δόσεις μακροχρόνιες να μπορεί να αποπληρωθεί»

Το όριο της αξιοπρεπούς διαβίωσης

Αναρωτιέμαι ποιο είναι το όριο, η λεπτή γραμμή ισορροπίας ανάμεσα στην προστασία του καταναλωτή και το δίκαιο αίτημα της τράπεζας για αποπληρωμή της οφειλής.

«Αυτό είναι το υπ’ αριθμόν ένα ζήτημα που πρέπει να εξετάσει η Κυβέρνηση» μου λέει η κ. Καλαποθαράκου. «Πρέπει να διασφαλίσουμε ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης στην κοινωνία κι από εκεί και πέρα το υπόλοιπο ποσό να καταβληθεί με έναν τρόπο ισορροπημένο και με μια αναλογικότητα. Σε μια μερίδα καταναλωτών που έχουν καταναλωτικά ή δάνεια και κανένα περιουσιακό στοιχείο θα πρέπει να εξετάζεται και η περίπτωση της μερικής ή ολικής διαγραφής. Πρέπει αυτοί οι άνθρωποι να δουν έναν ορίζοντα απεγκλωβισμού, να δουν ότι ρυθμίζουν τις οφειλές τους».

«Δεν ευθύνεται μόνο ο καταναλωτής για την κατάσταση στην οποία περιήλθε μέσα στην κρίση. Από τη μια η πολιτεία δεν έκανε απολύτως τίποτα για να εκπαιδεύσει τους ανθρώπους στη διαχείριση του πλαστικού χρήματος. Όσο για τις  τράπεζες; Τον προσέγγισαν με τον πιο ανήθικο τρόπο, όχι αθέμιτο, ανήθικο τρόπο. Πάρτε πάρτε πάρτε… Mε αποτέλεσμα τώρα να του βάζουν θηλιά στο λαιμό και να του πάρουν ό,τι έχει και δεν έχει».

» Οι τράπεζες λειτουργούν ως κράτος εν κράτει.

» Δεν υπολογίζουν και δεν εφαρμόζουν τίποτα, καταλύουν τα πάντα και κερδοσκοπούν σε βάρος, όχι μόνο του εισοδήματος αλλά και της ψυχικής υγείας των καταναλωτών. Αλλά εν πάσει περιπτώσει οι τράπεζες είναι επιχειρήσεις, το θέμα είναι τι κάνει η πολιτεία.

Η κ. Καλαποθαράκου μου εξηγεί τους λόγους για τους οποίους είναι τόσο επιφυλακτική, παρόλο που μέχρι στιγμής οι τράπεζες δεν έχουν κινηθεί με την ένταση που θα μπορούσαν ως προς τους πλειστηριασμούς.

«Είναι γεγονός ότι με τέτοια αδυναμία που έχει ο κόσμος να αποπληρώσει οφειλές θα έπρεπε να έχουν βγει πολύ περισσότερα ακίνητα σε πλειστηριασμό. Οι τράπεζες κάνουν αργά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση διότι δε υπάρχει ζήτηση και δεν έχουν βρει ακόμα τρόπο να αξιοποιήσουν όλα αυτά τα ακίνητα. Εάν βρουν τον τρόπο και τις διαδικασίες να τα διαχειριστούν αυτό θα αλλάξει. Γι αυτό εμείς ζητάμε να προστατευθούν όλα τα τα ακίνητα και όχι μόνο η πρώτη κατοικία τη δεδομένη χρονική περίοδο.

Διαβάστε ακόμα: Ένα κεραμίδι πάνω απ’ το κεφάλι μας: Πώς έγινε κατάρα η μεγαλύτερη ευχή του Έλληνα

» Αν θυμάστε προσπάθησαν να τροποποιήσουν τον κώδικα πολιτικής δικονομίας ούτως ώστε τα ακίνητα να βγαίνουν σε πλειστηριασμό στα 2/3 της αντικειμενικής τους αξίας. Όλοι οι δικηγορικοί σύλλογοι κάναμε αποχή, πιέσαμε και δεν κατατέθηκε αυτό το νομοσχέδιο ευτυχώς. Προσπαθούν να βρουν τρόπους να αξιοποιήσουν τα ακίνητα και το ψάχνουν, απλά δεν τον έχουν βρει ακόμα.

» Προσωπικά θεωρώ ότι αν είχανε μια άλλη πολιτική, όχι κοινωνική, αλλά στη λογική να πάρουν έστω αυτό που μπορεί ο καταναλωτής να δώσει, θα εισέπρατταν κάποια χρήματα. Βέβαια δεν έχουν αυτή την κοινή λογική διότι κάτι άλλο έχουν εκτιμήσει, έχουν εκτιμήσει ότι δεν τους συμφέρει να δείξουν μεγάλο αριθμό επισφαλειών, αν οι επισφάλειες τους από 15-20% πάνε στο 40% θα έχουν πρόβλημα κεφαλαιακής επάρκειας. Είναι σύνθετα τα ζητήματα, δεν είναι απλά.

» Ωστόσο, δεν έχουμε περιθώριο πια σαν κοινωνία να μένουμε σε αυτή την κατάσταση. Πρέπει να δώσουμε μια ανάσα, με όποια μέτρα πάρουμε, ώστε οι άνθρωποι να μπορέσουν να σταθούν και πάλι στα πόδια τους». 

*Τα στοιχεία των συνεντευξιαζόμενων είναι στη διάθεση του NEWS247 και δεν δημοσιοποιούνται για λόγους προστασίας ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων.