Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου μας χαρίζει τους στίχους και τις ιστορίες δύο νέων του τραγουδιών

Της Ναταλί Χατζηαντωνίου

“Συνομιλεί” με το Ρίλκε, χαϊδεύει τρυφερά τα μαλλιά της Τάλα. Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, τραγουδοποιός με αντανακλαστικά και γλώσσα ποιητή, με εικονοκλαστικό σύμπαν που παραμένει ενδοσκοπικό αν και ταυτόχρονα ανήκει σ’ έναν οξυδερκή, πολιτικοποιημένο παρατηρητή του κοινωνικοπολιτικού περιβάλλοντος, μ΄ένα προσωπικό υπερρεαλισμό που ανατρέχει σε στοιχεία της παράδοσης και με μία ιδιαίτερη ευαισθησία που κάποτε αυτοϋπονομεύεται για να ισορροπήσει, έχει να βγάλει δίσκο με καινούρια τραγούδια από το 2014. Να όμως που ήρθε η ώρα για ένα καινούριο άλμπουμ: Θα κυκλοφορήσει το Νοέμβριο από το προσωπικό του label “Αχός”, με βασικό ερμηνευτή το Σωκράτη Μάλαμα και τίτλο “Με στόμα που γελά”.

Αν κάθε τραγούδι ενός σπουδαίου δημιουργού είναι ένα μικρό διήγημα, τότε ο Θανάσης μας χάρισε δύο από αυτά: Στίχους δύο τραγουδιών αλλά και τις ιστορίες που συνοδεύουν τη “γέννα” τους. Οι στίχοι δημοσιεύθηκαν στο Έθνος του Σαββατοκύριακου.

“ΡΙΛΚΕ”

“Στην έξαρσή του ο ποιητής, μας δείχνει τη στιγμή,

στον ήλιο της απόγνωσης, ακίνητη σαν σαύρα.

Ρίξε το βλέμμα πάνω της-δες το σαν προσταγή-

και νοιώσε τα σπαράγματα και τη στυφή τους αύρα.

(Ρεφραίν).: Ο Ρίλκε είναι μεγάλος.

Με στόμα που γελά

-όταν ο θάνατος θαρρεί

πως ξεχειλίζει από ζωή-

τολμά να κλάψει, ο ποιητής,

στο κέντρο της καρδιάς του.

Οι κόγχες μας δανείζονται τα μάτια αλλονών,

οι λέξεις μας μυρίζουνε χαμό και χαμομήλι.

Λιώνουν τα ακροκέραμα στα σπίτια των τρελών.

Του κόσμου το παιχνίδισμα, πόρτα είναι που τρίζει.

Αρχίζουνε το βέλασμα οι ψάλτες και τ’ “αμήν”,

παίρνουν και τ’ αναλόγια μόνα τους να γυρνάνε.

Του ανθρώπου παρακάμπτεται η ατέλεια “προς στιγμήν”.

Τώρα νυχτώνει απότομα κι οι γρύλοι τραγουδάνε: Ο Ρίλκε είναι μεγάλος…”

Το τραγούδι ανακαλεί τον μεγάλο γερμανόφωνο ποιητή Ράινερ Μαρία Ρίλκε (1875-1926), αλλά και στο ρεφρέν ανασκευάζει το ποίημά του “Επίλογος” (σε μτφ. Α.Δικταίου),: “Ο θάνατος είναι μεγάλος./Είμαστε δικοί του/κι όταν γελούμε./Κι εκεί που θαρρούμε/πως η ζωή μας ζώνει/τολμά να κλάψει εντός μας”.

Από τους Πεσόα και Βαγιέχο, ως τον Καρούζο, συχνά ο Παπακωνσταντίνου ανατρέχει στη μεγάλη λογοτεχνία ως αφορμή κυρίως προσωπικών “αναγνώσεων”. Το ίδιο κι εδώ: “Μόνο ένας ποιητής μπορεί να ενσκύψει στην ουσία και παγώνοντας τη χρονική στιγμή να την κάνει αιώνια”. Έτσι στο δικό του ρεφρέν δεν είναι πια ο θάνατος μεγάλος αλλά ο Ποιητής που αντικρίζει την αθανασία “με στόμα που γελά” (εξ ου και ο τίτλος του δίσκου).

“ΤΑΛΑ”

Ιανουάριο του 2015, στον παγωμένο Έβρο ένα 4χρονο κοριτσάκι βρέθηκε κουρνιασμένο δίπλα στο νεκρό πατέρα του που ήταν μελανιασμένος από τη μέση και κάτω : είχε περάσει το παγωμένο ποτάμι αφήνοντας το σώμα του να λειτουργήσει κυριολεκτικά ως σανίδα σωτηρίας για το παιδί του. Η μικρή Σύρια Τάλα οδηγήθηκε στο “Χαμόγελο του Παιδιού” και αργότερα έσμιξε με τη μητέρα της… Αυτή είναι η ιστορία που έγινε χάδι και ευχή: “με τα χρόνια ίσως η μικρή να μην το θυμάται πια όλο αυτό που έζησε. Τουλάχιστον αυτό ελπίζω..”.

“Τάλα, σταγόνα της βροχής, και,

Τάλα, ανήσυχο κολίμπρι,

μάρμαρο απ’ τα τυφλά βουνά, και,

νούφαρο πάνω στην οδύνη.

(Ρεφραίν) Τάλα, δεν είσαι κανενός, και,

Τάλα, είσαι του κόσμου όλου˙

στάχτη στα μάτια του θεού, και,

μες στο λαρύγγι του διαβόλου.

Ξένος βοριάς-διπλός βοριάς, και,

με παγωμένα χέρια ανοίγει

καινούργιες όχθες για τον Έβρο,

να ‘χει ο πατέρας της να πίνει.

(Ρεφραίν)

Θα ‘ρθει καιρός που θα γελάς, και,

από το γέλιο σου νιφάδες,

θα πέφτουν απαλά στη μνήμη

δίχως ν’ αφήνουν χαραμάδες”.